به گزارش اقتصادناب به نقل از بیمه داری نوین ، عملکرد شرکت‌ها در صنایع گوناگون به صورت معمول به دو صورت عمودی و افقی مورد بررسی قرار می‌گیرد. در روش عمودی روند سودآوری و بازدهی شرکت طی یک بازه چند ساله مورد بررسی قرار می‌گیرد و بر اساس روند‌های به دست آمده نتیجه‌گیری صورت می‌گیرد. به عبارت دیگر عملکرد یک شرکت با عملکرد خودش در سالیان پیشین مقایسه می‌شود؛ اما در روش افقی عملکرد یک شرکت با دیگر شرکت‌های هم‌گروه در یک مقطع زمانی یکسان مقایسه می‌شود. این روش برای انتخاب بهینه‌ترین شرکت در میان شرکت‌های گروه، کاربر زیادی دارد. مهم‌ترین ابزار برای مقایسۀ شرکت‌ها در این روش استفاده از نسبت‌های مالی است. در ادامۀ این گزارش برآنیم تا از طریق روش افقی، عملکرد شرکت‌های بیمۀ غیر دولتی در سال ۹۸ را مورد بررسی قرار دهیم.

یکی از مهم‌ترین نسبت‌های مالی که برای مقایسۀ شرکت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد نسبت بازده دارایی‌هاست. این نسبت از تقسیم سود یا زیان خالص بر مانده دارایی‌های شرکت به دست می‌آید. به عبارت دیگر نشان می‌دهد شرکت از دارایی‌های در اختیار خود چند درصد بازدهی کسب کرده است.

بر اساس بررسی‌های انجام‌شده در سال ۹۸ دو شرکت بیمه زندگی خاورمیانه و بیمه تجارت نو به ترتیب با ۱۵ و ۱۴ درصد بیشترین بازدهی را در بین شرکت‌های بیمه غیر دولتی در سال ۹۸ داشتند. این در حالی است که نسبت بازده دارایی‌های شرکت بیمه حکمت صبا به دلیل زیان‌دهی در سال ۹۸ منفی بود. اغلب شرکت‌های بیمه‌ای در سال ۹۸ بازده دارایی‌هایی بین ۲ تا ۷ درصد را به ثبت رسانده‌اند.

یکی دیگر از نسبت‌هایی که به طور معمول در برخی از صنایع خدمات‌محور همچون صنعت بیمه مورد استفاده قرار می‌گیرد درآمد سرانۀ کسب‌شده (درآمد کسب‌شده به ازای هر نفر از پرسنل شرکت) است. بر اساس این معیار، بیمه دی با درآمد سرانه حدود ۸۰ میلیارد ریال با اختلاف فاحش نسبت به دیگر شرکت‌های گروه پیشتاز است که دلیل عمده آن را می‌توان در قرارداد‌های بیمه‌ای عمدۀ این شرکت جست‌وجو کرد. دیگر شرکت‌های بیمه عمدتاً درآمد سرانه‌ای بین ۱۵ تا ۳۰ میلیارد ریال به ازای هر نفر پرسنل را به ثبت رسانده‌اند. کمترین درآمد سرانه پرسنلی در سال ۹۸ از آنِ شرکت‌های بیمه میهن، آرمان، حکمت، حافظ و خاورمیانه است.

نسبت مورد استفاده دیگر، درآمد کسب‌شده به ازای هر شعبه است که از تقسیم درآمد کسب‌شده بر تعداد شعب شرکت حاصل می‌شود. بر اساس این معیار، شرکت بیمه ملت به دلیل تعداد پایین شعب با اختلاف بسیار زیاد در رده نخست قرار دارد. بیمه‌های دی، کوثر و دانا نیز در رده‌های بعدی قرار دارند.

نسبت خسارت، یکی از اصلی‌ترین معیار‌های ارزیابی شرکت‌های بیمه به شمار می‌رود که نشان می‌دهد این شرکت‌ها چه میزان از حق بیمه دریافتی خود طی یک دوره را به عنوان خسارت پرداخت کرده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد؛ شرکت بیمه حافظ با نسبت خسارت بیش از ۹۰ درصدی ضعیف‌ترین عملکرد را در بین شرکت‌های بیمه خصوصی در سال ۹۸ داشت. در سوی مقابل نیز شرکت بیمه زندگی خاورمیانه و بیمه پاسارگاد بهترین عملکرد را در مقایسه با سایر شرکت‌ها داشتند.

برای مقایسه عملکرد شرکت‌ها در حوزۀ بیمه‌گری، از معیار حاشیه سود عملیات بیمه‌ای استفاده می‌شود که از سود ناشی از عملیات بیمه‌گری به حق بیمه دریافتی حاصل می‌شود. در این زمینه (بدون توجه به عملکرد شرکت در زمینه سرمایه‌گذاری) شرکت‌های خاورمیانه، آرمان و حافظ سرآمد گروه بودند. این در حالی است که عملیات بیمه‌ای کارآفرین، ما و رازی با زیان سنگین همراه بود.

مجموع عملکرد شرکت‌های بیمه در حوزه عملیات بیمه‌ای و سرمایه‌گذاری با لحاظ کردن هزینه‌های عمومی و اداری و سایر درآمدها و هزینه‌های غیر عملیاتی به سود یا زیان خالص منجر می‌شود. آمارها نشان می‌دهد در سال ۹۸، چهار شرکت بیمۀ خاورمیانه، پاسارگاد، تجارت نو و آرمان با ثبت حاشیه سود خالص بیش از ۱۰ درصدی بهینه‌ترین عملکرد را نسبت به حق بیمه‌های جذب‌شدۀ خود داشتند؛ هر چند این میزان حاشیه سود در مقابل حاشیه سود خالص بسیاری از شرکت‌های فعال در سایر صنایع بسیار پایین‌تر است. در سوی مقابل شرکت بیمه حکمت تنها شرکتی است که حاشیه سود منفی در سال ۹۸ به ثبت رسانده است.

اگرچه نسبت‌های مالی ممکن است بنا به دلایلی از کارایی صددرصدی برخوردار نباشند؛ اما می‌توان به عنوان ابزاری سهل‌الوصل از آنها استفاده کرد و شرکت‌ها را از این طریق رده‌بندی کرد. با اینکه هر یک از معیار‌های یادشده رده‌بندی خاصی از شرکت‌های بیمه‌ای در سال ۹۸ به دست داده‌اند؛ اما با نگاهی اجمالی می‌توان شرکت‌ها را به سه دسته با عملکرد موفق، متوسط و با عملکرد ناموفق تقسیم کرد. هر چند به دلیل شرایط مقتضیات خاص حاکم بر هر شرکت مقایسۀ نسبت‌های مالی نمی‌تواند ابزاری برای ارزیابی عملکرد مدیران باشد؛ اما سهامداران می‌توانند برای خرید سهام از این نسبت‌ها استفاده کنند؛ بنابراین باید مدیران شرکت‌ها برای بهینه‌سازی نسبت‌های مالی خود نهایت تلاش را به عمل آورند.