رشد بیمه‌های نفت و انرژی در نیمه دوم دهه ۹۰/ کارنامه ده ساله شرکتهای بیمه فعال در بیمه انرژیوضعیت بیمه انرژی در ده سال اخیر بررسی شد+نمودار
اقتصادناب_از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ حق بیمه نفت و انرژی در صنعت بیمه ایران ۱۶ برابر شده است و از ۲۱۳ میلیارد تومان به حدود ۳۴۰۰ میلیارد تومان رسیده است./در این سال‌ها بالاترین ضریب خسارت مربوط به سال ۱۳۹۵ (۷۱ درصد) است. در این سال پتروشیمی بوعلی در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی شهرستان بندر ماهشهر در استان خوزستان دچار آتش‌سوزی شد.
به گزارش اقتصادناب به نقل از نشریه تخصصی بیمه داری نوین مطابق تعریف سالنامه آماری بیمه در بیمه نفت و انرژی ریسک‌های شرکتهای نفتی در بخش‌های مختلف، همچون سکوهای نفتی، پالایشگاه‌های نفت و گاز، پتروشیمی‌ها، حمل اموال و تجهیزات خریداری‌شده، مقاطعه‌کاری و اشتباه در طراحی و نصب، حریق تجهیزات و امکانات، زیان‌های ناشی از عدم سود و بهره‌وری بر اثر توقف عملیات و ریسک‌های مرتبط با کارکنان این شرکت‌ها تحت پوشش قرار می‌گیرد.
در این گزارش مروری خواهد شد بر آمار حق بیمه و رشد آن، خسارت و سهم شرکتهای بیمه در رشته بیمه‌ای نفت و انرژی طی سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰.
رشد حق بیمه در رشته نفت و انرژی
از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ حق بیمه نفت و انرژی در صنعت بیمه ایران ۱۶ برابر شده است و از ۲۱۳ میلیارد تومان به حدود ۳۴۰۰ میلیارد تومان رسیده است. در همین دوره کل پرتفوی صنعت بیمه فقط چهار برابر شده است. اگر متوسط نرخ رشد مرکب سالانه در حق بیمه نفت و انرژی و کل صنعت را طی این دوره در نظر بگیریم به اعداد متناظر ۷۴ درصد و ۳۳ درصد می‌رسیم. این مسئله موجب شده است که سهم بیمه‌های نفت و انرژی از پرتفوی صنعت از ۰.۸ درصد در سال ۱۳۹۵ به سه درصد در سال ۱۴۰۰ برسد (شکل ۱).
همین‌طور چنان‌که در شکل ۲ دیده می‌شود، در سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹ رشد بیمه‌های نفت و انرژی بسیار بیشتر از رشد صنعت بوده است.
البته در سال ابتدایی و انتهایی دوره (۱۴۰۰ و ۱۳۹۶) رشد صنعت بیشتر از رشد این رشته بوده است. در تفسیر رشد بیشتر رشته نفت و انرژی باید توجه داشت که در سال ۱۳۹۵ حدود ۶۱ درصد از پرتفوی بیمه کشور متشکل از دو رشته بیمه شخص ثالث و مازاد و بیمه درمان بوده است و طی این سال‌ها در هر دو رشته سرکوب قیمتی برقرار بوده است؛ چنان‌که در بیمه شخص ثالث درحالی‌که متوسط نرخ رشد مرکب سالانه شاخص بهای مصرف‌کننده طی دوره ۳۱ درصد بوده است، رقم متناظر برای دیه فقط ۲۰ درصد بوده است و طبیعتاً قیمت بیمه شخص ثالث که بیش از همه متأثر از نرخ دیه است نیز رشد کمتری از شاخص بهای مصرف‌کننده داشته است.
در بیمه درمان نیز باید توجه داشت که متوسط نرخ رشد سالانه شاخص بهای مصرف‌کننده خدمات درمانی دوره پنج‌ساله ۲۵ درصد بوده است که در این مورد نیز از تورم عقب بوده است.
در نقطه مقابل پرتفوی بیمه نفت و انرژی در حوزه بهره‌برداری بیش از همه متأثر از ارزش دارایی‌ها در سکوهای نفتی، پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها است و خود این ارزش نیز از یک‌سو متناسب با سرمایه‌گذاری‌های جدید/ استهلاک دارایی‌ها تغییر می‌کند و از سوی دیگر با تغییر نرخ ارز ارزش‌گذاری آن به‌روز می‌شود. بنابراین قابل‌انتظار است که طی دوره‌ای که جهش تورمی و افزایش افسارگسیخته نرخ ارز را شاهد بوده‌ایم، رشد چشمگیر در بیمه نفت و انرژی و همچنین افزایش سهم این بیمه‌ها از پرتفوی صنعت بیمه نیز مشاهده شود.
در حوزه ساخت نیز بیمه‌های نفت و انرژی عمدتاً متأثر از میزان سرمایه‌گذاری (حجم پروژه‌های در حال ساخت) هستند که در سال‌های گذشته محدود بوده است؛ بر اساس داده‌های بانک مرکزی در خصوص تغییرات موجودی سرمایه خالص (ماشین‌آلات و ساختمان) از ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹ در بخش نفت و گاز شاهد کاهش هشت‌درصدی موجودی سرمایه خالص بوده‌ایم. به عبارت دیگر استهلاک سرمایه از سرمایه‌گذاری‌های جدید بیشتر بوده است و بنابراین رشد پرتفوی نفت و انرژی بیشتر رشد ناشی از تورم بوده است.
ضریب خسارت در بیمه‌های نفت و انرژی
شکل سوم وضعیت ضریب خسارت را در پنج‌سال گذشته در بیمه‌های نفت و انرژی نشان می‌دهد. در این سال‌ها بالاترین ضریب خسارت مربوط به سال ۱۳۹۵ (۷۱ درصد) است. در این سال پتروشیمی بوعلی در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی شهرستان بندر ماهشهر در استان خوزستان دچار آتش‌سوزی شد که در نهایت خسارت ۹۴ میلیون یورویی را به‌همراه داشت. در سال ۱۳۹۸ نیز شاهد ضریب خسارت ۵۱ درصدی بوده‌ایم که یکی از دلایل بالا رفتن ضریب خسارت در این سال آتش‌سوزی سکوی نهم پارس جنوبی با خسارت ۱۳.۵ میلیون یورویی بوده است.
کدام شرکت‌ها در بیمه‌های نفت و انرژی بیشتر فعال هستند؟
شکل چهار سهم بازار هر یک از شرکتهای بیمه در بیمه نفت و انرژی و همچنین کل صنعت را نمایش می‌دهد (نمودار بر اساس سهم بازار در نفت و انرژی مرتب شده است). به‌طور کلی سطح تمرکز در بازار بیمه‌های نفت و انرژی از سطح تمرکز در بازار بیمه کشور بالاتر است (شاخص هرفیندال – هیرشمن HHI=0.19 در مقابل HHI=0.13) و البته این تمرکز بیشتر قابل‌انتظار هم هست:
فلسفه وجودی بیمه و دلیل ارزش‌آفرینی صنعت بیمه در جامعه انتقال ریسک از اشخاص و نهادهای ریسک‌گریز به نهاد بیمه‌ای ریسک خنثی (Risk Neutral) است. ریسک خنثی بودن به‌عنوان مثال در بیمه خودرو به‌دلیل مستقل بودن احتمال خسارت در قراردادهای شرکت بیمه و قانون اعداد بزرگ است، اما در رشته بیمه‌ای نفت و انرژی و امثال آن به‌دلیل بزرگ بودن قراردادها و حاکم نشدن قانون اعداد بزرگ در شرکت، مسئله توانگری شرکت بیمه (توانایی بیمه‌گر در پرداخت خسارت احتمالی) به‌کلی متفاوت خواهد بود و ریسک خنثی بودن بیمه‌گر دیگر چندان بدیهی به نظر نمی‌رسد. از این‌رو در این نوع بیمه‌ها انتظار می‌رود که شرکتهای بزرگ‌تر تمایل و توانایی بیشتری در جذب این نوع پرتفوها داشته باشند و همچنین شرکتهای بیمه با تشکیل کنسرسیوم و پخش کردن ریسک بین اعضا و نسبت‌های بالاتر واگذاری اتکایی، ریسک قرارداد را مدیریت کنند.
در بازار بیمه ایران نیز کنسرسیوم انرژی در صنعت بیمه با راهبری شرکت بیمه ایران و عضویت ۹ شرکت بیمه‌ای از سال‌های گذشته شکل گرفته است که اعضای آن عمدتاً شرکتهای بزرگ بازار هستند و طبیعتاً عضویت در این کنسرسیوم نقش مهمی در کسب سهم بازار در این رشته بیمه‌ای دارد. به‌عنوان مثال بیمه کوثر که سهم ۹ درصدی در بیمه‌های نفت و انرژی دارد از بیمه‌گران حاضر در این کنسرسیوم است.
منبع داده‌های مورداستفاده: سالنامه‌های آماری بیمه
