ریسک ها را بشناس! / چالش شناسائی زمان خروج سهم از بورس توسط بیمه گران (قسمت اول)
اقتصادناب_رضازاده: نقدشوندگی در بورس اوراق بهادار بالا است. این امر برای شرکت‌های بیمه بسیار مهم است بدین معنی که در زمان بروز خسارت به راحتی می‌توانند سهام شرکت‌های سرمایه‌پذیر را به پول نقد تبدیل کنند./میرطاهر: این فرصت طلایی ایجاد شده که شرکت‌های بیمه‌ای که مخصوصاً با زیان انباشته روبه‌رو و سالیان سال درگیر بحث کسری ذخایر هستند این سودها را شناسایی کرده و از این محل افزایش سرمایه دهند./قزلباش: بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر برای برآورد ذخیره خسارت معوق یک روش و الگویی را پیاده کرده تحت عنوان «الگوی توسعه خسارت یا روش مثلثی» که از داده‌های دوره‌های قبل الگو می‌گیرد، این داده‌هایی که الان در محاسبات می‌نشیند ممکن است باعث شود الگوها را به هم بریزد./رئیس‌زاده: اگر مدیر پرتفوی نتواند زمان خروج از بازار را به درستی تشخیص دهد، مجبور به فروش در صف‌های فروش سنگین و تحمل زیان خواهد شد یا ممکن است از فروش منصرف شده و منتظر فرصت‌های بعدی بازار بماند.
به گزارش اقتصادناب به نقل از بیمه داری نوین آیا جهش یکباره بورس ایران، فرصت‌های منحصربه‌فردی را برای شرکت‌های بیمه خلق کرده است؟ آیا آیین‌نامه‌های موجود سرمایه‌گذاری در صنعت بیمه پتانسیل بهره‌گیری از شرایط فعلی را دارد؟
گذاری بر وضع موجود نشان می‌دهد، صنعت بیمه اگر از فرصت‌های به‌دست آمده بهره نبرد، شاید زمانی بی‌تکرار را از دست داده باشد.
تشکیل کمیته مشترک بورس و بیمه، بهره‌گیری از ابزارهای مالی جدید، تقسیم محتاطانه سود و اصلاح ساختار مالی از مهمترین پیشنهادات کارشناسان حاضر در میزسخن پیش رو است. با علی رضازاده، معاونت سرمایه‌گذاری بیمه مرکزی، بهروز قزلباش، معاونت مالی و اقتصادی بیمه دی، سیدمحمدجواد میرطاهر، عضو هیات‌مدیره کارگزاری بورس بیمه ایران و هادی رئیس‌زاده، مدیر سرمایه‌گذاری هلدینگ سرآمد همراه می‌شویم.
قسمت اول را می خوانیم:
* آقای رضازاده در ابتدا بفرمایید نگاه بیمه مرکزی به بحث سرمایه‌گذاری چگونه است؟
رضازاده: از اول سال‌جاری شاخص کل بورس اوراق بهادار حدود ۹۵ درصد رشد کرده است. این رشد برای کمتر از سه ماه واقعاً یک عدد هیجانی است. در سال ۹۷ شاخص کل بورس حدود ۸۶ درصد و در سال ۹۸ حدود ۱۸۷ درصد رشد کرده است و این نشان می‌دهد که نقدینگی به سمت سرمایه‌گذاری در بورس افزایش زیادی پیدا کرده است.
* وضعیت بیمه مرکزی را در سرمایه‌گذاری بفرمایید.
رضازاده: بیمه مرکزی یک نهاد دولتی است که بخش اعظم منابع آن متعلق به بیمه‌گذاران است که از طریق بیمه‌گری اتکایی وارد آن میشود. بخش قابل توجه سرمایه‌گذاری بیمه مرکزی در بازار سرمایه از سال ۱۳۹۶ شروع شده و ترکیب پرتفوی بورسی بیمه مرکزی در حال حاضر در بازار سرمایه مطلوب ارزیابی میشود.
قزلباش: درخصوص شرایط حاکم بر بازار بورس چند اتفاق مهم در اقتصاد کشورمان افتاده که شاید رشد هیجانی بورس ناشی از این اتفاقات مهم باشد.
یکی بحث سیاست‌های کلی اقتصادی دولت است، دولت قصد دارد بخش عمده منابع مردم را جذب بورس کند پس این اراده‌ای که توسط حاکمیت وجود دارد قطعاً به رشد بازار کمک میکند.
بحث دوم که خیلی مهم و تاثیرگذار است سیاست‌های پولی بانک مرکزی در رابطه با کاهش نرخ بهره (سود سپرده‌های بانکی) در سال ۹۹ است که قطعاً باعث میشود بخش عمده‌ای از منابع مردم که در بانک‌ها وجود دارد، خارج و به سمت بورس سوق پیدا کند.
در گذشته زمانی که می‌خواستیم بازار بورس را به صورت کلی تحلیل کنیم دو پارامتر مهم داشتیم یکی قیمت به سود هر سهم (P/E) و یکی قیمت به فروش شرکت‌ها (P/S)، یک زمانی می‌گفتیم اگر P/E بازار بالای ۵ برسد، باید مقداری احتیاط کنیم یا اگر منابعی در سهام داریم باید به تدریج تبدیل به نقد کنیم. یا اگر P/S نزدیک ۲ باشد، باید از آن بازار خارج شویم و به سمت بازارهای دیگری برویم. ولی الان می‌بینیم P/E بازار بالای ۲۸ و P/S بازار بالای ۵/۵ است و این نشان می‌دهد که تحلیل‌های بنیادی و تکنیکال دیگر در بازار چندان جواب نمی‌دهد. شرایط کنونی باعث میشود بیشتر رفتارشناسی سرمایه‌گذاران مورد بررسی قرار گیرد. بنابراین در بازار شرکت‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های بیمه که بخش عمده‌ای از منابع‌شان را در بخش سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌ها مدیریت می‌کنند نیز باید بیشتر رفتار بازار پول و رفتار بازار سرمایه و حتی رفتارشناسی مردم در سرمایه‌گذاری‌ها را مد نظر قرار دهند. شاید اگر این حرکت حجم نقدینگی به سمت بورس وجود نداشت خیلی از سرمایه‌گذاران حقوقی از بورس خارج می‌شدند و به سمت بازارهای دیگری می‌رفتند. ولی شواهد می‌گویند تا پایان سال شاخص بورس به سمت رشد در حرکت باشد.
*درخصوص منابع بیمه‌ای چطور باید شرکت‌های بیمه رفتار کنند، نظرتان چیست؟
قزلباش: یک بخش از منابع شرکت‌های بیمه متعلق به سهامداران شرکت و بخش دیگر متعلق به بیمه‌گذاران است لذا هرچند باید احتیاطات لازم را بکنند ولی به نظر می‌رسد شرایط حاکم بر بورس، شرایطی است که همچنان صعودی و رو به رشد است.
البته با توجه به شرایط بازار سرمایه و بازار بورس شرکت‌های بیمه باید بتوانند با استفاده از تحلیل‌های کارشناسی هم حداکثر بازدهی را از منابع خود و بیمه‌گذاران به دست آورند تا سود مناسبی نصیب سهامداران شده و قیمت سهام آنها متناسب با بازار رشد کند و هم ریسک‌های بیمه‌گری را به نحو مناسبی مدیریت کنند تا در رشته‌های بیمه‌ای که شرکت دچار ضرر میشود، از این طریق جبران شود. همچنین بیمه‌گذاران عمر نیز (علاوه بر سود قطعی) از سود مشارکت در منافع خوبی بهره‌مند شود و چه‌بسا خرید بیمه‌نامه‌های عمر یکی از بخش‌های جذاب برای سرمایه‌گذاری مردم تلقی شود.
* آقای رئیس‌زاده وضع حاکم را چطور ارزیابی می‌کنید.
رئیس‌زاده: در تکمیل نکات مورد اشاره، اگر بخواهیم نگاهی کلی به وضعیت بورس در سطح کلان اقتصاد داشته باشیم، باید اثرات سیاست‌های جاری پولی بانک مرکزی، قانون بودجه سال ۱۳۹۹ دولت را مورد بررسی و تحلیل قرار دهیم، همچنین کسر بودجه‌ای که دولت با توجه به محدودیت منابع درآمدی خود با آن مواجه است و باید آن را به نحوی تامین کند را باید در نظر گرفت. دولت به دنبال این است که بتواند اقتصادی که متاثر از تحریم‌ها و حجم نقدینگی بالاست و از طرفی کاهش رشد اقتصادی را تجربه میکند، سر و سامان دهد و حجم منابع نقدینگی سرگردانی که در جامعه وجود دارد را به گونه‌ای مدیریت کند تا در صورت جذب در بازارهای موازی موجب رشد افسارگسیخته سطح عمومی قیمت‌ها نشود. با توجه به شرایط اقتصادی کنونی کشور و مشکلاتی که تحریم‌ها برای صنایع و فعالیت‌های اقتصادی به وجود آورده است، جذب منابع نقدینگی سرگردان در بخش تولید که موجب رشد اقتصادی میشود، وجود ندارد. بنابراین این منابع باید در جایی دیگر سرمایه‌گذاری شود. تا به اینجا، سیاستگذاری دولت در مدیریت نرخ ارز و برقراری ثبات نسبی در آن و همچنین کاهش نرخ بهره بانکی می‌تواند جریان نقدینگی را در یک مسیر سرمایه‌گذاری مولد قرار دهد. معمولاً در دنیای سرمایه‌گذاری نرخ بهره بانکی مشخص میکند که منابع در سرمایه‌گذاری‌های کم‌ریسک تخصیص یابد یا در سرمایه‌گذاری‌های پرریسک. حمایت همه‌جانبه‌ای که از سوی سران کشور از بازار سرمایه به عمل آمد، کمک کرد تا مردم به سرمایه‌گذاری در بورس اعتماد کنند و نقدینگی در دست خود را وارد بازار سرمایه کنند. اگر نگاهی به تجربه سایر قدرت‌های اقتصادی داشته باشیم، می‌بینیم که استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه به شدت بالاست و آنها هم به خوبی منابع نقدینگی را در این مسیر پیش بردند. در کل سیاستگذاری درستی اتخاذ شده است که اثرات تورمی بر روی سایر بازارها را با کنترل بیشتری صورت پذیرد.
* آقای میرطاهر، بفرمایید از زاویه دید شما وضعیت بازار چطور است و آینده را چطور ارزیابی می‌کنید. نحوه حضور شرکت‌های بیمه در حوزه سرمایه‌گذاری چگونه باید باشد؟
میرطاهر: شرایط حال را ابتدا باید از منظر اقتصاد کلان ایران در نظر بگیریم شرایطی که در آن قرار داریم اتفاق کم‌سابقه‌ای است. وجود تحریم‌های حداکثری که درصدد قفل کردن اقتصاد ایران است و باعث شرایطی میشود که به صورت بالقوه دولت با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو شود که از مهمترین آنها کسری بودجه است، همانطور که دوستان فرمودند یک سیاست، استفاده از ابزارهای پولی است از جمله استفاده از ابزار عملیات بازار باز که یک محصولی بود که ارائه شد. از سوی دیگر جمع‌بندی اقتصاددانان دولت این بود که بازار سرمایه در این شرایط می‌تواند مأمن خوبی برای سرمایه‌ها و نقدینگی سرگردان باشد و دولت هم برای اینکه این اتفاق بیافتد هوشمندی خاصی به خرج داد و به تعمیق بازار سرمایه اقدام کرد. چون تجربه نشان می‌دهد بازار بدون عمق به زندان پول مردم تبدیل میشود لذا باید شرایطی فراهم میکرد تا نقدینگی در بازار بچرخد. بنابراین عرضه‌های شرکت‌های دولتی مطرح شد و تعدادی نیز عرضه شد و در آینده نیز این مساله تداوم خواهد داشت. الان ما در شرایطی صحبت می‌کنیم که در یک روز ۱۳ هزار میلیارد تومان پول در بازار وارد شده است. P به E بازار که دوستان فرمودند ۱۲ بود الان نزدیک ۲۱ است و P به S بازار ۴ است.
در سال ۹۸، حدود ۱۱ میلیون کد بورسی داشتیم اما فقط در فروردین ماه امسال ۱۹۳ هزار کد بورسی صادر شده که نسبت به پارسال که این عدد حدود ۵۵ هزار کد بورسی بود رشد چند برابری را نشان می‌دهد.
از طرفی تورم ایران حال حاضر حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد است این یعنی پول هوشمند دنبال جایی می‌گردد که بتواند تورم را حفظ کند و به سمت بازار سرمایه آمده است. از سوی دیگر سرمایه‌گذاری جایگزین نشان می‌دهد، نرخ دلار به کانال ۱۸ هزار تومان رسیده، نرخ سکه بالای ۷ میلیون تومان معامله میشود در نتیجه نهاد ناظر بازار سرمایه مجبور شد تا گواهی سپرده سکه را محدود کند. در این راستا اعداد و ارقام بازار سرمایه خیلی غیرمنطقی نیست.
*شما از این فرصت در بیمه ایران چطور استفاده بردید؟
ما از فرصت‌های بازار سرمایه به نحو مطلوب استفاده کردیم به‌طوری‌که پرتفو‌های سرمایه‌گذاری بیمه ایران متنوع و اصلاح شد و بیمه ایران توانست بازدهی قابل توجهی را در این بازار بگیرد. همچنین در پرتفوی بیمه ایران اصلاح ساختار صورت گرفت و جلسات کمیته سرمایه‌گذاری به صورت مرتب فعال شد. کارگزاری بورس بیمه ایران ذیل شرکت سهامی بیمه ایران است . همچنین صندوق سرمایه گذاری ارزش کاوان آینده که متعلق به سبدگردان آسال است را توسعه دادیم، البته آسال قبلاً زیرمجموعه کارگزاری بورس بیمه ایران بود اما با توجه به الزام نهاد ناظر مبنی بر اینکه باید از کارگزاری جدا شود و کارگزاری دیگر کار سبدگردانی انجام ندهد، بیمه ایران سبدگردانی آسال را تاسیس کرد که عملکرد صندوق ارزش کاوان آینده بسیار قابل توجه است به طوریکه رتبه اول را در بازدهی صندوق‌های سرمایه گذاری سهامی دارد.
* آقای رضازاده محور دوم ریسک‌ها را می‌خواهیم بررسی کنیم بفرمایید شرکت بیمه به چه ریسک‌هایی باید توجه کنند. اگر ممکن است در این مورد کمی توضیح دهید که آیین‌نامه ۹۷ سرمایه‌گذاری که پارسال به تصویب شورای عالی بیمه رسید چقدر به سرمایه‌گذاری تسریع می‌بخشد ؟
رضازاده: از نظر من مهمترین محوری که در آیین‌نامه جدید دیده شده این است که منابع ذخیره ریاضی را با سایر منابع جدا کرده تا بازدهی این منابع به صاحبان این منابع که بیمه‌گذاران بیمه عمر هستند برسد. این حرکتی رو به جلوست نمی‌توانیم بگوییم آیین‌نامه کامل است. آیین‌نامه سرمایه‌گذاری بیمه مرکزی نیز از آیین‌نامه شرکت‌های بیمه جدا است. در حوزه سرمایه‌گذاری در بورس در جاهایی که انتظار بازده بیشتری داریم ریسک بیشتری را متقبل می‌شویم اما به طور کلی دو نوع ریسک برای سرمایه‌گذاری در بورس متصور است ریسک سیتماتیک که کاهش‌ناپذیر است این نوع ریسک در اختیار ما نیست مثل چرخه تجاری، تحولات سیاسی، اینها ریسک‌هایی است که از راه افزایش تعداد سهام نمیتوان آن را کاهش داد. اما ما با متنوع‌سازی پرتفوی‌مان ریسک غیرسیستماتیک را می‌توانیم کاهش دهیم ، افرادی که وارد بورس می‌شوند با متنوع‌سازی پرتفوی از صنعت‌های مختلف می‌توانند این نوع ریسک را که ریسک غیرسیستماتیک گفته میشود کاهش دهند. در شرایط فعلی که شاخص به اندازه کافی در سال‌های ۹۷ و ۹۸ و دو ماهه اول ۹۹ رشد کرده است با توجه به کسری بودجه سال جاری این احتمال وجود دارد که دولت بخشی از دارایی‌های خود را در بورس واگذار کند لیکن کیفیت و نحوه واگذاری خیلی مهم است و بنظر می‌رسد تیم اقتصادی دولت همواره تلاش خواهد کرد در این خصوص آسیبی به بازار وارد نکند
* بیمه مرکزی برای اینکه ریسک‌هایش را بهتر مدیریت کند باید چه کار کند؟
رضازاده: بخش عمده منابعی که شرکت‌های بیمه و بیمه مرکزی به عنوان بیمه‌گر اتکایی در اختیار دارند به صورت بلندمدت سرمایه‌گذاری میشود. صنایعی که در آن مزیت نسبی وجود دارد در اولویت است سعی می‌کنیم ترکیبی از صنایع را در پرتفوی داشته باشیم و در حوزه‌های مختلف سرمایه‌گذاری کنیم. بخش دیگری از منابع که به صورت منابع کوتاه‌مدت به آن نگاه میشود در سایر بخش‌ها طبقه‌بندی می‌کنیم و سرمایه‌گذاری می‌کنیم.
* از منابعی که در بورس دارید چقدر سهام بیمه‌ای‌ها است؟
رضازاده: ما چون نهاد حاکمیتی و نظارتی هستیم در سبدمان سهام شرکت‌های بیمه را نداریم.
* نباید داشته باشد؟
رضازاده: بنظرم منع قانونی نداریم اما با توجه به ماهیت نظارتی بیمه مرکزی، در این گونه شرکت‌ها سرمایه‌گذاری نمی‌کنیم.
* آقای قزلباش شما از زاویه بیمه‌ای به ریسک‌ها نگاه کنید.
قزلباش: فعالیت سرمایه‌گذاری اصولاً در صنعت بیمه فعالیت عملیاتی شرکت بیمه محسوب میشود چون ماهیت شرکت‌های بیمه پذیرش ریسک است در واقع شرکت‌های بیمه منابع حاصل از خود حق بیمه‌ها را که به عنوان ذخایر می‌گیرند، طبق آیین‌نامه سرمایه‌گذاری مصوب شورای عالی بیمه باید در بخش‌های مختلف سرمایه‌گذاری کنند. آیین‌نامه سرمایه‌گذاری بیمه مرکزی چه که قبلاً آیین‌نامه ۶۰ بود و چه الان که آیین‌نامه ۹۷ است ریسک نقدینگی و ریسک بازدهی را مدیریت میکند. به خاطر همین در خود آیین‌نامه حداقل‌ها و حداکثرهایی برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف در نظر گرفته شده است. اگر بخواهیم به همین آیین‌نامه و شرایط حاکم بر بازار سرمایه نگاه کنیم می‌بینیم که آئین نامه سرمایه‌گذاری موسسات بیمه می‌تواند به خوبی ضمن مدیریت کردن ریسک ها، بازدهی مناسبی را برای شرکت‌های بیمه فراهم سازد.
به نظر می‌رسد آیین‌نامه سرمایه‌گذاری موسسات بیمه (آیین‌نامه ۹۷) برای شرکت‌های بیمه مشکلی در اجرا برای سرمایه‌گذاری ایجاد نمی‌کند به عبارتی در شرکت‌های بیمه خیلی دست و پایشان را نبسته است، حتی ابزارهای نوین و مالی جدید هم پیش‌بینی شده که می‌توانند درصدی از منابع‌شان را سرمایه‌گذاری کنند.
ولی مهمترین ریسک که باید در آینده به آن توجه کنیم ریسک‌های سیاسی و سیستماتیک است، به هر صورت ما هم انتخابات ریاست‌جمهوری کشور آمریکا را در پیش داریم تا مشخص شود کدام رئیس‌جمهور با چه گرایشی میآید و چه نگاهی به تحریم‌های ظالمانه‌ای که ایران با آن درگیر است، دارد و هم انتخابات ریاست‌جمهوری کشور خودمان را هم داریم. هرچند در حال حاضر حاکمیت نظرش بر تقویت بازار سهام است ولی در هر صورت اتفاقاتی که در انتخابات ایران می‌افتد، قطعاً تاثیرگذار است. شرکت‌های بیمه باید از شرکت‌هایی که دارای وضعیت بنیادی مطلوبی نیستند، فاصله بگیرند.
* با توجه به اینکه ضریب خسارت پایین آمده آیا شرکت‌های بیمه می‌توانند سود متعادل‌تری را نشان دهند و ترسیم کنند راجع به کفایت ذخیره خسارت معوق هم توضیح دهید.
قزلباش: در حال حاضر بالغ بر ۷۵ درصد سهم حق بیمه‌‌های صادره صنعت بیمه در رشته‌های شخص ثالث و درمان متمرکز شده، که از ریسک بیمه‌گری بالایی برخوردار هستند هرچند ریسک این دو رشته در دوران کرونای از ابتدای اسفندماه تا الان به خاطر اینکه مسافرت‌های مردم کاهش پیدا کرد و حتی اگر بیمار می‌شدند ولی به مراجع درمانی مراجعه نمی‌کردند، به شدت کاهش پیدا کرده و حتی شاخص‌های شرکت‌های بیمه در بخش خسارت خوب و مطلوب شد ولی با این حال این هم دوره موقتی است ولی لازم است شرکت‌های بیمه از این فرصت برای اصلاح ساختار مالی خود استفاده کنند.
البته بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر برای برآورد ذخیره خسارت معوق یک روش و الگویی را پیاده کرده تحت عنوان «الگوی توسعه خسارت یا روش مثلثی» که از داده‌های دوره‌های قبل الگو می‌گیرد، این داده‌هایی که الان در محاسبات می‌نشیند ممکن است باعث شود الگوها را به هم بریزد و ذخیره مناسبی گرفته نشود. به‌طوری‌که در صورت‌های مالی شرکت‌های بیمه، حق بیمه رشد کرده ولی خسارت به شدت کاهش پیدا کند و ممکن است سودی ایجاد شود لذا بنده پیشنهاد میکنم شرکت‌های بیمه کفایت ذخیره را براساس الگوهای دوره‌های قبل بگیرند و دوم اینکه اگر سودی حاصل میشود بین سهامداران تقسیم نشود و در شرکت بماند تا بنیه مالی شرکت تقویت شود.
*درباره بیمه دی چگونه مسیری را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کرده‌اید؟
بیمه دی در سال ۹۲ با یک زیان انباشته بزرگی مواجه شد به‌طوری‌که شرکت با یک سرمایه ۶۰ میلیارد تومانی به خاطر یک قرارداد درمانی (قرارداد کانون بازنشستگان تامین اجتماعی) با یک زیان انباشته بالغ بر ۲۶۰ میلیارد تومانی روبه‌رو شد و شرکت تا مرحله ورشکستگی پیش رفت ولی با اقداماتی که از سوی سهامداران صورت گرفت و تکلیفی که بیمه مرکزی گذاشت سرمایه شرکت از ۶۰ میلیارد به ۲۵۰ میلیارد تومان اضافه شد همچنین با مجموعه اقدامات اصلاحی مدیریتی که در بخش‌های مختلف از جمله بخش‌های فنی، بخش‌های سرمایه‌گذاری و منابع انسانی در سال‌های ۹۲ تا ۹۷ صورت گرفت زیان انباشته شرکت در پایان سال ۹۷ به صورت کامل از بین رفت و شرکت سال گذشته در مجمع عمومی صاحبان سهام خود سود تقسیم کرد.
شرکت بیمه دی علاوه بر دپارتمان مستقل برای سرمایه‌گذاری یک شرکت مستقل سرمایه‌گذاری تحت عنوان «شرکت دستاورد دی» که فعالیتش فقط سرمایه‌گذاری است را هم دارد که بخشی از منابع شرکت در آنجا سرمایه‌گذاری شده و در سال‌های اخیر عملکرد خوبی هم داشته و توانسته به بازدهی خوبی دست پیدا کند. رویکردمان در سرمایه‌گذاری هم رویکرد آیین‌نامه سرمایه‌گذاری است تا هم ریسک نقدینگی را مدیریت می‌کنیم و هم بازدهی مناسبی از منابع برای پوشش ریسک‌های بیمه‌گری و توزیع سود مناسب بین سهامداران خود داشته باشیم.
البته که شرکت بیمه دی در سال گذشته و ابتدای سال جاری از فرصت‌های بازار بورس به خوبی استفاده کرده است.
* آقای رئیس‌زاده شما ریسک‌ها را هم از زاویه دید بیمه سامان و هم بورس بفرمایید؟
رئیس‌زاده: در بورس با ریسک‌های متنوعی سروکار داریم، اما باید به چند ریسک توجه بیشتری نشان داد. ریسک نرخ ارز یکی از ریسک‌هایی است که از آنجایی که اقتصاد ما بسیار تاثیرپذیر از نرخ ارز است، صنایع فعال در بازار سرمایه را در دو بعد تحت تاثیر قرار می‌دهد. تغییرات در نرخ ارز، یک ارزش جایگزینی کارخانجات و دوم بر روی درآمدهای شرکت‌ها از محصولات صادراتی خود به دست می‌آورند، تاثیر می‌گذارد. بنابراین نوسانات نرخ ارز و پیش‌بینی آن می‌تواند بسیار حائز اهمیت باشد. ریسک دیگری که باید مد نظر قرار گیرد این است که حجم زیادی نقدینگی وارد بازار بورس شده است که از سوی افراد حقیقی تامین شده است و این افراد اکثراً برای بار اولی است که سهامدار می‌شوند و آشنایی چندانی با ماهیت و ریسک‌های بازار سرمایه ندارند. درست است که با ادامه خصوصی‌سازی و عرضه سهام درست دولت و سایر ارگان‌ها، شناوری و عمق بازار سرمایه افزایش پیدا کرده است، اما رفتارهای هیجانی افراد حقیقی در بازار سهام ممکن است تعادل بازار را برهم زند. اگرچه با حمایت‌های دولت و حاکمیت از بازار سرمایه کشور، این اطمینان به وجود میآید روند کلی بازار مثبت خواهد بود، اما اگر روزی بازار به این جمع‌بندی برسد که دلیل مناسبی برای رشد بازار وجود ندارد یا حتی اینکه در مواقعی که اصلاح بازار اجتناب‌ناپذیر است، رفتارهای هیجانی این سهامداران معمولاً منجر به خروج نقدینگی شده و موجب کند شدن حرکت بازار یا بازگشت بازار شود و این به نظرم یکی از ریسک‌هایی است که شرکت‌های بیمه باید به آن توجه کنند.
در شرکت بیمه سامان، به منظور مدیریت ریسک سرمایه‌گذاری، در فواصل سه ماهه ریسک و بازده هر یک از بازارها مورد مطالعه و بررسی قرار می‌گیرد و با استفاده از انواع ابزارهای مالی موجود، طراحی ابزارهای جدید مدیریت ریسک و تنوع‌بخشی به پرتفوی دارایی‌ها نسبت به سرمایه‌گذاری اقدام میشود. یکی از این ابزارها سرمایه‌گذاری در صندوق‌های مشترک سرمایه‌گذاری است که شرکت بیمه سامان در سال ۱۳۹۲ اقدام به تاسیس صندوق سرمایه‌گذاری مشترک رشد کرد و این صندوق موفق به کسب رتبه نخست در بیشترین بازدهی در سال ۱۳۹۸ شد. در این روش سرمایه‌گذاری، به جای سرمایه‌گذاری مستقیم افراد حقیقی و حقوقی در سهام شرکت‌ها که دارای ریسک‌های بالایی است و نیاز به توجه مدیریت و تحلیل روزانه دارد، از مزیت مدیریت تخصصی و حرفه‌ای بهره کامل برد و بازده مورد انتظار خود را از بازار سرمایه دریافت کنند.
* آیا ممکن است یک شرکت بیمه‌ای هیجانی شود و منابع خود را به سمت بورس سوق بدهد؟ می‌خواهم بگویم که صحبت شما کلیدی است که بازار اگرچه رشد کرده ولی سرمایه‌داران حقیقی یک تغییری در زیربنای بازار داده‌اند و این خیلی دقت بیشتری می‌طلبد با توجه به اینکه یکی از کارهای شرکت بیمه سرمایه‌گذاری است.
رئیس‌زاده: شرکت‌های بیمه همانند سایر فعالان بازار همیشه درصدد کسب بیشترین بازدهی از فرصت‌های به‌دست آمده هستند، اما با وجود آیین‌نامه ۹۷ بیمه مرکزی که حد نصاب‌هایی برای سرمایه‌گذاری در طبقات مختلف دارایی در نظر گرفته است و نظارت نهاد ناظر بیمه مرکزی، این اطمینان وجود دارد که تمام منابع قابل سرمایه‌گذاری در یک طبقه قرار گیرد. در هر صورت، بسته به میزان ریسک‌پذیری شرکت‌های بیمه، تا ۴۰ درصد از منابع خود را در سهام شرکت‌های بورسی سرمایه‌گذاری کنند.
* آقای میرطاهر شما ریسک‌های موجود را بررسی کنید.
میرطاهر: یکی از بزرگترین ریسک‌هایی که در بازار سرمایه با آن مواجه هستیم کرونا است، بیزینس دنیا در پساکرونا کاملاً متفاوت خواهد بود و آن قسمت‌هایی که مبتنی بر کسب‌وکارهای مجازی است رشد پیدا میکند، فاصله‌گذاری، دنیای جدیدی از اوضاع بیزینسی را ایجاد خواهد کرد. اما شرایط ایران با دنیا خیلی متفاوت است. در دنیا بزرگترین مساله این بود که تقاضا برای فولاد، نفت و کالاها دچار خدشه شده که این مساله کم‌کم در حال برطرف شدن است یعنی یک رشد در کامودیتی‌ها نسبت به قیمت نفت خواهیم داشت که به صورت بالقوه در بازار سرمایه عامل مثبت است، ولی در ایران با رکود تورمی در سال ۹۹ مواجه خواهیم بود، با توجه به اینکه منابع ما محدود و مخارج و مصارف بیشتر شده این امر ذاتاً تورم‌زاست که مبتنی بر کسب‌وکار نیست، در این راستا، کسب‌وکار ما دچار چالش شده و یکی از راهکارها این است که از طریق بازار سرمایه بتوانید آن را فعال کنید و به نظرم رشد بازار سرمایه آینده را پیش‌بینی میکند. یعنی به جای اینکه رشد قیمت از بازار ارز شروع شود و بعداً در بازارهای دیگر بیاید، ابتدا در بازار سرمایه ورود پیدا میکند و بعد سرریز آن به سمت بازار ارز و طلا خواهد بود. کما اینکه همین الان هم کمی به این سمت رفته است ولی باز هم میشود مدیریتش کرد. یکی از ریسک‌های دیگری که ما با آن مواجه هستیم بحث نرخ ارز است که قطعاً رقم‌های بالاتری را دارد. الان نرخ ارزی که در بازار معامله میشود خیلی بالاتر از نرخ ارزی است که در بازار سنتی معامله میشود این یعنی نرخ ارز بالاتر است و این در مورد سکه نیز صادق است. بنابراین علائم نشان می‌دهد که به هر ترتیبی بوده ما توانستیم نرخ ارز را پایین نگه داریم و خود این یعنی بالقوه نرخ ارز بالاتر است و بازار قدرت رشد دارد.
از سوی دیگر وقتی شرایط دوران پس از کرونا را رصد می‌کنید می‌بینید قیمت نفت رشد میکند این یعنی در بازار سرمایه رشد خواهیم داشت. ریسک دیگر، ریسک‌های قانون‌گذاری است، محدودیت‌های سفت و سخت در ارائه ارز به افراد عادی وجود دارد، همچنین روزانه بالای ۲۰۰ میلیون تومان جابه‌جایی پول بدون ارائه اسناد مثبته نمیتوان کرد زیرا پولشویی به حساب میآید که بازار سرمایه توانسته این پول را به سمت خود جذب کند. یکی از نگرانی‌هایی که فعالان بازار سرمایه دارند این است که بازار سرمایه به سیاهچال پول تبدیل شود یعنی پول افراد اینجا دفن شود. در سال ۹۲ هم این نگرانی وجود داشت و این اتفاق ممکن است در آینده هم بیافتد که این یکی از ریسک‌های بالقوه بازار است.
یکی دیگر از ریسک‌هایی که آقای رئیس‌زاده هم به آن اشاره کردند بحث ریسک‌های مالی رفتاری است، یعنی سهامداران خرد و حقیقی رفتارهای مختلفی در مواجهه با تلاطمهای بازار دارند، پویش زیان‌گریزی باعث میشود بازار تبدیل به دو قسمت شود یا صف خرید یا صف فروش. یا همه در صف خرید می‌خرند یا در صف فروش می‌فروشند و حالت وسط خیلی نداریم که این یعنی این بازار هیجان بالایی دارد که باید این رفتار مدیریت شود.
ریسک دیگری هم داریم که ریسک‌های حاکمیتی مربوط به سهام عدالت، ای‌تی‌افها و ابزارهایی از این دست است.
موضوع دیگری که مربوط به شرکت‌های بیمه میشود این است که اساساً در دنیا شرکت‌های بیمه عملیات بیمه‌گری را به عنوان عملیات سودآور نگاه نمیکنند. فلسفه بیمه‌گری پوشش ریسکی است که منجر به اطمینان میشود در صورتی‌که ما ریسکی که در بازارهای مالی با آن سروکار داریم ریسک‌هایی است که در پس آن بازدهی است، درحالی‌که ریسکی که در صنعت بیمه وجود دارد این مدل نیست، ریسکی است که در پس آن اطمینان است. شرکت‌های بیمه عمدتاً باید از عملیات سرمایه‌گذاری‌شان کسب منفعت کنند الان اتفاقی که افتاده فرصت تاریخی است که شرکت‌های بیمه می‌توانند به خوبی از آن استفاده کنند.
