سابیدن در زمان و مکان!/ ابهام پیاده سازی ساب توسط پژوهشکده بیمه / آیا ساب نیاز به مجوز شورای عالی بیمه داشت؟

به گزارش اقتصادناب بهمن ماه گذشته سامانه ساب به بهره‌برداری رسید و آن‌طور که مشخص است در واقع اطلاعات سالنامه آماری که به صورت فیزیکی وجود دارد در قالب الکترونیکی به ساب منتقل شد.اما در این زمینه برخی ابهامات از سوی کارشناسان مطرح می شود از جمله اینکه انتشار آمار خیلی با مأموریت و اساسنامه پژوهشکده هماهنگ نیست چرا که ممکن است انتشار عمومی داده‌ها برای افکار عمومی و مراجع مختلف سوءتفاهم ایجاد ‌کند و درواقع کار پژوهشکده بیمه تحلیل آمار است نه انتشار آمار. از سوی دیگر عدم استاندارد سازی داده ها در صنعت بیمه نیز در تمییز داده های ساب و سایر جایگاه های انتشار داده ابهام ایجاد می کند در این راستا به زعم بسیاری  اگر آیین‌نامه لازم برای تعریف داده‌های استاندارد چه برای تولید و چه در فرایندی که طی می‌کند تدوین شود، ضروری است . میز سخن بررسی ساب با حضور حبیب میرزائی معاونت توسعه بازار بیمه پاسارگاد، مجید تقی لو کارشناس بیمه و تحلیل گر داده ، زهرا بردال، کارشناس میز مطالعات نظام های بیمه ای و فرزان خامسیان، مدیر گروه پژوهشی مطالعات کلان بیمه برگزار شد.

* خانم بردال لطفاً به وضعیت موجود و قبل از آن به سِمت و تحصیلات خود اشاره کنید.

بردال: از آنجا که صنعت بیمه صنعتی داده‌محور است چنانچه عوامل صنعت بیمه شامل بیمه‌گر، بیمه‌گذار، سیاست‌گذار و محققان این حوزه به داده‌های مورد نیاز دسترسی نداشته باشند طبیعتاً ارائه تحلیل‌های مناسب برای آنها مقدور نخواهد بود. از آنجا که خلأ کمبود و دشواری دسترسی به داده‌ها طی طرح‌های داخلی پژوهشکده از معضلاتی بود که ما همواره با آن مواجه بودیم؛ بنابراین برای رفع این نیاز و کمک به محققان و اصحاب صنعت، پژوهشکده طراحی این پایگاه داده را در دستور کار خود قرار داده است.

هدف از طراحی این سامانه انتشار الکترونیکی داده‌های حسابرسی‌شده صنعت است که این داده‌ها سالانه از طریق سالنامه آماری منتشر می‌شوند. در فاز اول از این پروژه مقرر شد اطلاعات بیمه‌ای به تفکیک استان، رشته‌‌های بیمه‌ای و شرکت‌ها در کنار سری زمانی داده‌های صنعت در قالب خروجی‌های پنل در اختیار کاربران قرار گیرد؛ در همین راستا این سامانه در قالب چهار بخش اصلی طراحی شد. این بخش‌ها شامل سری زمانی داده‌های صنعت، اطلاعات رشته و شرکت‌های بیمه‌ای، داده‌های استانی و تمامی داده‌ها در یک نگاه است. در کلید اول این سامانه سری زمانی داده‌های صنعت قرار دارد که این اطلاعات شامل تعداد بیمه‌نامۀ صادره، حق بیمه تولیدی، تعداد خسارت پرداختی، خسارت پرداختی، ضریب خسارت به تفکیک زندگی، غیر زندگی، دولتی، غیر دولتی و کل به همراه داده‌های ضریب نفوذ زندگی، غیرزندگی و کل است.

در کلید دوم این سامانه اطلاعات مربوط به تعداد بیمه‌های صادره، حق بیمه تولیدی، حق بیمه عایدشده، خسارت پرداختی، تعداد خسارت، خسارت واقع‌شده و ضریب خسارت به تفکیک رشته و شرکت برای سال‌های مورد نظر کاربران در اختیار آنها قرارداده خواهد شد.

در بخش سوم این سامانه اطلاعات حق بیمه تولیدی، خسارت پرداختی و ضریب نفوذ برای استان‌های مختلف در دوره زمانی مورد نظر کاربران، قابل دسترس است.

در پایان کلیه اطلاعات موجود در سه بخش قبل به صورت یکجا قابل دسترسی است.

در فاز اول از این پروژه تیم پژوهش تلاش کرد مهم‌ترین و کاربردی‌ترین متغیرهای موجود در سالنامه را با دسته‌بندی مناسب در دسترس کاربران قرار دهد. طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده مقرر شده است متغیرهای جدیدی به مجموعه‌ متغیرهای قبلی اضافه شود؛ مثلاً اطلاعات شرکت بیمه جدیدالتأسیس باران یا اطلاعات مربوط به منابع انسانی و … به داده‌های این سامانه اضافه می‌شوند؛ همچنین طبق مذاکرات انجام‌شده با بیمه مرکزی مقرر شد در فاز بعدی همان‌طور که در تمام دنیا این قسم از پایگاه‌های داده با نام بانک مرکزی، بیمه مرکزی و بورس در دسترس کاربران قرار داده می‌شود؛ بنابراین این سامانه با مشارکت و همکاری بیمه مرکزی تکمیل و در اختیار آنها به عنوان متولی امر بیمه در ایران قرار داده شود.

* لطفاً در نقشه یک ساله‌تان توضیح دهید که در فازهای بعدی چه چیزهایی قصد دارید لحاظ کنید.

بردال: منابع انسانی، بخش اتکایی و اطلاعات مربوط به شخص ثالث، فیلدهایی هستند که در فاز بعدی نسبت به آنها ورود خواهیم کرد و اطلاعات حسابرسی‌شده مربوط به متغیرهای مذکور بر اساس سالنامه آماری در اختیار کاربران قرار خواهد گرفت. طبیعتاً این داده‌ها به صورت سالانه به‌روزرسانی خواهد شد؛ اگر متغیر، رشته یا شرکت جدیدی به متغیرهای سالنامه اضافه شود طبیعتاً تغییرات مذکور در سامانۀ آماری صنعت بیمه نیز منعکس خواهد شد.

* آقای خامسیان لطفاً توضیحات تکمیلی را بیان کنید.

خامسیان: سامانه ساب انتشار عمومی دارد به همین دلیل در ابتدای کار پایه‌ریزی شد که محققان بتوانند از آن استفاده کنند احتمالاً دو سامانه دیگر انتشار عمومی پیدا نکنند.

* منظورتان کدام سامانه است؟

خامسیان: نام این سامانه سامانه پایگاه داده و آنلاین است و کاربران بلافاصله پس از ثبت داده‌ها و اکسل‌های این سامانه می‌توانند در لحظه از آن به شیوه دلخواه دانلود و استفاده کنند. این سامانه کاملاً به سامانه سنهاب متصل است؛ ولی سامانه ساب به سنهاب متصل نیست.

داده‌هایی که پس از اتمام کار در پایگاه داده قابلیت انتشار دارند به سامانه ساب اضافه می‌شوند چه بسا دیتا کلینینگ هم داشته باشیم یا داده‌هایی که از لحاظ دیتا اشکالی ندارند؛ به ساب منتقل می‌شود؛ یعنی در ابتدا باید این مرحله طی شود؛ بر این اساس قرار است سرور خریداری شود؛ در آخرین صورتجلسه‌ای که توسط اعضا نوشته شده این است که سروری خریداری شود تا داده‌های تعویض‌شده‌ای که قابلیت انتشار دارند، وارد آن سرور می‌شود؛ سپس پایه ساب می‌شود که قابلیت انتشار عمومی دارد. در رابطه با پایگاه داده پژوهشی که کاملاً به سنهاب متصل است باید مذاکراتی بعد از اتمام کار با رئیس کل شود تا پژوهشگران بنا به ضرورت انجام پروژه‌های خاص که لزوم دستیابی به اطلاعات سنهاب را دارد، بتوانند به اطلاعات محرمانه و داده‌هایی که قابل انتشار نیست دسترسی داشته باشند.

* مشکل ساختاری و تشکیلاتی آن چگونه است؟

خامسیان: اگر این پروژه تکمیل شود یک مسئول پایگاه و یک مشاور فنی و یک مشاور بیزینسی و بیمه‌ای و نیروهایی که کارهای آی‌تی را انجام خواهند داد خواهیم داشت.

* در رأس اینها چه نهادی قرار دارد و شورای سیاست‌گذاری چه کسانی هستند؟

خامسیان: تا به امروز اعلام نشده است؛ ولی اگر کار تکمیل شود هر دو کار (ساب و پایگاه داده) در قالب یک نهاد قرار می‌گیرند، یعنی یک نهادی است که دو بخش دارد و یک بخش آن اطلاعات کامل صنعت بیمه را دارد و بخش دیگر آن قابلیت انتشار دارد و تقسیم‌بندی کار صورت می‌گیرد.

* هدف از ایجاد ساب چیست و هدف از ایجاد آن پایگاه داده چیست؟

خامسیان: امروز در دنیایی زندگی می‌کنیم که می‌توانیم داده‌های میلیونی و میلیاردی جمع‌آوری کنیم. از طرفی در داده‌های میلیونی و میلیاردی کلی اطلاعات وجود دارد که از لحاظ مدیریت ریسک و متغیرها و داشبوردهایی که تا به امروز صنعت بیمه از آنها خبر نداشت یا کراینشورس از این طریق و خیلی از تخلف‌ها و تقلب‌ها و کارهای خیلی بزرگی که قبلاً توانایی انجام آنها را نداشتیم، امروز می‌توانیم با این داده‌های بزرگ انجام دهیم. طبیعتاً این کار نیاز به سامانه‌ای دارد تا بتوانیم این اطلاعات را به صورت پژوهشی در اختیار ما قرار دهد. همان‌طور که می‌دانید اطلاعات در سنهاب خام است و استانداردسازی‌شده نیست. طبیعتاً برای اینکه بتوان روی آنها ارزیابی انجام داد باید این مراحل روی آنها طی شود و به یک سامانه پژوهشی تبدیل شود. در حقیقت این اقداماتی که در حال انجام آنها هستیم همین کار را انجام می‌دهد تا بتوان با داده‌های استاندارد کار کرد.

هدف دوم نیز این است که ما یک سری تحقیقات داریم که برای صنعت بیمه اهمیت بسیاری دارند و طبیعتاً با کسانی قرارداد بسته می‌شود و اطلاعات بسیار مهم در اختیار آنها قرار می‌گیرد تا کار پژوهشی را انجام دهند چه بسا اطلاعات خصوصی شرکت‌های بیمه در اختیار آنها قرار می‌گیرد؛ ولی برای بخش تحقیقات بیرونی پژوهشکده بیمه مرکزی تصمیمی برای آنها نگرفته است؛ مثل پایان‌نامه‌ها و … که می‌توانند انتشار عمومی پیدا کنند و نیازی نیست حتماً قراردادی وجود داشته باشد. تقریباً بانک مرکزی چنین کاری را انجام داده است؛ اما این کار نسبت به کاری که بانک مرکزی انجام داده پیشرفته‌تر است.

* آقای میرزایی شما به عنوان کسی که در بیمه مرکزی مشغول بودید و امروز نیز در صنعت بیمه فعالیت می‌کنید و به این اطلاعات نیاز دارید، به مسئله بپردازید اصلاً وجود چنین سامانه‌ای را چقدر ضروری می‌دانید؟

میرزایی: در توضیحاتی که همکاران پژوهشکده ارائه دادند، چند ابهام وجود دارد و نیاز است در مورد ابعاد بحث و بررسی شود. طبق قانون تأسیس بیمه مرکزی، وظیفه بیمه مرکزی، تولید اطلاعات و آمار رسمی و برای انتشار در سطح داخلی و چه در سطح بین‌المللی است. اینکه پژوهشکده چگونه و بر اساس چه قانون و مقرراتی این مأموریت را بر عهده گرفته واجد ابهامات زیادی است.

وظیفه انتشار اطلاعات بر عهده نهاد ناظر یعنی بیمه مرکزی است وقتی این وظیفه از یک طرف توسط بیمه مرکزی و از طرف دیگر توسط یک واحد زیرمجموعه این نهاد یعنی پژوشکده انجام شود در واقع دو منبع برای انتشار اطلاعاتِ رسمی شکل می‌گیرد که خود سبب برخی سوءتفاهمات و مغایرت‌ها می‌شود و پژوهشگران را در آینده سردرگم می‌کند.

همکاران پژوهشکده از دو سامانه صحبت کردند؛ اما من به همان یک سامانه یعنی سامانه ساب که منتشر شده است اشاره می‌کنم؛ من این سامانه را مرور و بررسی کردم. این سامانه تنها کار کردی که دارد دسترسی به اطلاعات سالنامه آماری صنعت بیمه را که حالت تاریخی دارند تسهیل کرده است؛ البته اطلاعات آن هم کامل نبود و از بسیاری از اقلام آماری تهی بود. به این ترتیب می‌توان گفت؛ تبلیغات گسترده‌ای که برای این سامانه در فضای مجازی انجام شد با بررسی آن مشخص می‌شود از نظر محتوا واجد اطلاعات خاصی نبود و کار جدیدی صورت نگرفته است؛ وقتی اطلاعاتی در قالب سالنامه‌های آماری سال‌های قبل و به صورت کتاب منتشر و در دسترس قرار گرفته است انتشار آن در داخل سامانه کار بزرگی محسوب نمی‌شود و خیلی هم با مأموریت پژوهشکده و اساسنامه پژوهشکده هماهنگ نیست، با اینکه مسئولیت اصلی این کار بر عهده بیمه مرکزی است و اطلاع دارم که در داخل بیمه مرکزی هم چنین نگاهی وجود دارد که بالاخره این کار توسط یک بخش دیگر صورت گرفته و ما جوابگو نیستیم؛ بنابراین این ایراد به این سامانه وارد است.

نکته دیگر اینکه برای تولید آمار و اطلاعات دقیق به یک سری زیرساخت‌ها و مقررات نیاز داریم؛ به تعبیر دیگر باید در مورد محتوای داده هم در در سطح صنعت بیمه و هم در سطح شرکت به تعریف استاندارد و مشخصی برسیم و برای آن مقررات لازم را تدوین کنیم.

* این انتقاد به فعالیت‌های دیگر پژوهشکده نیز وارد است.

میرزایی: در مورد این سامانه باید بگویم که در مقررات مصوب شورای عالی بیمه هیچ تجویزی برای این کار به پژوهشکده نشده است.

تولید آمار نمی‌تواند با یک تصمیم مدیریتی و بدون مبنای مقرراتی به پژوهشکده واگذار شود، حداقل مقررات مصوب شورای عالی بیمه را نیاز دارد. سایت بیمه مرکزی اطلاعات ۹ ماهه را منتشر کرده است و یک پایگاه دارد. تصور کنید درگاه‌های مختلف تولید آمار را در اختیار ذی‌نفع بیرونی مثل یک پژوهشگر قرار دهید این پژوهشگر باید کلی انرژی بگذارد و مغایرت‌های بین داده‌های مختلف را استخراج کند.

وقتی مدیر طرح و برنامه بیمه مرکزی بودم حجم سامانه آماری صنعت بیمه را دو برابر کردیم و حجم اطلاعات بیشتری را منتشر کردیم. یکی از ایراداتی که نهادهای نظارتی مثل سازمان بازرسی، این بود که در سالنامه آماری بعضاً بین اطلاعات صورت‌های مالی‌ای که منتشر می‌کردیم و اطلاعاتی که بیمه مرکزی از بخش‌های اتکایی اجباری استخراج می‌کرد، همخوانی وجود نداشت به تعبیر دیگر در یک سالنامه آماری مغایرت آماری به وجود می‌آمد.

در سطح کلان کشور سازمان برنامه یک سری آمار و مرکز آمار نیز یک سری آمار منتشر می‌کند و این اختلافات آماری سردرگمی ایجاد می‌کند و دولت باید حکم بدهد که من کدام آمار را به رسمیت می‌شناسم؛ وقتی در سطح کشور با چنین معضلاتی مواجهیم، نباید آنها را در سطح صنعت وارد کنیم به نظرم تولید داده‌های آماریِ یکسان توسط دو مرجع در بیمه مرکزی و پژوهشکده به افزایش آمار و اطلاعات کشور کمک نمی‌کند؛ بلکه سبب مغایرت‌هایی می‌شود.

* آقای تقی‌لو صحبت‌ها را شنیدید لطفاً نظر خود را بیان کنید.

تقی‌لو: وجود یک سیستم یکپارچه که بتوان انواع مختلف اطلاعات آماری را از آنجا دریافت کرد را مفید می‌دانم. در مورد داده نیز بحث صحت اطلاعات حائز اهمیت بوده به گونه‌ای که ریسک صحت اطلاعات یکی از مهم‌ترین ریسک‌های مورد بررسی است؛ این داده­ها در قیمت‌گذاری، ارزیابی بازار و بسیاری از حوزه‌های دیگر بکار گرفته می­شود.

با بررسی این سامانه، متوجه شدم که امکان گزارش‌گیری بر اساس تعداد بیمه‌نامه، حجم خسارت‌ها، حجم حق بیمه تولیدی و حق بیمه عایدشده و ضریب نفوذ و ضریب خسارت را فراهم می‌کند. این محورها کار را برای مخاطبان خود راحت می‌کند به همین دلیل قابل قبول است؛ ولی معتقدم باید در ابتدا، کارکردهای داده‌ای را استخراج کنیم و به طور دقیق برای برآورد کردن نیازها، داده‌های‌مان را کلاس‌بندی کنیم. این امر مستلزم این است که در صنعت بیمه این اتفاق بیفتد. بیمه مرکزی و پژوهشکده بیمه هر کدام به نوعی آمار ارائه می‌دهند؛ ولی اگر بیمه مرکزی را آنالیز کنید، مثلاً حق بیمه یا تعداد بیمه سال‌های ۹۴، ۹۵، ۹۶ را بررسی کنید و سالنامه این سه سال را هم آنالیز کنید متوجه تفاوت آمار با یکدیگر می‌شوید؛ البته این تفاوت در آمار دلایلی دارد که باید به صورت دقیق و شفاف مطرح شود؛ مثلاً در سامانه اخیر در حوزه بیمه‌های زندگی درباره تعداد بیمه‌ها صحبت کردید و لازم است که در انتها تفکیک بیمه گروهی و انفرادی مشخص شود.

* آیا امروز مشخص نشده است؟

تقی‌لو: بهتر است مشخص شود. هدف ما اعلام اطلاعاتی صددرصد صحیح متناسب با نیاز مصرف‌کننده داده در صنعت است.

* منظورتان از ساختار چیست؟

تقی‌لو: در ابتدا باید ساختار نیاز را بدانیم؛ امروز به این دلیل داده اهمیت یافته است؛ چون با فاکتورهای توسعه روبه‌رو هستیم. در فاکتورهای توسعه نیز بحث گوناگونی گسترده مطرح است. امروز در صنعت بیمه با شرکت‌های بیمه، شرکت‌های بیمه خارجی، شرکت‌های اتکایی، کارگزاری‌ها، نمایندگان و تولیدکنندگان نرم‌افزار روبه‌رو هستیم که هر کدام از آنها برای ایفای نقش در صنعت بیمه به دیتا و ساختار مشخص نیاز دارند؛ بنابراین باید مخاطب‌مان را بشناسیم.

نکته دیگر رشد تصاعدی دیتاست. امروز مانند گذشته با تعداد محدود بیمه‌نامه مواجه نیستیم؛ بلکه با رشد تصاعدی بیمه‌نامه‌ها مواجهیم؛ بنابراین باید اطلاعات دقیق‌تری ادائه شود.

* اگر نقشه توسعه نداشته باشید، مدام با چالش مواجه می‌شوید. آیا این سامانه نقشه درست و بلندمدت را دارد یا ندارد؟

تقی‌لو: معتقدم هم باید به صورت جامع دیتا داشته باشیم و هم با تفسیر کامل، داده صحیح داشته باشیم؛ صنعت بیمه از بُعد اقتصاد کلان و همچنین از منظر جمعیت با تغییراتی روبه‌رو بوده است.

در روش‌های سنتی و قدیمی، به دلیل کوچک بودن صنعت بیمه عموماً افراد با تجربه اطلاعات جامع و مفیدی را در دست داشتند؛ اما امروز با وجود تحولات یاد شده، صنعت با انبوهی از داده­ها روبرو است که باید به شکل مناسبی مدیریت کند. از این‌رو با داشتن یک ساختار داده استاندارد، امکان تبادل اطلاعات و گزارش­گیری یکپارچه برای تمام ارکان صنعت از قبیل شرکت­های بیمه، بیمه مرکزی و … به وجود خواهد داشت. مبدأ شروع این تحولات باید شرکت­های بیمه باشند که داده­های اولیه و مفید صنعت در آنها ایجاد می­شود.

* به نظر شما ایجاد ساختارهای آماری مختلف و متفاوت می‌تواند تأثیری در تسهیل استفاده ذی‌نفعان صنعت بیمه داشته باشد؟

تقی‌لو: ارائۀ داده­های یکپارچه، جامع، و صحیح نیازمند ایجاد ساختار استاندارد تبادل داده است و قطعاً می‌تواند تأثیر در تسهیل استفاده ذی­نفعان صنعت داشته باشد.

* برای ایجاد سامانه ساب چقدر از ذی‌نفعان صنعت بیمه کمک گرفتید؟

بردال: پژوهشکدۀ بیمه در راستای نگارش مقالات و ارائه طرح‌های پژوهشی همواره با چالش دشواری یا عدم دسترسی به داده‌های مورد نیاز مواجه بود؛ مثلاً در راستای انجام بسیاری از پروژه‌های تحقیقاتی مجبور به استفاده از نسخ فیزیکی داده‌ها و وارد کردن آنها به صورت دستی برای استفاده در فرایند مدل‌سازی بودیم. در صورت بالا بودن حجم داده‌های مورد استفاده پژوهشگران مجبور به صرف زمان زیادی برای مکاتبه با بخش‌های مختلف صنعت بودند تا از این طریق بتوانند داده‌های مورد نیاز خود را برای انجام پژوهش‌ها در اختیار داشته باشند، این فرایند گاهاً هفته‌ها به طول می‌انجامید و در پاره‌ای از موارد موفقیت‌آمیز نبود، از این‌رو همواره با توجه به مشکلاتی که در انجام طرح‌های پژوهشی داخلی با آن مواجه بودیم و همچنین با توجه به بازخوردهایی که از خارج از پژوهشکده دریافت می‌کردیم، خلأ نداشتن بانک اطلاعاتی مربوط به داده‌های صنعت بیمه همواره به چشم می‌خورد.

ایده اولیه طراحی این سامانه به علت فقدان دسترسی به خروجی‌های اکسل داده‌های صنعت بیمه شکل گرفت؛ به‌رغم وجود داده‌های و اطلاعات سالنامه آماری صنعت بیمه روی سایت بیمه مرکزی که بعضاً هم به صورت اکسل است؛ اما این اطلاعات به صورت داده‌های سری زمانی و پنل قابل دسترسی نیست و کاربران در صورتی که برای پژوهش‌های خود به اطلاعات سری زمانی داده‌هایی همچون ضریب خسارت احتیاج داشته باشند باید آنها را به صورت دستی جمع‌آوری کنند. ما در این سامانه دسترسی کاربران به سری زمانی داده‌های صنعت بیمه را در قالب خروجی‌های اکسل فراهم کرده‌ایم.

تقی‌لو: اگر جای پژوهشکده بودم این کار را در قالب یک تفاهم‌نامه با بیمه مرکزی انجام می‌دادم.

بردال: همان‌طور که قبلاً هم گفتم طبق مذاکرات انجام‌شده، مقرر شده این سامانه با مشارکت و همکاری بیمه مرکزی تکمیل و روی سایت آنها به عنوان متولی امر بیمه در ایران قرار داده شود.

* نمی‌توان این را سامانه در نظر گرفت؛ چون وقتی از سامانه صحبت می‌کنید، انتظار حرکت بزرگ‌تری دارید. شاید طبق برنامه‌ای که دارید در آینده به یک سامانه ارزشمندتری تبدیل شود.

میرزایی: به نظرم انتشار عمومی داده‌ها برای افکار عمومی و مراجع مختلف سوءتفاهم ایجاد می‌کند. تصور کنید پژوهشکده از پژوهشگر خود بخواهد در رابطه با روند ضریب خسارت رشته شخص ثالث تحلیلی ارائه دهد پژوهشگر می‌تواند به جای مراجعه به سامانه از خود پژوهشکده شماره کاربری و کلمه عبور دریافت کند و به اطلاعات موردنظرش به صورت مستقیم دسترسی یابد تا به این شکل امر تحقیق و پژوهش و روند ضریب خسارت تسهیل یابد؛ ولی پژوهشگر به عنوان یک فرد بیرونی با پدیده دیگری هم مواجه است و آن اینکه پژوهشکده یک سری آمار منتشر کرده است که قطعاً آنچه آقای تقی‌لو بیان کردند درست است؛ به تعبیر دیگر اگر ضریب خسارت را در سال ۹۷ ببینیم حتماً در سال ۹۸ با توجه به اطلاعات تکمیلی‌ تغییراتی خواهد کرد که بخش آماری بیمه مرکزی در انتهای آن توضیحاتی مبنی بر دلیل این تغییرات را قید می‌کند؛ اما برای کسانی که خالی از ذهن هستند، این امر مغایرت ایجاد می‌کند.

به نظرم این کار برای امر پژوهش، تسهیل‌گری ایجاد می‌کند و یکسری فایل‌های اکسل‌ را در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهد؛ ولی در اختیار گذاشتن آن برای عموم با ایراد مواجه است؛ چون به هر حال آمار رسمی را باید یک مرکز منتشر کند. از طرفی پایه مقرراتی هم ندارد؛ حتی اگر تصمیم سیاستی رئیس کل هم باشد نیز واجد ایراد است، ضمن اینکه از نظر من با اساسنامه پژوهشکده نیز مغایرت دارد، در این اساسنامه چنین مأموریتی به پژوهشکده داده نشده است و من به عنوان یک ذی‌نفع و کارشناس بیمه با چند آمار و چند مرجع مواجهم علاوه بر این جایگاه پژوهشکده در تولید آمار برای من نیاز به تعریف در مقررات دارد.

بردال: در مورد بحث تولید آمار لازم است مجدداً به این نکته اشاره کنم که پژوهشکده بیمه هیچ‌گونه آماری تولید نکرده است؛ بلکه در راستای طراحی این سامانه کلیه داده‌های موجود از سالنامه آماری صنعت بیمه اقتباس شده است؛ به تعبیر دیگر در پس داده‌های ساب، سالنامه آماری قرار دارد. در مورد اختلاف در آمارها نیز باید بگویم که هر سال آمارهای منتشر شده در ساب بر اساس اصلاحات صورت گرفته در سالنامه آماری به‌روزرسانی می‌شود و در پایان در صورت ضرورت توضیحات مربوط به چرایی تغییرات ارائه می‌شود. در پایان لازم است مجدداً به این نکته اشاره کنم که ساب چیزی جدای از سالنامه آماری نیست؛ بلکه مدل نمایش اطلاعات موجود در «سالنامه آماری صنعت بیمه» و «ساب» با یکدیگر فرق می‌کند. مدل نمایش سالنامه، فیزیکی و مدل نمایش ساب، الکترونیکی است.

* چرا نام آن سامانه است؛ چون سامانه برای این کار نام بزرگی است؟

بردال: از نظر من واژۀ سامانه کلمه‌ای مناسب برای ساب است؛ چرا که طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده و همان‌طور که قبلاً هم گفته شد این سامانه در دست تکمیل است و قطعاً با این اتفاق واژه سامانه کلمه‌ای درخور است.

* اطلاعاتی که می‌توانم در اختیار نداشته باشم و بیمه مرکزی فقط می‌تواند در اختیار داشته باشد، بلافاصله در ساب ببینم؛ اما وقتی می‌گویید سالنامه، خود به خود همه اقداماتی که بیان کردید من هم می‌توانم انجام دهم، خیلی هم پرهزینه نیست.

خامسیان: پژوهشکده بیمه بر مبنای اساس‌نامه پژوهشی که بیان می‌دارد داده‌های پژوهشی پژوهشگران باید تعریف علمی داشته باشد اقدام به ایجاد این سامانه کرده است. ذی‌نفعان پژوهشکده پژوهشگران هستند. منبع داده‌های پژوهشی پژوهشکده است؛ چون در اساسنامه پژوهشکده بیمه به این شکل آمده است؛ ولی پژوهشکده تولید داده ندارد؛ البته ممکن است شاخص‌هایی را ایجاد کند که برای کارهای پژوهشی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سامانه ساب صرفاً برای استفاده پژوهشگران از داده‌هایی که تولیدکننده‌اش بیمه مرکزی هستند (چه بسا بسیاری از آمارهای سالنامه، خوداظهاری شرکت‌های بیمه است و ممکن است با صورت‌های مالی همخوانی نداشته باشد) ایجاد شده است؛ بیمه مرکزی با دید پژوهشی، داده‌ها و آمارها را منتشر نمی‌کند و وقتی پژوهشگر برای دریافت اطلاعات و استفاده از داده‌ها به بیمه مرکزی مراجعه می‌کند ممکن است برایش کاربردی نباشد؛ چون بیمه مرکزی با دید پژوهش انتشار نداده است؛ اما این سامانه این اطلاعات را به صورت سیر زمانی منتشر می‌کند؛ به تعبیر دیگر فرمت داده‌ها را تغییر می‌دهد سپس آنها را منتشر می‌کند.

* به این ترتیب معتقدید که سامانه ساب داده‌ها را برای استفاده پژوهشگران منتشر می‌کند؟

خامسیان: بله. منظور از منتشر کردن این کار این است که از دانشجویان تا محققان بتوانند به راحتی از اطلاعات این سامانه استفاده کنند و در این زمینه فعالیت داشته باشند.

در اساسنامه پژوهشکده نیز آمده است که باید در استفاده از داده‌ها تسهیل صورت گیرد؛ چون پژوهشکده مجبور بود برای هر پژوهشگری که به پژوهشکده مراجعه می‌کرد داده تأمین کند از طرفی کسانی را که با آنها قرارداد نداشت به سالنامه ارجاع می‌داد و سالنامه هم مانور و انعطاف‌پذیری کامل برای تغییر اکسل داده‌ها و ترتیب نمایش آنها را نداشت و مشکلاتی برای پژوهشگران ایجاد می‌کرد؛ ولی در مورد اینکه آیا نیاز بود این سامانه به صورت سامانه باشد باید بگویم که این طرح از ابتدا به صورت سامانه طراحی شد، به این دلیل که درست است که تولید داده انجام نمی‌دهد؛ ولی بسیاری از داده‌هایی که ممکن است به درد پژوهشگران به مفهوم عام بخورد، آن داده‌هایی نیستند که بیمه مرکزی در داده‌های انتشاریافته‌اش دارد. از طرف دیگر این داده‌ها محرمانه نیستند و قابلیت انتشار دارند.

* شما می‌گویید که این داده‌ها متعلق به بیمه مرکزی است و اطلاعی از درستی یا نادرستی آنها ندارید؟

خامسیان: بله درست است. ما ارزیابی رضایت‌سنجی صنعت بیمه را به عنوان پروژه در دست اقدام داریم که طی آن پرسشنامه‌ای پر می‌شود و نتیجه بعد از تأیید در این سامانه منتشر می‌شود.

* یعنی شما در این سامانه انعکاس داده دارید.

خامسیان: بله کاملاً درست است. چرا این طرح، سامانه شد؛ چون مدام در حال پیشرفته‌تر شدن است و موارد خرد و کلان منتشر می‌شود؛ امروز داده‌های کلان را منتشر کرده‌ایم و داده‌های خرد نیز به مرور منتشر خواهد شد.

* بهتر است به این سامانه سایت داده بگوییم.

خامسیان: بله درست است.

* ذی‌نفعان این سامانه محققان هستند در حالی که بسیاری از مدیران عامل شرکت‌های بیمه از نبود آمار قابل دسترس گله‌مند هستند.

مقوله تمیزی داده اهمیت بسیاری دارد، اینکه همه شرکت‌ها آمار خود را در یک قالب مشخص ارائه کنند تا شما بتوانید آنها را به خوبی تمیز دهید. لطفاً در این‌باره توضیح دهید.

میرزایی: یکی از پیش نیازهای داشتن آمار صحیح این است که طی دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌ای درصنعت بیمه اقلام آماری را درست تعریف و استاندارد کنیم؛ مثلاً در مورد حق بیمه تولیدی با چند واژه گوناگون در صنعت بیمه مواجهیم؛ بعضی آن را حق بیمه صادره و بعضی حق بیمه تولیدی و بعضی به آن حق بیمه عایدشده می‌گویند. حق بیمه در تعاریف مختلف بروز و ظهور می‌یابد که در سطح شرکت، تعابیر مختلفی دارد؛ مثلاً حق بیمه صادره، حق بیمه‌ای است که بعد از صدور بیمه مبلغ آن مشخص می‌شود که ممکن است بخشی از آن به هر دلیل با صدور الحاقیه‌ای برگشت داده شود. با اینکه منظور از صادره این است که الزاماً این حق بیمه وصول نشده است؛ بلکه صادر شده است؛ ولی به دلایلی بخشی از آن برگشت خورده است و این با وصول تفاوت دارد. تعریف حق بیمه وصولی، حق بیمه تولیدی، حق بیمه صادره، حق بیمه عایدشده نیاز به آیین‌نامه مشخصی دارند یا تعاریفی که برای نسبت خسارت و ضریب خسارت بیان می‌شوند متفاوت هستند؛ البته ضریب خسارت استثنائاً در آیین‌نامه «ذخایر فنی» تعریف شده است؛ اگر تعریف دقیقی از آمار و اطلاعات تولیدی وجود نداشته باشد، سوءتفاهم ایجاد می‌کند.

ادامه دارد…..