تسعیر ارز چگونه به کمک بیمه گران شتافت!
قابل توجه سهامداران و بیمه گذاران
اقتصادناب_بررسی‌ها نشان می‌دهد؛ شرکت‌های بیمه نیز همچون بانک‌ها با معضل دارایی‌های غیرمولد روبه‌رو هستند؛ به گونه‌ای که مطالبات، بخش عمده‌ای از دارایی‌های آنها را به خود اختصاص می‌دهد.
صورت مالی شرکت‌های بیمه خصوصی در سال ۹۷ حاکی از آن است که رشد سودآوری بسیاری از این شرکت‌ها نه به دلیل بهبود عملیات بیمه‌ای آنها بلکه عمدتاً از محل سود ناشی از تسعیر ارز است. باید منتظر ماند و دید بزرگان بیمه‌ای در سال ۹۸ بدون اتکا به درآمدهای سرشار ارزی از چه محل می‌توانند روند سودآوری خود را تداوم بخشند.
به گزارش اقتصادناب صنعت بیمه یکی از مهم‌ترین صنایع کشور به شمار می‌رود که در سال‌های اخیر با رشد قابل توجهی همراه شده است. به جز شرکت سهامی بیمه ایران، سایر شرکت‌های بیمه در بازار سرمایه عرضه شده و سهام آنها در تابلوهای مختلف بازار‌های بورس و فرابورس در حال معامله است.
این موضوع باعث شد تا عملکرد این شرکت‌ها بیش از پیش مورد توجه ذی‌نفعان قرار بگیرد و علاوه بر کارشناسان اقتصادی، تأمین‌کنندگان منابع مالی و … نیز عملکرد این شرکت‌ها را برای سرمایه‌گذاری در سهام آنها مورد بررسی قرار دهند. از این‌رو پایش عملکرد هر یک از این شرکت‌ها و مقایسه آنها به صورت افقی و عمودی مورد توجه تحلیل‌گران در بازار سرمایه است. در این گزارش به بررسی عملکرد شرکت‌های بیمه خصوصی در سال ۹۷، تغییرات آنها نسبت به سال ۹۶ و مقایسه عملکرد آنها با یکدیگر می‌پردازیم.
بر اساس آمارهای منتشرشده در سامانه کدال بورس، مانده دارایی شرکت‌های بیمه خصوصی (به جز شرکت‌های بیمه اتکایی امین و ایرانیان) در پایان سال ۹۷ به بیش از ۴۸۰ هزار میلیارد ریال می‌رسد که این رقم نسبت به مانده پایان سال ۹۶ با رشد ۳۷ درصدی همراه شده است.
نکته قابل اهمیت دیگر در این حوزه اینکه شرکت بیمه دی با مانده دارایی حدود ۶۳ هزار میلیارد ریال بیشترین مانده دارایی را در میان شرکت‌های خصوصی بیمه‌ای به خود اختصاص می‌دهد و در این زمینه برای نخستین بار گوی سبقت را از شرکت‌های خصولتی بیمه‌ای ربوده است. در این رده‌بندی، شرکت بیمه پاسارگاد نیز در رتبه سوم قرار دارد. با این روند، عقب افتادن شرکت‌های بیمه بزرگی همچون آسیا، دانا و البرز از شرکت‌های بیمه خصوصی در سال‌های آینده دور از انتظار نیست.
در این گزارش به عملکرد شرکت‌های بزرگ بیمه‌ای (به صورت قراردادی شرکت‌هایی که مانده دارایی آنها از ۱۵ هزار میلیارد ریال بیشتر است) می‌پردازیم.
بیمه دی: بزرگ‌ترین شرکت بیمه خصوصی (به لحاظ میزان دارایی) بیش از ۵۰ درصد از حق بیمه دریافتی خود را به صورت اتکایی واگذار کرده است. این موضوع باعث شده تا حدود ۴۰ درصد از دارایی‌هایی شرکت به سهم بیمه‌گران اتکایی از ذخایر فنی اختصاص یابد؛ همچنین بیمه دی پس از بیمه آسیا رتبه دوم را از نظر دریافت حق بیمه به خود اختصاص می‌دهد. در حالی که حق بیمه دریافتی شرکت در سال ۹۷ نسبت به سال ۹۶ با رشد ۵۴ درصدی همراه شد؛ اما در این مدت خسارت پرداختی ۲۳۳ درصد رشد کرد. با این وجود هزینه‌های عمومی و اداری بیمه دی تنها ۷/۱ درصد از کل درآمد حق بیمه شرکت بود که این نسبت بهترین عملکرد در میان شرکت‌های بیمه است و نشان از عملکرد مطلوب شرکت در این زمینه دارد و تا اندازه ای بخشی از ضعف عملکرد در بخش عملیات بیمه‌ای را جبران کرده است.
بیمه آسیا: این شرکت به لحاظ میزان دارایی، رتبه دوم را در میان شرکت‌های بیمه به خود اختصاص می‌دهد. پراکندگی و عدم اختصاص بخش عمده‌ای از سبد دارایی به یک قلم خاص، مهم‌ترین ویژگی دارایی‌های شرکت بیمه آسیاست. در حوزه بیمه‌گری، این شرکت همچون سال‌های قبل رتبه نخست را به لحاظ حق بیمه دریافتی در میان شرکت‌های بیمه خصوصی از آن خود کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که سودآوری شرکت در سال ۹۷ مدیون شناسایی بیش از چهار هزار میلیارد ریال سود از محل تسعیر ارز است که موجب شد در نهایت شرکت بیمه آسیا در پایان این سال ۶۴۴ میلیارد ریال سود کسب کند. با عدم در نظر گرفتن این سود، عملیات بیمه‌ای بیمه آسیا با زیان همراه می‌شد. با این وجود رشد تنها ۱۵ درصدی هزینه‌های عمومی و اداری با توجه به تورم سال ۹۷ در مدیریت هزینه‌های بیمه آسیا مطلوب است.
بیمه پاسارگاد: این شرکت به لحاظ دارایی، رتبه سوم بزرگ‌ترین شرکت بیمه خصوصی را به خود اختصاص می‌دهد؛ اما نکته قابل توجه‌تر در این زمینه آنکه بر خلاف سایر شرکت‌های گروه، حدود ۶۰ درصد از دارایی‌های این شرکت به سرمایه‌گذاری‌ها (۵۰ درصد کوتاه‌مدت و ۱۰ درصد بلندمدت) اختصاص یافته است که بخش عمده آن به سپرده‌های بانکی کوتاه‌مدت و بلندمدت مربوط می‌شود. با این حال بررسی‌ها نشان می‌دهد؛ حاصل عملکرد بیمه‌ای شرکت در حوزه بیمه در سال ۹۷ زیان بود؛ اما با توجه به بازدهی قابل توجه سرمایه‌گذاری‌ها این زیان به طور کامل جبران شد. در کنار این موضوعات، شرکت از محل تسعیر ارز رقمی بالغ بر ۲ هزار میلیارد سود عاید سهامداران کرد. با این تفاسیر، بیمه پاسارگاد در سال ۹۷ موفق شد سود خالص خود را ۲۶۰ درصد افزایش دهد که یکی از بهترین عملکرد‌ها در بین شرکت‌های بیمه است.
بیمه دانا: در این شرکت نیز مطالبات از بیمه‌گذاران و نمایندگان حدود ۴۵ درصد دارایی‌ها را به خود اختصاص می‌دهد و از پویا و مولد بودن دارایی‌ها کاسته است. در حوزه بیمه‌گری، آهنگ رشد حق بیمه دریافتی شرکت با میزان خسارت پرداختی، تقریباً برابر است که نشان از عدم تغییر عمده در سیاست‌های بیمه‌گری بیمه دانا در سال ۹۷، نسبت به سال ۹۶ دارد. در این شرکت نیز شناسایی مبلغ ۲ هزار و ۳۰۰ میلیارد ریال سود از محل تسعیر ارز باعث شد سود شرکت نسبت به سال قبل با رشد نه چندان محسوس شش درصدی همراه شود. رشد تنها ۱۵ درصدی هزینه‌های عمومی و اداری نیز در عملکرد بیمه دانا در سال ۹۷ قابل توجه است.
بیمه کارآفرین: این شرکت با شش درصد، کمترین حق بیمه اتکایی واگذاری را در میان شرکت‌های مورد بررسی به خود اختصاص می‌دهد. به همین دلیل سهم بیمه‌گران اتکایی از ذخایر فنی در سبد دارایی‌های این شرکت بیش از ۳۰ درصد است که رقم بسیار بالایی به شمار می‌رود. عملکرد بیمه‌ایِ نه چندان مطلوب شرکت بیمه کارآفرین باعث شد تا حاصل عملکرد بیمه‌ای این شرکت از ۳۱۳ میلیارد ریال سود در سال ۹۶ به ۳۱ میلیارد زیان در سال ۹۷ بدل شود. با این وجود کسب سود ۵۰۰ میلیارد ریالی ناشی از تسعیر ارز در این شرکت موجب شد تا در مجموع سود خالصی بالغ بر ۱۰۵ میلیارد ریال حاصل شود که تا با ثبت ۷۷۰ درصد رشد سود خالص نسبت به سال قبل، بیشترین جهش سود را در میان شرکت‌های بیمه داشته باشد.
بیمه پارسیان: این شرکت رشد تنها ۱۶ درصدی دارایی‌ها در سال ۹۷ را داشته که در میان این گروه اهنگ رشدی ضعیف را نشان می دهد . در این شرکت نیز همچون بسیاری از شرکت‌های گروه، سهم بالای مطالبات از بیمه‌گذاران و نمایندگان به چشم می‌خورد. عملیات بیمه‌ای بیمه پارسیان رشد تنها سه درصدی حق بیمه دریافتی در مقابل رشد ۲۱ درصدی خسارت پرداختی را نشان می دهد که نیازمند بازنگری و تغییر روند است. با این وجود سود این شرکت به لطف رشد چهار برابری سود ناشی از تسعیر ارز نسبت به سال قبل از آن با افزایش حدود ۶۸ درصدی همراه شد. نکته قابل توجه دیگر، رشد تنها ۱۴ درصدی هزینه‌های عمومی و اداری نسبت به سال قبل است که با توجه به تورم حاکم در سال ۹۷ عملکردی مطلوب در این شرکت به شمار می‌رود.
بیمه البرز: رشد بیش از دو برابری مطالبات از بیمه‌گذاران و نمایندگان یکی از نکات منفی در عملکرد شرکت بیمه البرز در حوزه دارایی‌ها در سال ۹۷ است. هر چند هنوز سهم این حساب نسبت کل دارایی‌ها در این شرکت از بسیاری از شرکت‌های هم‌گروه کمتر است. در زمینه بیمه نیز رشد حدود ۱۹ درصدی حق بیمه دریافتی در مقابل افزایش حدود ۳۲ درصدی خسارت پرداختی، موجبات کاهش ۵۲ درصدی سود ناخالص شرکت از محل عملیات بیمه‌ای را فراهم کرده است. این در حالی است که شناسایی سود ۱۷۷۰ میلیارد ریالی ناشی از تسعیر ارز از زیان‌دهی این شرکت جلوگیری کرد. بیمه البرز با حدود ۷۵ درصد بالاترین نسبت خسارت پرداختی به حق بیمه دریافتی را به خود اختصاص داده است.
بیمه کوثر: این شرکت بیشترین بازدهی را در حوزه سرمایه‌گذاری در میان شرکت‌های بیمه‌ای به نام خود ثبت کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد مهم‌ترین دلیل این بازده مطلوب، اختصاص سهم بالایی از سرمایه‌گذاری‌ها به صنعت پتروشیمی (سرمایه‌گذاری غدیر) و جهش این صنعت در سال ۹۷ است. در بخش عملیات بیمه نیز بیمه کوثر عملکرد قابل قبولی در سال ۹۷ از خود به نمایش گذاشت. بر این اساس حق بیمه دریافتی شرکت با رشد ۳۷ درصد همراه شد. این در حالی است که افزایش در خسارت پرداختی تنها ۱۹ درصد بود. صرفه‌جویی در هزینه‌های اداری نیز موجب شد تا این شرکت یکی از کمترین هزینه‌های اداری و عمومی را به نسبت حق بیمه دریافتی داشته باشد. همه این عوامل در کنار ۱۰ برابر شدن درآمدهای غیرعملیاتی شرکت موجبات رشد ۱۴۲ درصدی سود شرکت در سال ۹۷ را فراهم کرد.
بیمه معلم: تخصیص میزان بالایی از دارایی‌ها به مطالبات از بیمه‌گذاران و نمایندگان در شرکت بیمه معلم مشهود است. بررسی‌ها نشان می‌دهد سهم این حساب از کل دارایی‌های شرکت حدود ۴۰ درصد است. علاوه بر آن ۲۰ درصد دارایی‌ها نیز به مطالبات بلندمدت شرکت تخصیص یافته است. این امر باعث شد تنها ۲۰ درصد از دارایی‌های شرکت به امر سرمایه‌گذاری اختصاص یابد؛ اما به‌رغم سهم کم سرمایه‌گذاری‌ها، بررسی‌ها نشان می‌دهد نرخ بازده سرمایه‌گذاری‌های این شرکت در سال ۹۷، حدود ۲۸ درصد است که از این نظر شرکت را در رتبه سوم در میان شرکت‌های هم‌گروه قرار می‌دهد. در حوزه بیمه‌گری نیز آمارها نشان می‌دهد میزان حق بیمه دریافتی و خسارت پرداختی شرکت در سال ۹۷ با نرخ رشد حدود ۳۵ درصدی همراه است. با این حال افزایش ذخایر باعث شد تا سود شرکت در مقایسه با سال قبل با کاهش حدود ۳۴ درصدی همراه شود.
بیمه ملت: مطالبات از بیمه‌گذاران و نمایندگان با حدود ۳۵ درصد بیشترین سهم را در ترکیب دارایی‌های این شرکت دارد؛ همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد که حق بیمه دریافتی بیمه ملت در سال ۹۷ تنها حدود هفت درصد رشد داشت این در حالی است که خسارت پرداختی شرکت در این سال حدود ۷۰ درصد رشد داشت. این موضوع باعث شد بیمه ملت یکی از ضعیف‌ترین عملکرد‌ها را داشته باشد؛ اما مهم‌ترین نکته در عملکرد بیمه ملت، سود ۳۱۱ میلیارد ریالی ناشی از تسعیر ارز است که همین موضوع موجبات سودده شدن شرکت در سال ۹۷ و رشد ۳۵ درصدی آن نسبت به سال ۹۶ را فراهم کرد.
بیمه ما: اختصاص بیش از ۵۵ درصد از دارایی‌ها به حوزه سرمایه‌گذاری (۴۰ درصد با سررسید کوتاه‌مدت و ۱۵ درصد با سررسید بلندمدت) از جمله نقاط قوت شرکت بیمه ما به شمار می‌رود. بررسی‌ها نشان می‌دهد این شرکت در سال ۹۷ تلاش داشت تا سهم سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت را افزایش دهد. رشد بیش از ۱۸۰ درصدی مانده این حساب، گواهی بر این مدعاست. رشد ۶۲ درصدی حق بیمه دریافتی در کنار افزایش ۴۷ درصدی خسارت پرداختی، در نگاه نخست عملکرد سوددهی را از این بیمه به نمایش می‌گذارد؛ اما بررسی‌ها نشان می‌دهد به دلیل افزایش چشمگیر میزان ذخایر در نظر گرفته شده، حاصل فعالیت بیمه‌ای شرکت زیان ناخالص است. با این وجود، درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها باعث شد تا این زیان جبران شود و در مجموع حاصل فعالیت شرکت در سال ۹۷، رشد ۷۰ درصدی سود خالص باشد.
بیمه سامان: پراکندگی مناسب دارایی‌ها و عدم اختصاص بیش از حد یک دارایی به یک حساب خاص، مهم‌ترین ویژگی سبد دارایی‌های بیمه سامان به شمار می‌رود. بررسی‌ها نشان می‌دهد این شرکت بیش از یک چهارم از دارایی‌های خود را به سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت اختصاص داده است. بخش عمده این سرمایه‌گذاری‌ها به سپرده‌های بانکی بلندمدت پنج ساله با نرخ‌های ۲۱ تا ۲۲ درصد و سهام شرکت‌های گروه اختصاص یافته است. در بخش بیمه‌ای، حق بیمه دریافتی این شرکت با رشد ۵۳ درصدی همراه شد این در حالی است که خسارت‌های پرداختی آن افزایشی ۹۷ درصدی داشت. این موضوعات در کنار افزایش قابل توجه ذخایر، موجب شد عملیات بیمه‌ای شرکت زیان‌ده باشد. با این وجود رشد حدود ۱۳۰ درصدی درآمد سرمایه‌گذاری‌ها این زیان را جبران کرد و باعث شد سود خالص شرکت در سال ۹۷ با رشد ۴۰ درصدی همراه شود.
بیمه رازی: آمارها نشان می‌دهد بیش از ۷۰ درصد از دارایی‌های بیمه رازی در حساب مطالبات از بیمه‌گذاران و نمایندگان و همچنین سایر حساب‌ها و اسناد دریافتنی شرکت انعکاس یافته است. این موضوع باعث شد سهم سرمایه‌گذاری‌ها از کل دارایی‌های شرکت ناچیز باشد. در بخش عملیاتی بیمه‌ای نیز شرکت نسبت خسارت ۸۴ درصدی را به خود اختصاص داد که یکی از ضعیف‌ترین نسبت‌ها در بین شرکت‌های بیمه است؛ همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد حق بیمه دریافتی بیمه رازی در سال ۹۷ تنها با رشد پنج درصدی همراه شد. این در حالی است که میانگین رشد حق بیمه دریافتی در سایر شرکت‌ها بالای صددرصد بود. نکته جالب اینکه با احتساب افزایش سهم اتکایی واگذاری، خالص حق بیمه دریافتی در این شرکت با پنج درصد کاهش همراه بود. جمیع این موضوعات باعث شد بیمه رازی زیانبارترین عملیات بیمه‌ای را در بین شرکت‌های بیمه خصوصی در این گروه مورد بررسی به نام خود ثبت کند. زیان‌آوری در بخش بیمه به همراه سود نه چندان در خور در بخش سرمایه‌گذاری‌ها باعث شد تا درآمد سرشار غیر بیمه‌ای شرکت نتواند شرکت را سودده کند و از زیان انباشته آن بکاهد.
البته تغییرات عملکردی و مدیریتی شرکت گواه این را می دهد که شرکت در نیمه نخست سال ۹۸ تغییرات مثبتی را تجربه کرده است.
بررسی اجمالی مطالب مطرح‌شده برای هر شرکت و جمع‌بندی آنها نشان می‌دهد صنعت بیمه نیز همچون صنعت بانکداری (در سطح خفیف‌تر) از معضلی به نام دارایی‌های غیر مولد رنج میبرد. ماهیت عملیات بیمه بر این اساس است که شرکت حق بیمه‌های دریافتی را سرمایه‌گذاری کند و از محل بازده حاصل از این سرمایه‌گذاری خسارت‌های احتمالی، سایر هزینه‌ها و در نهایت سود خود را تأمین کند. بدیهی است در صورت عدم وصول حق بیمه به صورت نقدی و ثبت آن به عنوان حساب دریافتنی، سرمایه‌گذاری با تأخیر انجام می‌گیرد و بازدهی ناشی از آن دیرتر حاصل خواهد شد؛ بنابراین شرکت بیمه در تأمین هزینه‌های خود با مشکل مواجه می‌شود. موضوع دیگری که در سال ۹۷ کمک شایانی به شرکت‌های بیمه و رشد سودآوری آنها داشت رشد نرخ ارز و سود ناشی از تسعیر دارایی‌های ارزی بود که موجب شد بسیاری از شرکت‌ها از زیان‌دهی نجات یابند. امری که تکرار آن در سال جاری اندکی بعید به نظر می‌رسد و شرکت‌ها نخواهند توانست از این محل بهره‌ای ببرند. حال باید منتظر ماند و دید بزرگان بیمه‌ای در سال ۹۸ بدون اتکا به درآمدهای سرشار ارزی از چه محل می‌توانند روند سودآوری خود را تداوم بخشند.
منبع:ببمه داری نوین
