خسارت از سود پیشی گرفت

به گزارش اقتصادناب به نقل از نشریه بیمه داری نوین، سال ۱۴۰۰ به پایان رسید سالی که اگر چه سایه سنگین کرونا همچنان بر آن سنگینی می کرد اما تغییرات سیاسی در ایران و احتمال زنده شدن برجام نیز شرایط دیگری را کلید زد. تغییر رفتار بیمه گذاران در سال ۱۴۰۰مبنی بر افزایش مسافرتهای جاده ای و مراجعه درمانی به مراکز پزشکی بار خسارات در حوزه ثالث و درمان را افزایش داد و از سوئی شرکتهای بیمه دیگر شاهد سود های سرشار بورسی ناشی از رونق بورس در سال ۹۹ نبودند. حال باید دید در سال ۱۴۰۱ چه مسیری پیش روی بیمه گران قرار می گیرد آیا صنعت بیمه شاهد پیشی گرفتن رشد فروش نسبت به خسارت خواهد بود؟در این میز سخن با محمد حیدری مدیر عامل شرکت بیمه کارآفرین، محمد رضا کشاورز مدیر عامل شرکت بیمه دی و یعقوب رشنوادی مدیر عامل شرکت بیمه سرمد همراه شدیم تا موارد بالا را بررسی کنیم.

بخش اول:

فرصتهایی که در ۱۴۰۰ از دست رفت

در این میزگرد تلاش داریم به عملیات بیمه‌گری شرکت‌های بیمه بپردازیم و سه محور را برای این میزگرد در نظر گرفته‌ایم؛ در محور اول به فرصت‌ها و موانع سال ۱۴۰۰ را مرور می‌کنیم و در محور دوم به فراز و نشیب‌های سال ۱۴۰۱ می‌پردازیم و در محور سوم نیز جمع‌بندی و ارائه پیشنهادات را خواهیم داشت.

حیدری: در خصوص سال ۱۴۰۰  باید به چند حوزه توجه داشته باشیم؛ یکی حوزه کسب و کار بیمه‌گری   و دیگری حوزه سرمایه‌گذاری به عنوان بال دوم بیمه‌گری است و سوم   بستر اجراست. در حوزه اجرا به دلیل شیوع بیماری کرونا ناچاراً بسیاری از کسب و کارها از جمله صنعت بیمه به سمت فضای مجازی و دیجیتال حرکت کردند و  این اتفاق، رخداد خوبی بود؛ چون این امر سبب کاهش قیمت تمام‌شده و افزایش سرعت و شفافیت شده است.

طبیعتاً «شرکت‌های جانبی فناوری»  تقویت شدند.  شرکت‌های مادری که سیستم‌های نرم‌افزار بیمه‌گری یا مالی را می‌نوشتند در کنار این شرکتها وب‌سرویس‌ها و ارائه APIها شروع شد تا خدمات را در شکل‌های مختلف گسترش بدهند. اینها اتفاقات خوبی بودند و باعث شدند تا امروز شاهد این باشیم که بسیاری از شرکت‌های بیمه صدور آنلاین دارند.

در همین حال حذف کاغذ نیز کلید خورد که کاهش هزینه‌های تمام‌شده را سبب شد. بنابراین باید بپذیریم که در بیمه گری بستر اجرا تحول پیدا کرد این در حالی است که قبل از سال ۱۳۹۹ با وجودی که در این مورد بحث شده بود؛ ولی بسترهای اجرایی آن وجود نداشت.

همانطور که می دانید تغییر رفتار در بدنه سازمان از جمله کارکنان و نمایندگان بسیار سخت است؛ ولی  الزام و اجبار به تغییر به این روند سرعت بخشید. امروز می‌توانیم بیمه عمر را به صورت آنلاین صادر کنیم. چنین اتفاقی در بخش درمان نیز رخ داده است اسناد خسارت را در آن بارگذاری می‌کنند و در بخش بیمه بدنه بازدید با یک اپلیکیشن صورت می‌گیرد؛ چون نه زمان می‌شناسد و نه سقف تعهد می‌شناسد و نه مکان می‌شناسد. این اتفاقاتی است که بحران کرونا باعث شد رخ دهد.

* مشتریان می‌توانند با صدور آنلاین بیمه‌نامه تهیه کنند؛ اما روش دیگر صدور ۲۴ ساعته است منظورتان کدام است؟

حیدری: هر دوی اینها اتفاق افتاده است. بعضی از سایت‌ها به صورت ۲۴ ساعته امکان خرید دارند و مدت زمان دریافت تأییدیه از هشت ساعت کاری افزایش پیدا کرده است؛ یعنی شرکت‌های بیمه تا ساعت هفت شب سرویس ارائه می‌دهند و آن هم به دلیل روابطی که با نرم‌افزار بیمه‌گری دارند؛ البته اگر بازار آن وجود داشته و اقتصادی باشد و سرویس آن برقرار شود صدور ۲۴ ساعته نیز خواهیم داشت.

صنعت بیمه در کنار همه این موارد با چالشی مواجه است و آن آغاز به کار استارتاپ‌هاست. صنعت بیمه نتوانست بین شبکه نمایندگی و استارتاپ‌ها که به اعتقاد من ابزار هستند تا بیمه‌گر و در واقع جای نمایندگی‌ها را به عنوان بیمه‌گران پر کرده‌اند توازن برقرار کند. وضعیت استارتاپ‌ها فعالان این بخش را دچار چالش کرد. استارتاپ‌ها عملاً وارد این حوزه شدند و شبکه نمایندگی را که بزرگ‌ترین حجم نیروی انسانی صنعت بیمه از نظر درآمدی هستند دچار مشکل کرد.

اتفاق بد دیگر این بود که امروز با ارزش‌ترین دارایی صنعت بیمه داده‌ها هستند؛ ولی این داده‌ها منتشر شده‌اند و ما نمی‌دانیم این دوستان از کدام حوزه به این داده‌ها دسترسی داشته‌اند.

* در شرکت بیمه کارآفرین چقدر سهم‌تان از شبکه فروش معمولی به سمت استارتاپ‌ها رفته است.

حیدری: شرکت بیمه کارآفرین به جای استارتاپ یک شعبه مجازی ایجاد کرده‌ایم به نام باشگاه مشتریان که همه نمایندگان به آن دسترسی دارند.

* شما با استارتاپ‌ها کار نمی‌کنید؟

حیدری: اصلاً.

* چرا؟ آنها جزو کسانی هستند که در بازار تحول ایجاد می‌کنند.

حیدری: در بخش بیمه‌های ثالث علاقه نداریم؛ ولی در مورد بیمه‌های دیگر حاضر به همکاری هستیم. قراردادی برای API داشتیم که باید تعهد داشته باشند و قرارداد منعقد کنند؛ حتی کارگزاران نیز با ما قرارداد منعقد می‌کنند.

خسارت از سود پیشی گرفت

حیدری: در مورد کسب و کار صنعت بیمه و اتفاقات سال ۱۴۰۰ باید بگویم که سال ۹۹،  حدود ۳۷ درصد رشد حق بیمه و ۳۰ درصد رشد خسارت داشتیم در سال ۱۴۰۰، این شاخص ها  در رشد حق بیمه ثابت روی همان ۳۷ درصد ثابت ماند اما   میزان پرداخت خسارت رشد کرد و به ۴۵ درصد رسید.   در واقع در سال جاری خسارت از سود پیشی گرفته است دلایل آن نیز کاملاً مشخص است؛ چون در بعضی از رشته‌ها مثل رشته درمان خسارت به سرعت به ثمر می‌نشیند؛ مثلاً ۵۰ درصد خسارت‌های بیمه‌نامه درمان صادره امسال هستند؛ ولی در اتومبیل ۱۰ درصد متعلق به بیمه نامه های صادره امسال است و باید منتظر موج بعدی هم در سال‌های بعد باشیم؛ اما در بخش بدنه ۲۰ درصد رشد حق‌بیمه و ۸۰ درصد خسارت داشتیم که متأسفانه توازن ندارد.

به صورت کلی خسارت همیشه یک فاز از صدور عقب‌تر است و اگر بخواهیم آثار کل فرایند فروش و خسارت را را بررسی کنیم باید دو سال صبر کنیم؛ در عین حال آثار در درمان زودتر مشخص می‌شود و در اتومبیل دیرتر در مهندسی و انرژی و مسئولیت که رشته زیان‌دهی هم هست دیرتر از خودرو مشخص می‌شود.

سال گذشته دیه ۴۵ درصد افزایش یافت؛ ولی حق بیمه ۳۶ درصد افزایش یافت و این اولین دوره است که دیه از حق بیمه پیشی گرفته است که آثار آن را در سال‌های آتی مشاهده خواهیم کرد. البته استدلال این بود که به دلیل شیوع بیماری کرونا مسافرت‌ها کاهش یافته بنابراین از میزان تصادفات کاسته می‌شود ولی امسال مسافرت‌ها بیشتر بود و ریسک‌ها سر جای خود قرار برگشتند.

سال گذشته مردم از ترس بیماری کرونا به مراجع درمانی مراجعه نمی‌کردند؛ البته ۲۰ الی ۲۵ درصد خسارت‌های شرکت بیمه کارآفرین مربوط به بیماری کرونا بود؛ اما امسال که آرامش برقرار و آلودگی کمی مهار شد مردم مراجعات درمانی خود را آغاز کردند.

* به نحوی می‌توان گفت که سایه سال گذشته روی عملکرد  امسال افتاده است.

حیدری: البته باید منتظر سال ۱۴۰۱ هم باشیم؛ ولی شاهد اتفاقات خوب در سال ۱۴۰۰ در حوزه سرمایه‌گذاری بودیم؛ البته این اتفاقات خوب حاصل اقدامات در سال ۹۹ است، درواقع صورت مالی ۱۳۹۹درسال ۱۴۰۰ در مجامع ارائه گردید.

* آیا عمکرد حوزه سرمایه گذاری در عملیات بیمه‌گری اثری داشت  ؟

حیدری: ۱۰۰ درصد داشت. شرکت‌های بیمه در سال گذشته در حوزه بیمه‌های زندگی از ۲۶ الی ۸۵ درصد سود مشارکت داشتند. این اتفاق فروش سال ۱۴۰۰ را تهییج کرد. از یک طرف شرکت‌های بیمه توانستند با سودآوری‌ای که درسال ۱۳۹۹داشتند ذخایر خود را اصلاح کنند و در کنار آن نرخ تأثیر ارز نیز وجود داشت که آثار آن را در سال ۱۴۰۰ می‌بینیم. این اتفاقات مثبت بازار سرمایه بود. البته چالش‌هایی هم وجود دارد امسال بطورکلی شرکت بیمه سود بیمه عمر سال گذشته خود را تکرار نخواهد کرد؛ اما بعضی از شرکت‌ها وضعیت سال گذشته خود را حفظ کردند؛ مثلاً شرکت بیمه‌کارآفرین رفتار سال گذشته خود را تکـرار کرده است؛ اما بعضی از شرکت‌ها که سال گذشــته ۳۸، ۴۰ و ۸۵ سود داده‌اند امسال بعید است، بتوانند همان سود را تخصیص بدهند و این چالش در فروش آنها اثر می‌گذارد. شرکت‌هایی که سه ماهه و شش ماهه سود مشارکت می‌دهند نتوانسته‌اند به سود مطلوب برسند و به این ترتیب روند رشد فروش متأثر می‌شود.

به این ترتیب معتقدم در سال ۱۴۰۰ در هر سه حوزه هم رشد مثبت و هم رشد منفی داشتیم؛ ولی در جمع‌بندی باید بگویم که سال ۱۴۰۰ سال مناسب و خوبی نداشتیم.

ضربه سنگین بازار سرمایه به بیمه های زندگی

* منفی‌ترین این حوزه‌ها کدام حوزه‌هاست؟

حیدری: به نظرم به نوع فعالیت شرکت‌های بیمه مرتبط است. در بیمه‌های زندگی بازار سرمایه ضربه سنگینی به شرکت‌ها وارد کرد در بخش کسب و کاری هم در بخش تورم و فروش در بخش درمان  هم آثار خسارتی داشت و روند رشد. در بخش فروش ثالث عملکرد ثابت باقی ماند ولی روند خسارت رشد کرد. این مهم‌ترین اتفاقاتی است که در سال ۱۴۰۰ با آن مواجه بودیم. زمانی که دیه ۴۵ درصد دارد باید تمام ذخایر خسارت معوق آن به‌روز می‌شد. ذخایر با دیه سال قبل در نظر گرفته شده بود؛ ولی اگر ذخایر را با افزایش محاسبه کنید آثار مالی قابل توجه می‌باشد. تعداد فوتی‌ها کمتر از جرحی‌هاست و نسبت آنها یک به ۲۰ الی ۲۳ است؛ به تعبیر دیگر ۱۵ هزار فوتی و ۳۰۰ هزار جرحی وجود دارد. با تمام این موارد شرکت‌های بیمه معوقی بر اساس دیه سال ۱۳۹۹ گرفته‌اند ولی این افزایش باعث افزایش ارقام می‌شود و اگر شرکت‌های بیمه این مقدار افزایش را لحاظ نکرده باشند با وزن بزرگی از پرداختی‌ها بدون پشتوانه ذخیره لازم مواجه‌اند.

وضعیت چالش برانگیز درمان

* آقای کشاورز شما در باره عملکرد حوزه عملیات بیمه گری ۱۴۰۰ و کلا دو ساله کرونا نظرتان چیست؟ چقدر گفته های آقای حیدری را تایید می کنید؟  

کشاورز: در مورد بحثی که مطرح کردید سعی می کنم صنعت بیمه را در اکوسیستم اقتصاد بررسی کنیم و در عین حال به جهان نیز نیم نگاهی خواهم داشت. به صورت کلی یک سلسله فرصت‌ها در سال ۱۳۹۹ وجود داشت؛ اما در سال ۱۴۰۰ برنامه تغییر کرد. در یک صورت بندی برای سال ۱۴۰۰ در ابتدا باید بدانیم اثر ریسک‌های جهانی بر صنعت بیمه ایران چیست؟ یکی از ریسک‌های جهانی شیوع بیماری کروناست که بحران سلامت در جهان ایجاد کرد و در ایران بحران معیشت ناشی از کرونا نیز علاوه بر بحران سلامت افزایش یافت؛ یعنی بعد از شیوع بیماری

وضعیت چالش برانگیز درمان

* آقای کشاورز شما در باره عملکرد حوزه عملیات بیمه گری ۱۴۰۰ و کلا دو ساله کرونا نظرتان چیست؟ چقدر گفته های آقای حیدری را تایید می کنید؟  

کشاورز: در مورد بحثی که مطرح کردید سعی می کنم صنعت بیمه را در اکوسیستم اقتصاد بررسی کنیم و در عین حال به جهان نیز نیم نگاهی خواهم داشت. به صورت کلی یک سلسله فرصت‌ها در سال ۱۳۹۹ وجود داشت؛ اما در سال ۱۴۰۰ برنامه تغییر کرد. در یک صورت بندی برای سال ۱۴۰۰ در ابتدا باید بدانیم اثر ریسک‌های جهانی بر صنعت بیمه ایران چیست؟ یکی از ریسک‌های جهانی شیوع بیماری کروناست که بحران سلامت در جهان ایجاد کرد و در ایران بحران معیشت ناشی از کرونا نیز علاوه بر بحران سلامت افزایش یافت؛ یعنی بعد از شیوع بیماری کرونا شاهد تورمی هستیم که با وقوع تحریم‌ها تشدید هم شد. این موضوع بر صنعت بیمه اثر گذاشت و اقبال و تقاضا برای خدمات بیمه را کاهش داد. ریسک‌های جهانی مثل محیط زیست و تغییر اقلیم و آب و هوا هم مطرح است. از طرف دیگر بحران بدهی‌ها نیز وجود دارد؛ البته ایران بدهی خارجی زیادی ندارد.

نکته دیگر فرسایش همبستگی اجتماعی است که این موضوع نیز یک ریسک جدی در ایران محسوب می‌شود؛ به تعبیر دیگر وقتی همبستگی اجتماعی به دلیل بحران معیشت کاهش می‌یابد تقلب زیاد می‌شود و مسائل اخلاقی رعایت نمی‌شود و این مسئله عملا بر عملیات بیمه گری هم در بخش فروش و هم خسارت تاثیر معنادار می گذارد.

اگر بخواهیم در فاز بعدی نگاهی به اقتصاد کلان داشته باشیم که چه تأثیری بر صنعت بیمه داشت؟ باید بگویم که شیوع بیماری کرونا بر اقتصاد کلان نیز تأثیر گذاشت. از اتفاقات دیگر بر اقتصاد کلان، بحث بازار سرمایه و اثرات بر سرمایه‌گذاری شرکت‌های بیمه است؛ اما بسته به نوع فعالیت و کسب و کار هر شرکت اثرات آن متفاوت است؛ البته این موضوع یک حسن هم داشت و آن تغییر در ارائه خدمات و اقتصاد دیجیتالی بود. شیوع بیماری کرونا باعث شد تا شرکت‌های بیمه سراغ بسترهای دیجیتال بروند و بازارهای جدیدی از منظر بیمه‌گری بر صنعت بیمه تحمیل شود به این مفهوم که بیمه‌نامه‌های جدید و نوپایی در عرصه اقتصاد کلان شکل بگیرد. از منظر شرایط سیاسی هم توافق هسته‌ای و مسائل دیگر تأثیر داشتند.

از سال ۸۲ به بعد تعداد شرکت‌های بیمه هشت برابر و نماینده‌ها ۱۸ برابر شدند؛ به عبارتی رشد صنعت مناسب بود؛ ولی رقابت در سطح شرکت‌های بیمه و شبکه فروش طی این سال‌ها شدیدتر شده است. حق بیمه سرانه یک میلیون تومان است و ارزش افزوده صنعت بیمه رو به رشد است؛ اما همچنان بخش عمده ریسک‌هایی که متوجه دارایی‌های فیزیکی و انسانی است در کشور بیمه نمی‌شوند به این دلیل که شرایط اقتصاد مناسب نیست. به تحریم و رکود تورمی نیز اشاره کردم که اثر منفی داشتند؛ اما اقتصاد دیجیتال می‌تواند آرام‌آرام روندها را تغییر دهد. در سال ۹۹ سوددهی صنعت بیمه خوب بود؛ مثلاً سود عملیاتی در بخش خصوصی ۱۱ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان و در کل صنعت ۱۲ هزار میلیارد تومان بود. طبق آمار منتشرشده در صورت‌های مالی نیمی از این سود از محل سرمایه‌گذاری حقوق صاحبان سهام و تسعیر ارز ایجاد شد. شرکت‌های بیمه‌ای از این وضعیت استفاده خوبی بردند.

طی چهار سال گذشته تنها سال ۱۳۹۹ بود که سود صنعت متناسب با حقوق صاحبان سهام شرکت‌ها بود؛ البته این وضعیت چندان عجیب نیست؛ چون دو رشته ثالث و درمان در اکثر سال‌ها ضررده هستند.

به نکته‌ای اشاره کنم آقای حیدری در مورد بیمه‌های زندگی به نکاتی اشاره کردند اما یکی از اتفاقی که در سال ۱۴۰۰ افتاد این بود که هزینه درمان به شدت افزایش یافت در مقطعی در سال‌  قبل مراجعات کمتر بود و این هزینه‌ها به دو دلیل افزایش پیدا کرد؛ دلیل اول اینکه از شهریورماه به بعد شاهد نوعی آزادشدن یکباره فشار ناشی از انباشت تقاضا برای کارهای درمان بودیم و از طرفی تعرفه‌ها افزایش یافت؛ مثلاً امروز هزینه اتاق دو تخته نسبت به سال ۹۵ صد درصد افزایش پیدا کرده است؛ اما برخی شرکت‌های بیمه ۲۰ الی ۳۰ درصد حق بیمه را افزایش داده‌اند؛ اما این چطور ممکن است؟

ادامه دارد…