جزئیات آماری ریسک های بزرگ منتشر شود

به گزارش اقتصادناب سلامت در صنعت بیمه نیازمند پویایی فرایندهای بیمه ای از اصلاح قوانین و مقررات و نظارت گرفته تا اخلاق حرفه ای وفناوری اطلاعات، و اصلاح ساختارهای  نهادی و شرکتی   است که در سایه هم افزایی ذی نفعان صنعت بیمه محقق خواهد شد. در میزگرد پیشروی نشریه بیمه داری نوین  که با حضور  سید مرتضی حسنی عقدا، معاون اقتصادی و پشتیبانی بیمه پاسارگاد، ابراهیم حمیدی، رئیس هیئت مدیره بیمه میهن، محمد حیدری، مدیرعامل بیمه کارآفرین انجام شده بیشتر روی وضعیت حال تاکید و در عین حال پیشنهادهایی برای آینده بهتر و سالمتر صنعت بیمه ارائه شده است.

* آقای حیدری، چهار نهاد بیمه مرکزی، بخش ستادی شرکت‌ها، ارزیابان خسارت و صف یعنی نمایندگی‌های فروش می‌توانند در تکمیل یکدیگر حتی بر یکدیگر نظارت کنند و کار را پیش ببرند از این زاویه به این موضوع بپردازید.

حیدری: معتقدم در نظارت این ارکان بر یکدیگر فرآیند مؤثری می‌تواند وجود داشته باشد؛ اما بهترین مدل، نظارت مالی است. بر اساس نگاه بیمه مرکزی نیز مدل نظارت مالی بهترین مدل است. ولی گاهی از این مدل انحراف پیدا می‌کنیم و دچار دوگانگی می‌شویم؛ مثلاً می‌گوییم؛ اگر درمان بد است برای آن شبهه تعرفه‌ای درست کنیم و اشکال اینجا رخ می‌دهد و از حدود نظارت خارج می‌شویم؛ اگر با معیار نظارت مالی جلو برویم و صحیح و محکم آن را اجرا کنیم همه چیز الزاماً سر جای خود می‌نشیند؛ ولی گاهی گریز می‌زنیم.

* شما معتقدید که هر تخلفی در صورت مالی انعکاس پیدا می‌کند و می‌توان از آن گذشت نکرد و برگشت و رفت و دید.

حیدری: درست است.

* آقای حمیدی، این پنج نهاد شامل بیمه مرکزی، سندیکا، ستاد، صف و ارزیابان خسارات چطور می‌توانند به کلیتی برسند و بر هم نظارت و یکدیگر را تقویت کنند؟

حمیدی: آیین‌نامه‌هایی که شورای عالی بیمه مصوب کرده و بیمۀ مرکزی آنها را ابلاغ کرده است عموماً به امر هدایت و نظارت بیمه کمک می‌کنند. معتقدم؛ باید پای اینها ایستاد، شاید اگر بیمۀ مرکزی بخواهد این آیین‌نامه را آن‌گونه که هستند اعمال کند ممکن است برخی شرکت‌های بیمه با مشکل مواجه شوند؛ ولی معتقدم؛ بیمه مرکزی حداقل باید با شرکت‌های بیمه مسائل خود را روشن، شفاف و جدی مطرح کند.

در شرکت‌های بیمه، هیئت مدیره هم وظیفه نظارت و هم وظیفه هدایت دارد که باید تقویت شوند. هیئت مدیره باید تخصص و دانش و تجربۀ مسئولیتی که برعهده می‌گیرند داشته باشند؛ از طرفی سهامدار نیز از آنها مسئولیت می‌خواهد.

در مورد ارزیابان خسارت هم باید بگویم که کسی خسارت را باید ارزیابی و برآورد کند که فروشنده بیمه‌نامه نیست و منافع ما بیمه‌گران در این است که خسارت‌ها کاهش یابد. کسی که ارزیابی خسارت می‌کند با کسی که فروشنده بیمه‌نامه و بیمه‌گر است باید تفکیک قائل شویم.

درست است که مدیر عامل چندین وظیفه مانند برنامه‌ریزی، سازماندهی، هماهنگی و نظارت را بر عهده دارد، نقش اصلی و راهبردی نظارت از طریق کمیته‌های پیش‌بینی‌شده زیر نظر هیئت مدیره باید صورت پذیرد، واحدهای اجرایی و به قول شما صف هم مسئولیت نظارت و کنترل عملکرد خود را با ساز و کارهای موجود دارند؛ ولی عملیات فروش و پرداخت خسارت در شعب و واحد‌های اجرایی شکل می‌گیرد؛ بنابراین باید نظارت و کنترل بیشتری از سوی ستاد روی آنها انجام پذیرد.

در مورد سندیکا هم باید بگویم؛ سندیکا حداقل سه وظیفه مشخص دارد؛ مشورتی، تقنینی و نظارتی. مشورتی به این صورت است که دور هم می‌نشینند و در مورد موضوعات مختلف به زبان مشترک و تضارب آرا می‌رسند؛ از جمله آنها مباحث مربوط به برگزاری سمینار‌ها و آموزش‌ها و رفع اختلاف اعضاست و حتی مباحث مربوط به رقابت و نرخ‌شکنی‌ها شرکت‌های بیمه می‌تواند در ساختار سندیکا مورد توجه و بررسی قرار گیرد.

تقنینی هم به این شکل است که به فرآیند قانون‌گذاری در حوزۀ صنعت بیمه کمک می‌کند و با توجه به نقش ارتباطی که با شرکت‌های بیمه دارد و نظرات آنها را دریافت می‌کند و همین‌طور پل ارتباطی‌ای که میان او و بیمه‌گذاران متصور است، به تصویب مقررات و قوانین در مراجع ذی‌صلاح با کمترین خطا و اشتباه مدد می‌رساند.

از طرفی بیمه مرکزی نیز باید بخشی از وظایف و اختیارات نظارتی خود را در قالب تصویب آیین‌نامه یا اساسنامه به سندیکا تفویض کند تا تصمیمات سندیکا ضمانت اجرایی داشته باشند، در سایر انجمن‌ها و سندیکاهای صنفی، نمونه‌هایی از نوع تفویض اختیارها وجود دارد و حتی نهاد ناظر خارج از دولت‌هاست.

حسنی عقدا: معتقدم مجمع عمومی حتی در تصمیمات جزئی نیز تصمیم‌گیرندۀ نهایی است؛ وقتی حاکمیت شرکتی پیاده‌سازی می‌شود مالکیت و مدیریت تفکیک می‌شوند و بحث پاسخگویی به مجمع آورده می‌شود.

اعضای مجمع نسبت به صورت‌های مالی‌ای که وضعیت خوبی ندارند نباید بی‌تفاوت باشند و صورت‌های مالی را تصویب کنند؛ اگر بیمه مرکزی واقعاً اعتقاد دارد شرکتی کسری ذخایر دارد یا اطلاعاتش را به درستی نمایش نداده است نماینده بیمه مرکزی در مجمع حضور دارد و عیناً باید در آنجا به اطلاع سهامدار برساند یا سازمان بورسی که نماینده‌اش در آنجا حضور دارد باید اطلاع‌رسانی کند و سهامدار نیز بر اساس آن تصمیم‌گیری کند؛ حتی اگر سهامدار عمده در مجمع به ضرر سهامداران جزء تصمیمی بگیرد او می‌تواند بر اساس قوانین اعتراض و شکایت کند.

* لطفاً بقیه موارد از جمله سندیکا، ارزیابان خسارت و … اشاره کنید.

حسنی عقدا: همان‌طور که آقای حمیدی اشاره کردند سندیکا می‌تواند وظایف مختلفی داشته باشد؛ ولی بعضی از جاها وظایف، کمرنگ دیده شده است و الان باید پررنگ شود. سندیکا اساسنامه دارد و وظیفه آن کاملاً مشخص است؛ مثلاً وظایف شورای عمومی کاملاً مشخص است؛ اگر اعضای سندیکا به صورت منفعل در جلسه بنشینند و چیزی گفته شود و بروند این دیگر سندیکا نیست سندیکا محل تضارب آراست.

ارزیابان خسارت در این میان نقشی ندارند. متأسفانه امروز بخشی از وظایف واحدهای پرداخت خسارت را به ارزیابان خسارت داده‌ایم در حالی که کار ارزیابان خسارت این نیست. بر اساس استانداردها در بیمه‌نامه‌های خرد ارزیابی خسارت نداریم؛ البته آقای حیدری در این زمینه صاحب‌نظر هستند. ارزیابی خسارت متعلق به شرکتی است که در پروژه خیلی بزرگی مثل کشتی، هواپیما، پالایشگاه و … حضور دارد این موارد، مواردی است که کارمند بیمه نمی‌تواند به مباحث فنی آن وارد شود؛ بنابراین شرکت بیمه به ارزیابان خسارت مأموریت می‌دهد تا ارزیابی ریسک و خسارت دقیق انجام دهند و شرکت رقم نهایی را تعیین کند؛ اما امروز ارزیابان خسارت را در حد ارزیابی پرونده خسارت درمان و ثالث می‌بینند به این ترتیب نباید بیشتر از این هم انتظار داشت.

* تصور می‌کنید که این ساز و کار اشتباه است؟

حسنی عقدا: معتقدم؛ چارچوبی که برای ارزیابی خسارت دیده‌اند اشکالات بسیاری دارد. من از روز اول بر این موضوع انتقاد داشتم و هنوز هم چنین انتقادی دارم. در فرآیند موجود عملاً ارزیابان خسارت به کارمندان بخش خسارت تبدیل شده‌اند.

* ارزیابان خسارت نیز نالان هستند از اینکه به بازی گرفته نمی‌شوند؟

حسنی عقدا: درست است. ولی سؤال این است که آیا برای یک شرکت بیمه به صرفه است که آنها را به بازی بگیرد؟ اگر قیمت تمام‌شده محاسبه شود هر کارمند برای هر پرونده ۱۰ هزار تومان برای شرکت بیمه هزینه دارد؛ ولی برای ارزیابی یک خسارت به یک ارزیاب باید چند برابر پرداخت کنیم؟

* در آیین‌نامه‌ای که در مورد آنها وجود دارد همین فرآیند است.

حسنی عقدا: آیین‌نامه ارزیابان خسارت از زمانی که تصویب شد چندین بار به تعویق افتاد و این نشان می‌دهد که اساساً این آیین‌نامه مشکل اجرایی دارد.

* لطفاً بسیار کوتاه اشاره کنید که بخش صف چقدر می‌تواند به سلامت صنعت بیمه کمک کند؟

حسنی عقدا: بخش صف به کنترل داخلی بازمی‌گردد؛ اگر شرکت سیستم کنترل داخلی برای کارکنان خود داشته باشد، می‌تواند آنها را در مسیر اصلی خود هدایت کند از طرفی نظارت بر بخش صف نیز به فناوری اطلاعات نیاز دارد؛ اگر کارمند بتواند خسارت و سابقه بیمه را در سیستم مشاهده کند بسیار راحت‌تر می‌تواند روی این مسئله مانور دهد؛ اگر به سمت مکانیزه شدن واقعی برویم و هنگام صدور بیمه‌نامه از سیستم شناسه پرداخت بگیریم و شناسه بیمه‌نامه داشته باشیم دلیلی ندارد که پرداخت‌ها با مشکل مواجه شوند.

اگر می‌خواهیم در رابطه با صنعت بیمه صحبت کنیم باید صنعت بیمه را مجموعه‌ای ببینیم که بیمه مرکزی و شورای عالی بیمه به عنوان رکن اصلی هستند طبعاً سندیکا، مدیریت شرکت‌ها و صف نسبت به یکدیگر ارتباط منطقی دارند که قوانین بالادستی این روابط را شفاف می‌کند؛ سپس قوانین اجرایی قرار دارند، بعد از آن دستورالعمل‌ها و بخش‌نامه‌ها و بعد آیین‌نامه‌های داخلی شرکت‌هاست و بعد سازمان‌های ناظر و در نهایت ضوابط بورس قرار دارند؛ وقتی همه اینها را کنار یکدیگر بچینیم بدون اینکه با یکدیگر تداخل داشته باشند هر بخش وظیفه خود را انجام می‌دهد.

* آقای حیدری، این پنج نهاد را در تقابل با هم و در اثرگذاری بر یکدیگر بیان کنید و از طرفی به بخش فناوری نیز بپردازید.

حیدری: آنچه صنعت بیمه را آزرده می‌کند و سلامت آن را به خطر می‌اندازد قواعد نیستند؛ بلکه وجود برخی رانت‌خواری و ویژه‌خواری است که آسیب می‌زند. سندیکا یک نهاد صنفی برای دفاع از صنعت بیمه است. من تشکل صنفی را برای دفاع از صنعت در بیرون از صنعت می‌خواهم. شورای استانی در استان‌های مختلف ایجاد کردیم با این هدف که در استان‌ها هماهنگ باشیم و از خواسته‌های صنف در مقابل سازمان‌های دیگر دفاع کنیم؛ ولی همه اینها به هزینه‌های اضافه تبدیل شده‌اند.

* آیا آنچه آقای حسنی عقدا در مورد ارزیابان خسارت بیان کردند درست است؟

حیدری: در دنیا برای اکانت‌هایی بین بیمه‌گر و بیمه‌گذار، یک شرکت دارای مجوز را برای این کار انتخاب می‌کنند یا می‌گویند بعداً در مورد آن با هم موافقت می‌کنیم تا یک شخص ثالثی که دارای یک مجوز از یک مرجع است خسارت را تعیین کند. برای خسارت‌های خرد مثل درمان تی‌پی‌ای وجود دارد؛ یعنی شرکت‌هایی وابسته به شرکت اصلی هستند که خدمات می‌دهند در ایران بین این دو مقوله خلط ایجاد شده است. ارزیابان خسارت برای اکانت‌های خاص مثل انرژی، هواپیما و کشتی یا حتی می‌تواند آتش‌سوزی هم باشد؛ اما ارزیابی خسارت برای بیمه‌های خرد نیست.

نکته اصلی که می‌تواند بسیار کمک کند بحث آی‌تی و شفافیت است. آی‌تی صرفاً این نیست که بتوانیم سیستم‌های یکپارچه‌ای ایجاد کنیم که بیمه‌گذاران بتوانند خود را ببینند و خسارت خود را در این سیستم اعلان کند.

آی‌تی نه تنها عملکرد داخل شرکت را برای شرکت بیمه شفاف می‌کند؛ بلکه مسائل مالی شرکت و دریافت و پرداخت‌ها را نیز شفاف می‌کند، می‌تواند به مشتری کمک کند که شرکت بیمه را نظارت کند. در بحث آی‌تی در ایران سرمایه‌گذاری چندانی نشده است در حالی که می‌تواند به توسعه کسب و کار کمک کند و به آن سرعت ‌دهد؛ همچنین هزینه را پایین می‌آورد و همه اینها به سرمایه‌گذاری جدی نیاز دارد.

هزینه‌ای که در ساختمان صرف کرده‌ایم در آی‌تی صرف نکرده‌ایم؛ اگر این اتفاق بیفتد خیلی از مسائل شفاف و روشن می‌شوند به نظرم باید گزارشات در سیستم به صورت شفاف بیایند و همه چیز افشا شود؛ حتی معتقدم؛ سنهاب باید اطلاع‌رسانی کند که کدام نماینده یا کارگزار چقدر پرتفو دارد و پروژه‌های بزرگ نزد چه کسی است. ما می‌گوییم اطلاعات محرمانه است در حالی که دنیا دنیای اطلاعات است. در صنعت بیمه حاضر نیستیم اطلاعات بیمه‌نامه و کسب و کارمان را ارائه کنیم؛ چون می‌ترسیم شرکت رقیب آن را ببیند؛ اگر این اطلاعات بسته را باز کنند در به روی همه باز می‌شود و شفافیت حاکم می‌شود.

* در مورد افشاء اطلاعات صحبت کردید. از زمان آقای همتی دیگر آمار سه ماهه ارائه نمی‌شود بیمه مرکزی عمدتاً‌ مقصر را شرکت‌های بیمه می‌داند به دلیل وجود مغایرت‌ها، آیا این می‌تواند دلیل قانع‌کننده‌ای برای عدم افشای سه ماهه آمار شرکت‌های بیمه باشد.

حیدری: واقعیت این است که باید به جایی برسیم که بتوانیم اطلاعات‌مان را روزانه افشا کنیم حداقل با اهمیت‌ها را بیان کنیم اینکه کدام اکانت را کدام شرکت بسته است و ریسک‌های با اهمیت کشور باید منتشر شوند.

* آقای حمیدی، لطفاً صحبت‌های خود را جمع‌بندی کنید.

حمیدی: دولت حکمران خوبی برای صنعت بیمه باشد نه مداخله‌گر، مدیران هم به اصول و چارچوب حاکمیت شرکتی که افشا و شفافیت، پاسخگو بودن در مقابل ذی‌نفعان و مسئولیت‌پذیری و … است، مقید و پایبند باشند، متأسفانه در صنعت بیمه سرمایه‌گذاری جدی‌ای روی آی‌تی نشده است و باید شرکت‌های بیمۀ بزرگ و بیمۀ مرکزی یا چند شرکت با هم با نهادسازی‌های هدفمند استفاده بهینه و حداکثری از فناوری اطلاعات را به عنوان برنامه‌های محوری خود تعقیب کنند، متأسفانه در جایی دیگر از صنعت هم که سرمایه‌گذاری شده بود، به دلایل نامعلوم به نتیجه نرسید.

می‌خواهم بگویم که به هر میزان سطح استفاده از آی‌تی را در شرکت‌های بیمه، بیمه مرکزی و حتی برای مشتریان‌مان بالا ببریم صنعت بیمۀ سالم‌تر، اثربخش‌تر و کاراتر خواهیم داشت.

هر شرکت بیمه دارای سه رکن مجمع، هیئت مدیره، بازرس است و مجمع مهم‌ترین رکن شرکت است. مجامع شرکت‌های بیمه باید جدی‌تر مورد توجه قرار گیرند و بیمۀ مرکزی و کمیتۀ صیانت از شرکت‌های بیمه که اخیراً شکل گرفته است در همین راستا اقدام می‌کنند.

حیدری: کل ساختار صنعت انصافاً سالم است؛ ولی تک برگ‌هایی دارد که همه را خراب کرده است. اگر اکانت‌های بزرگ را شفاف‌سازی کنند مشکل حل می‌شود. در حوزه هیئت مدیره و در حوزه سهامداری این تک انتخاب‌ها کل صنعت بیمه را زیر سؤال می‌برد.

حسنی عقدا: در مورد گزارش‌های سه ماهه به نکته‌ای اشاره کنم. در گذشته بیمه مرکزی اطلاعات سه ماهه را می‌گرفت و تجمیع می‌کرد و می‌شد اطلاعات صنعت و وقتی به پایان سال می‌رسید هر تعدیلی بود در پایان سال انجام می‌داد؛ بنابراین اطلاعات کل سال با اطلاعات سه ماهه همخوانی نداشت. عاملی که باعث شد اطلاع‌رسانی به سرعت انجام نشود سامانه سنهاب است. سنهاب باعث می‌شود اطلاعاتی که از شرکت‌های بیمه می‌آید با اطلاعاتی که تک‌تک شرکت‌ها داده‌اند و اطلاعاتی که در سنهاب نشسته است به صورت اتوماتیک یک سری مغایرت داشته باشد.

چون امروز مبنایی برای سنجش اطلاعات هست و مغایرت‌هایی وجود دارد تا این را رفع کند یک مقدار طول می‌کشد.

* مدیران شرکت‌های بیمه معتقدند که ما اطلاعاتی که می‌فرستیم آنقدری که بیمه مرکزی می‌گوید، مغایرت ندارد؛ ولی علتی که بیمه مرکزی منتشر نمی‌کند، چیست؟

حسنی عقدا: علت اصلی را بیمۀ مرکزی می‌تواند توضیح دهد؛ ولی در هر صورت مغایرت وجود دارد.

* پرتفوی رانتی چقدر در صنعت بیمه وجود دارد؟

حیدری: در اکانت‌های بزرگ وجود دارد.

حمیدی: الزاماً این‌طور نیست.

حسنی عقدا: اصل قضیه این است که چه بحث پرتفوی و چه بحث آیین‌نامه‌ها و چه اخلاق حرفه‌ای باشد؛ اگر همه اینها را جمع کنیم در انتها به این می‌رسیم که مجموعه قوانین و مقررات و چارچوب‌ها مشکل خاصی ندارند فقط نکته کلیدی این است که باید کار را به اهلش سپرد؛ اگر همۀ ابزارها را در اختیار یک فرد یا تیم قرار دهید که توانایی و صلاحیت لازم را نداشته باشند هیچ وقت به نتیجۀ مطلوب نمی‌رسیم.

حمیدی: به نظر من یک مجری خوب و توانمند خیلی بهتر از یک برنامه خوب است. نمی‌خواهم بگویم که برنامه خوب مهم نیست. روی قوانین برنامه توسعه و قوانین و مقررات بیمه وقت گذاشته شده است، همه اینها ظرفیت‌هایی هستند که بعضاً اجرا نشده یا بد اجرا می‌شوند و این مجری یا مجریان توانمند و خوب هستند که می‌توانند هدف غایی قانون‌گذار را محقق کنند.

منبع:بیمه داری نوین