سبقت در صدور

به گزارش اقتصادناب بر اساس آمارهای منتشرشده در سامانه کدال بورس، جمع مانده دارایی‌های شرکت‌های مورد بررسی ۱۰۲۲ هزار میلیارد ریال بوده که این عدد نسبت به مدت مشابه سال قبل با رشد ۴۹ درصدی همراه شده است. در این میان ۱۱ شرکت، مانده دارایی بیش از ۴۰ هزار میلیارد ریال داشته‌اند. در رده‌بندی شرکت‌ها بر اساس مانده دارایی بیمه آسیا با مانده دارایی حدود ۱۲۵ هزار میلیارد ریال بیشترین مانده دارایی را در بین شرکت‌های خصوصی بیمه‌ای به خود اختصاص داده است. شرکت‌های بیمه بزرگی همچون پاسارگاد، دی، البرز و دانا و از این نظر در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

بیمه آسیا: این شرکت در میان شرکت‌های مورد بررسی بالاترین مانده دارایی را دارد؛ همچنین آسیا همچون سال قبل به لحاظ حق بیمه دریافتی رتبه نخست را در بین شرکت‌های مورد بررسی دارد. با این وجود، صورت‌های مالی نه ماهه نشان می‌دهد عملیات شرکت در زمینه بیمه‌گری زیان‌ده بوده است. با این حال، همچون بسیاری از شرکت‌های بیمه‌ای درآمد سرمایه‌گذاری‌ها، شرکت را از زیان‌دهی رهانیده است. در دوره مورد بررسی، درآمد سرمایه‌گذاری‌های شرکت حدود پنج برابر رشد کرده که بخش عمده آن از محل معاملات سهام شرکت‌های بورسی و فرابورسی بوده است. در نهایت بیمه آسیا  سود شرکت را در مقایسه با سود خالص نه ماهۀ نخست سال حدود هفت برابر کرده است. با وجود این بیمه آسیا یکی از کمترین حاشیه سود‌ها و بازدهی دارایی‌ها در بین شرکت‌های بیمه‌ای را دارد؛ بنابراین به نظر می‌رسد سبد دارایی‌های شرکت از پویایی لازم برخوردار نبوده و نیازمند اصلاح است.

بیمه پاسارگاد: این شرکت با فاصله فراوان بزرگ‌ترین شرکت بیمه به لحاظ ارزش بازار (بورس) است. اما نکته قابل توجه‌تر در این زمینه آنکه بر خلاف سایر شرکت‌های گروه، حدود ۶۲ درصد از دارایی‌ها به سرمایه‌گذاری‌ها (۴۹ درصد کوتاه‌مدت و ۱۳ درصد بلندمدت) اختصاص یافته که سبد دارایی‌های شرکت را به یکی از پویاترین سبدهای دارایی در میان شرکت‌های بیمه‌ای تبدیل کرده است. با این حال بررسی‌ها نشان می‌دهد حاصل عملکرد بیمه‌ای شرکت در نه ماهه نخست سال ۹۹ همچون سال قبل از آن زیان بوده است؛ اما با توجه به بازدهی قابل توجه سرمایه‌گذاری‌ها، این زیان به طور کامل جبران شده است. با این تفاسیر، بیمه پاسارگاد موفق شده سود خود را نسبت به مدت مشابه سال قبل ۹ برابر کند. ثبت یکی از کمترین نسبت‌های هزینه عمومی و اداری به حق بیمه دریافتی و ثبت یکی از پایین‌ترین درصدهای پرداخت خسارت از دیگر موفقیت‌های بیمه پاسارگاد در نه ماهه نخست سال جاری است.

بیمه دی: هر چند در نه ماهه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل حق بیمه دریافتی شرکت تغییری نکرده و در عین حال خسارت پرداختی نیز افزایش یافته اما با وجود این کاهش سنگین ذخایر بیمه‌ای باعث شده است تا سود فعالیت‌های بیمه‌ای شرکت با جهش حدود شش برابری همراه شود؛ همچنین درآمد سرمایه‌گذاری‌های شرکت نیز در این دوره حدود چهار برابر و باعث شده بیمه دی رتبه نخست را به لحاظ حاشیه سود عملیاتی از میان رقبا از آن خود کند. مورد حائز اهمیت در بخش هزینه‌ها اینکه این شرکت با اختلاف فراوان، کمترین نسبت هزینه‌های عمومی اداری به حق بیمه دریافتی را در میان شرکت‌های مورد بررسی دارد. در مجموع سود خالص شرکت در این دوره با افزایش حدود ۶.۵ برابری همراه شده است. نکته مهم در ترازنامه شرکت آنکه سهم سرمایه‌گذاری‌ها در آن تنها ۹ درصد است که این پایین‌ترین وزن این طبقه از دارایی‌ها در بین شرکت‌های مورد بررسی است.

بیمه البرز: بیمه البرز نیز از معدود شرکت‌هایی است که با توجه به رشد ۲۳ درصدی درآمد حق بیمه و رشد تنها یک درصدی خسارت پرداختی موفق شده است سود خود از محل عملیات بیمه‌ای را نسبت به سال قبل به طرز قابل توجهی افزایش دهد. بررسی‌ها نشان می‌دهد حاصل عملکرد این شرکت در بخش بیمه‌گری در نه ماهه ابتدایی ۹۸ تنها ۶۰۴ میلیارد ریال سود بوده این در حالی است که این عدد در نه ماهه نخست سال جاری ۳۸۶۳ میلیارد ریال سود بوده است. این موضوع باعث شده بیمه البرز حاشیه سود عملیاتی مناسبی را در بین شرکت‌های بیمه‌ای به نام خود ثبت کند. در حوزه دارایی‌ها نیز اختصاص حدود ۲۰ درصد از سبد دارایی‌های شرکت به دارایی‌های ثابت باعث شده شرکت نتواند آنچنان که باید از دارایی‌های خود بهره‌برداری کند.

بیمه دانا: در بیمه دانا نیز مطالبات از بیمه‌گذاران و نمایندگان حدود ۳۸ درصد دارایی‌ها را به خود اختصاص داده و در سوی مقابل سهم سرمایه‌گذاری‌ها در آن تنها ۱۱ درصد است. این موضوعات باعث شده تا از مولد بودن دارایی‌های شرکت تا حد زیادی کاسته شود. با وجود این، بررسی‌ها نشان می‌دهد شرکت موفق شده در نه ماهه سال ۹۹ نسبت به نه ماهه سال ۹۸ بخشی از وزن مطالبات در سبد دارایی‌های خود بکاهد. در حوزه بیمه‌گری بیمه دانا توانسته با ثبت نرخ رشد ۵۲ درصدی بیش از ۵۱ میلیارد ریال حق بیمه شناسایی کند که این امر شرکت را در رتبه دوم بالاترین حق بیمه دریافتی در بین شرکت‌های خصوصی بیمه قرار داده است. با وجود این، فزونی نرخ رشد خسارت‌های پرداختی بر نرخ رشد حق بیمه دریافتی باعث شده در نهایت عملیات بیمه‌ای سود بسیار ناچیزی برای شرکت داشته باشد؛ اما این عملکرد ضعیف در حوزه سرمایه‌گذاری‌ها تا حدی جبران شده و بیمه دانا موفق شده است در نه ماهه نخست سال جاری از زیان‌دهی جلوگیری کند. این موضوعات باعث شده تا بیمه دانا یکی از پایین‌ترین نسبت‌های حاشیه سود خالص را در میان شرکت‌های مورد بررسی داشته باشد.

بیمه کوثر: در بیمه کوثر نیز فزونی نرخ ۴۹ درصدی رشد درآمدهای حق بیمه بر افزایش ۴۰ درصدی نرخ خسارت‌های پرداختی رشد سوددهی عملیات شرکت در بخش بیمه‌گری را در پی داشته با وجود این سود شرکت در این بخش با کاهش قابل توجه همراه شده است. همچون بسیاری دیگر از شرکت‌ها عملکرد شرکت در بخش سرمایه‌گذاری‌ها به گونه‌ای بوده که سود خالص شرکت نیز با جهش ۱۰ برابری همراه شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد بخش عمده‌ای از سود سرمایه‌گذاری‌های شرکت از محل فروش سهام شرکت‌های بورسی حاصل شده است. بر اساس تغییرات انجام‌شده سرمایه‌گذاری‌های شرکت تا حد زیادی متنوع شده به نحوی بیمه کوثر بخش سهام هلدینگ غدیر که سهم بیش از ۷۰ درصدی در سبد سرمایه‌گذاری‌های شرکت را دارد واگذار کرده و با جایگزین کردن سهام دیگر شرکت‌ها و افزایش سپرده‌های بانکی وزن آن را به حدود ۲۰ درصد رسانده است.

بیمه معلم: شناسایی زیان در بخش بیمه‌گری و جبران آن از محل سرمایه‌گذاری‌ها و در نهایت رشد سود خالص دوره در بیمه معلم نیز تکرار شده است. بر اساس صورت‌های مالی نه ماهه، نرخ رشد درآمدهای حق بیمه و خسارت پرداختی این شرکت در نه ماهه نخست سال به ترتیب ۲۲ و ۵۶ درصد بوده که این موضوع گزارش زیان حدود ۲۲۷۷ میلیارد ریالی در بخش عملیات بیمه‌ای را در پی داشته است. این در حالی است که حاصل عملکرد شرکت در نه ماهه نخست سال ۹۸ در این حوزه سود بوده است. با این حال، جهش حدود هفت برابری درآمد سرمایه‌گذاری‌ها این زیان را جبران کرده و موجبات رشد قابل توجه در سود خالص شرکت را فراهم آورده است. بر اساس اطلاعات منتشرشده بخش عمده‌ای از درآمدهای سرمایه‌گذاری از محل فروش سهام شرکت‌های بورسی حاصل شده است.

بیمه پارسیان: در سبد دارایی‌های بیمه پارسیان نیز همچون بسیاری از شرکت‌های گروه، وزن بالای مطالبات از بیمه‌گذاران و نمایندگان (حدود ۳۳ درصد) به چشم می‌خورد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که عملیات بیمه‌ای بیمه پارسیان به دلیل رشد ۲۸ درصدی حق بیمه دریافتی در مقابل افزایش تنها ۲۲ درصدی خسارت پرداختی تا حدود زیادی قابل قبول بوده است. این امر موجب شده سود عملیات بیمه‌گری شرکت نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود سه برابر شود. با این حال، در حوزه سرمایه‌گذاری‌ها، سود ریالی شرکت نسبت به نه ماهه ۹۸ تغییر چندانی نکرده است. در مجموع بیمه پارسیان موفق شده در نه ماهه ابتدایی سال جاری سود خالص خود را در مقایسه با مدت مشابه سال قبل دو برابر کند.

بیمه کارآفرین: با این همه سهم بیمه‌گران اتکایی از ذخایر فنی در سبد دارایی‌های این شرکت بیش از ۳۱ درصد است که نسبت به دیگر شرکت‌های بیمه وزن بسیار بالایی به شمار می‌رود. در زمینه سود و زیان هر چند رشد ۳۵ درصدی حق بیمه دریافتی در کنار رشد تنها ۵ درصدی خسارت‌های پرداختی در نگاه نخست کارنامه‌ای قابل قبول از شرکت به تصویر کشیده اما سایر هزینه‌های بیمه باعث شده عملکرد شرکت در زمینه بیمه‌گری همچون سال قبل زیانبار بوده و بیمه کارآفرین ضعیف‌ترین نسبت حاشیه سود عملیات بیمه‌ای را در میان شرکت‌های گروه به ثبت رساند. با وجود این، عملکرد شرکت در حوزه سرمایه‌گذاری‌ها این زیان‌دهی را تا حدودی جبران کرده و موجبات رشد بیش از ۵.۵ برابری سود خالص شرکت نسبت به مدت مشابه سال قبل را فراهم کرده است.

بیمه ملت: افزایش شدید زیان ناشی از عملکرد بیمه‌ای و جهش قابل توجه سود سرمایه‌گذاری موضوعی است که در بیمه ملت نیز همچون بسیاری از شرکت‌های بیمه‌ای اتفاق افتاده است. هر چند، بر اساس صورت‌های نه ماهه حق بیمه دریافتی و خسارت پرداختی به ترتیب با رشد ۲۷ و ۲۲ درصدی همراه شده، افزیش ذخیره خسارت در نظر گرفته شده باعث شده تا زیان عملیاتی شرکت با افزایش قابل توجه همراه شود. با وجود این افزایش شش برابری سود شرکت از محل سرمایه‌گذاری‌ها باعث شده تا نه تنها عملکرد زیانبار شرکت در زمینه بیمه‌گری جبران شود، بلکه سود خالص شرکت نیز نسبت به مدت مشابه سال قبل با رشد شش برابری همراه شود.

بیمه سامان: هر چند نرخ رشد ۲۶ درصدی درآمد حق بیمه بر نرخ رشد ۱۱ درصدی هزینه‌های پرداختی شرکت در نه ماهه نخست سال جاری فزونی داشته اما رشد دیگر هزینه‌های بیمه‌ای باعث شده تا حاصل عملکرد بیمه سامان نیز در پایان آذر ماه زیان باشد. این در حالی است که حاصل عملیات این شرکت در نه ماهه نخست سال ۹۸ منجر به سود شده است. با این حال سود ناشی سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌های بورسی و غیر بورسی باعث شده تا درآمد سرمایه‌گذاری‌های شرکت به شدت افزایش یافته و موجبات جهش ۱۵ برابری سود خالص شرکت در دوره مورد بررسی را فراهم آورد. نکته قابل توجه آنکه بر خلاف سایر شرکت‌های گروه، درآمدها سرمایه‌گذاری بیمه سامان از محل فروش سهام نبوده که این موضوع سرمایه‌گذاران را به تکرار شناسایی این درآمد در سال‌های بعد امیدوار می‌کند.

بررسی اجمالی مطالب مطرح‌شده برای هر شرکت و جمع‌بندی آنها نشان می‌دهد صنعت بیمه نیز همچون صنعت بانکداری (در سطح خفیف‌تر) از معضلی به نام دارایی‌های غیر مولد رنج می‌برد. ماهیت عملیات بیمه بر این اساس است که شرکت حق بیمه‌های دریافتی را سرمایه‌گذاری کرده و از محل بازده حاصل از این سرمایه‌گذاری خسارت‌های احتمالی، سایر هزینه‌ها و در نهایت سود خود را تأمین کند. بدیهی است در صورت عدم وصول حق بیمه به صورت نقدی و ثبت آن به عنوان حساب دریافتنی، سرمایه‌گذاری با تأخیر انجام پذیرفته و بازدهی ناشی از آن دیرتر حاصل خواهد شد؛ بنابراین شرکت بیمه در تأمین هزینه‌های خود به مشکل خواهد خورد. در زمینه سود زیان، زیان‌دهی بسیاری از شرکت‌ها در بخش عملیات بیمه‌ای موضوعی است که باید دلایل آن به صورت تخصصی مورد بررسی قرار گیرد. هر چند که رونق بورس و رشد قیمت ارز در چند ماهه نخست سال باعث جهش در سود سرمایه‌گذاری شرکت‌ها شده و آنها را از زیان‌دهی نجات داده است. امری که احتمال تکرار آن در سه ماهه پایانی سال جاری (حداقل در مورد رونق بورس) بسیار کم است. با این حال باید منتظر ماند و دید بزرگان بیمه‌ای بدون اتکا به درآمدهای سرشار ارزی و سرمایه‌گذاری و تنها از محل عملیات بیمه‌گری می‌توانند روند سودآوری خود را تداوم بخشند؟