بیمه آتش‌سوزی، وسیله انتقال ریسک و آرامش یا پاشنه آشیل صنعت بیمه/ محسن قره‌خانی

به گزارش اقتصادناب بیمه آتش‌سوزی یکی از قدیمی ترین رشته های بیمه، بعد از بیمه دریایی است که نقطه عطف آن، آتش سوزی بزرگ و خانمانسوز لندن در سال ۱۶۶۶ بود. از آن زمان تا کنون با توصعه صنایع و پیچیده تر شدن حواد‌ث طبیعی و انسان ساخت، بیمه آتش سوزی خطرات بیشتری را بصورت پوشش اضافی ارائه می کند و محدود به خطرات اصلی (آصا) نمی‌شود و امروزه بیش از ۳۰ خطر را در بر‌ می‌گیرد. هم‌زمان با توسعه صنایع، ریسک ها، خطرات و مخاطرات هم در حال تحول، بزرگ تر شدن و پیچیده تر شدن هستند. در عین حال مهندسان ایمنی همواره به دنبال پیدا کردن راه هایی برای مقابله با این ریسک ها بوده‌اند و تلاش کرده‌اند تا استاندارد های ملی و جهانی در این زمینه را تدوین کنند. در این راستا می‌توان به استاندارد های کلی ISO14000 (سیستم های مدیریت زیست محیطی) ، ISO18001   (ایمنی و بهداشت شغلی OHSAS) ISO31000، ISO31010، ISO73 ، ISO54001 (استاندارد جایگزین OHSAS که تا سال ۲۰۲۱ مستقر می شود و تمرکز بیشتری بر نگاه فرآیندی و سازمانی به ایمنی دارد ) پیرامون حوادث شغلی و بیشمار استاندارد ایمنی خاص هر صنعت اشاره کرد.  اما به جرأت میتوان گفت که قدرت نیروی تحول ریسک و ریسک های جدید از قدرت این دو یعنی توسعه راه حل های انتقال ریسک (بیمه) و مکانیسم های افزایش ایمنی بیشتر بوده و این مسئله ضرورت کار جدی در هر دو بخش را ایجاد می کند.

روند خسارت های بیمه آتش سوزی در ۱۰ سال گذشته

رشته بیمه آتش سوزی  در گذشته من جمله ساده ترین و سودده ترین رشته های بیمه بوده است. ولی در سال های اخیر با افزایش فراوانی و شدت حوادث طبیعی و انسان ساخت این روند دگرگون شده است. این مسئله زمانی بغرنج تر می شود که در شرایط رقابت نا سالم در صنعت بیمه، شرکتهای بیمه هم به این مسئله دامن بزنند و با ارائه نرخ های غیر فنی و پذیرش شرایط نا مناسب و غیر اصولی بر این آتش بدمند.

نمودار روند حق بیمه و خسارت و ضریب خسار رشته آتش سوزی در صنعت بیمه ایران

بررسی بیمه حوادث اخیر

خبر حوادث آتش سوزی و انفجار در شهرهای مختلف ایران این روزها خبر جدیدی نیست و آنقدر تکرار شده که داریم کم کم به آن عادت می کنیم و این بسیار خطرناک است. تفاوت زیادی بین آتش سوزی بوعلی، رگ سفید، آتش سوزی بندر بوشهر، حتی انفجار بیروت، انفجار غرب تهران، انفجار و آتش سوزی مرکز پزشکی سینا اطهر تهران و حوادث در تاسیسات صنعتی و نظامی وجود ندارد. ریشه همه این حوادث عدم توجه به ایمنی سیستم و فرهنگ ریسک پذیر ما است.
در بررسی علل آتش سوزی های اخیر می توان دریافت که توجه به ایمنی نه تنها از سوی بیمه گذار مورد غفلت قرار می گیرد، بلکه از طرف شرکت های بیمه هم در خور توجه نیست. شرکت های بیمه وظیفه دارند، رفتار ایمن را ترویج دهند و شرایط و رفتار نا ایمن را تنبیه کنند. از جمله تنبیهات یا اصلاحات که صنعت بیمه با آن مواجه به ریسک های آتش سوزی می تواند انجام دهد می شود به موارد زیر اشاره کرد:

۱- بازدید اولیه و گزارش ریسک
۲- درج توصیه های ایمنی و الزامات در بیمه نامه
۳- تخفیف به شرایط ایمن و افزایش نرخ در غیر اینصورت
۴- رد کردن ریسک (ساده ترین راه در مواجهه با ریسک های بد)
۵- افزایش فرانشیز
۶- کلوزهای محدود کننده
۷- مشروط کردن پوشش به رعایت الزامات و استانداردهای ایمنی متداول جهانی هر صنعت

نقش صنعت بیمه در ارتقای ایمنی به جای صرفا پرداخت خسارت، نقش مهم و ضروری برای جامعه است. هر سال در اثر حوادث آتش سوزی و خطرات مرتبط سرمایه های زیادی از بین میرود و چند سال طول میکشد تا ما بتوانیم یک پالایشگاه را جایگزین کنیم؟ چند سال طول میکشد تا بتوانیم پتروشیمی بوعلی را بسازیم؟ چند سال طول میکشد و چقدر پول لازم است تا یک کشتی ساخته شود؟ ما نمی توانیم اجازه دهیم تا سرمایه های این کشور در اثر حوادث به این سادگی مشابه حادثه پلاسکو از بین برود. در اثر هر یک از این حوادث، خانواده ها و کسب و کارهای زیادی تحت تاثیر قرار میگیرند. نقش صنعت بیمه صرفا” پرداخت خسارت و جبران نیست، این نقش انفعالی است که ما به خود گرفته ایم. نقش فعال صنعت بیمه، زمانیست که بتوان روی شرح و شدت خسارت تاثیر بگذارد.

تفکر مبتنی بر ریسک

صنعت بیمه باید مروج تفکر ایمنی و تفکر مبتنی بر ریسک باشد. امروزه روح موجود در استانداردهای بین المللی ایزو مبتنی بر سه چیز است:

۱ – رویکرد فرآیندی
۲ – چرخه PDCA
۳- تفکر مبتنی بر ریسک

تفکر مبتنی بر ریسک، مفهوم جایگزین اقلام پیشگیرانه است. تفکر مبتنی بر ریسک حتی در استانداردهای مدیریت نظیر iso9000 نیز تفکر مبتنی بر ریسک در تصمیم گیری ها گنجانده شده است. صنعت بیمه باید بعنوان پیشران بکار گیری و استقرار سیستم های مدیریت ریسک و تفکر مبتنی بر ریسک باشد. وقتی برای موضوعی استاندارد جهانی وجود دارد، یعنی هزاران متخصص بعد از سالها تحقیق و تجربه در تدوین رویه های موفق و استانداردهای ملی، دور هم جمع شده اند و کل تجربه خود را به اشتراک گذاشته و استانداردهای بین المللی را تدوین میکنند. باید به این عقل بشر و تجربه چند قرن احترام گذاشت و حتما از نتایج آن استفاده کرد. خوشبختانه استاندارد رده  ISO31000 برای مدیریت ریسک و ISO31010  برای تکنیکهای ارزشیابی ریسک تدوین و ارائه شده است الزامات سختگیرانه تری در خصوص صنایع شیمیایی، نفت و خطرناک وجود دارد. که باید رعایت شود. و صنعت بیمه باید ضمانت اجرای این رعایت باشد. صنعت بیمه مهمترین ذینفع رعایت این استانداردها است پس باید آن را ترویج کند و خصوصا واحدهای صنعتی و انبار را مکلف به استقرار سیستمهای دقیق مدیریت ریسک و ایمنی نماید.