بیمه گران از رشد فروش سرخوش نباشند

به گزارش اقتصادناب در خصوص فرصت‌ها و تهدیدهای کرونا بر عملکرد شرکت‌های بیمه بسیار سخن گفته شد. پر واضح است که اگرچه از هرتهدیدی می‌توان فرصت ساخت اما فرصت‌سازی نیازمند هوشمندی و تسهیل‌سازی است؛ در غیر این صورت فرصت‌سازی می‌تواند به فرصت‌سوزی بدل شود. حرکت به سمت تحول دیجیتال، استفاده از فرصت‌های ناب سرمایه‌گذاری بورسی در دوران کرونا با توجه به رشد شاخص بورس از جمله مواردی است که می‌تواند در دستور کار بیمه‌گران قرار گیرد. از طرفی سرمایه‌گذاران هم معتقدند، صنعت بیمه می‌تواند در برهه فعلی به کمک آن‌ها بیاید.اگرچه کارشتاسان معتقدند، این فرصت‌سازی بدون کمک نهادهای نظارتی و بخصوص بیمه مرکزی با ایجاد تسهیل و بازنگری در آیین‌نامه‌ها به سختی امکان‌پذیر است.

دکتر ابراهیم کاردگر مدیرعامل شرکت بیمه دانا، دکتر بهنام شهریار مشاور مدیرعامل بیمه آرمان و دبیر کارگروه ریسک سندیکا و دکتر پیمان مولوی، اقتصاددان و سرمایه‌گذار گرد یک میز آمدند تا از فرصت‌ها و تهدیدهای پساکرونا بگویند.

بخش اول میزگرد بیمه داری نوین را با هم می خوانیم:

* در این میزگرد قصد داریم به فرصت‌های پساکرونا در صنعت بیمه بپردازیم؛ اما قبل از پرداختن به فرصت‌های پساکرونایی تلاش‌مان بر این است که سناریوها را متناسب با وضع موجود بررسی کنیم. آقای شهریار لطفاً از زاویه دید خود به این موضوع بپردازید.

شهریار: صنعت بیمه دارای پیوندهای پیشین ضعیفی است و از نظر من تاثیرپذیری بالایی دارد که نام آن را پیرو (اقتصاد کلان) می‌گذارم. ابعاد شیوع بیماری کرونا هنوز دقیقاً مشخص نیست؛ حتی دقت پیش‌بینی‌ها هم بستگی به این دارند که قدرت کنترل شیوع این بیماری چقدر وجود داشته باشد. سوال تعیین‌کننده این است که آیا شیوع این بیماری ساختارهای اقتصادی کشور را تغییر داده و به عبارتی اقتصاد کشور را دچار تغییرات ساختاری می‌کند؟ این تغییر ساختاری یک شوک زودگذر نیست و مشمول صنعت بیمه هم خواهد بود؛ بالاخص اینکه تاثیرپذیری صنعت بیمه از اقتصاد بسیار زیاد است. از سوی دیگر، در حال حاضر ضریب نفوذ صنعت بیمه پایین است و اثراتی که صنعت بیمه باید در اقتصاد کشور داشته باشد را ندارد و اثرگذاری این صنعت همچون صنعت بانکداری نیست؛ این موضوع در گزارشی که اینجانب با همکاری دبیران کارگروه سندیکا زیرنظر دکتر کریمی و آقای دهگاهی تهیه کردیم نیز عنوان شده است.

در این گزارش دو اثر را بر صنعت بیمه متصور شده‌ایم؛ یکی اثر مستقیم که بیمه‌های اشخاص را تحت تاثیر قرار می‌دهد و دیگری اثر غیرمستقیم که آثار آن بسیار وسیع‌تر به نظر می‌رسد و بیشتر ریسک تجاری و کسب درآمدهای بیمه‌گران را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بدین صورت که شیوع بیماری کرونا اثرات منفی بر اقتصاد کلان و بخش‌های مختلف آن به ویژه بخش خدمات می‌گذارد. گزارش‌های مرکز پژوهش‌ها و همچنین گزارش ماه آوریل IMF نیز نشان می‌دهند که اثر شیوع بلندمدت این بیماری بر بخش خدمات بیشتر است.

در کنار آسیب‌ها، فرصت‌هایی از جمله فروش آنلاین، کسب‌و‌کار دیجیتال، بازاریابی دیجیتال و… ایجاد خواهد شد که ناخودآگاه ما بیمه‌گران را مجبور می‌کند که به سمت این فرصت‌ها حرکت کنیم.

کاردگر: تحلیل‌ها نشان می‌دهد که اثرگذاری کرونا بر اقتصاد، امری حتمی است و نمی‌توان آن را رد کرد، سناریوهای متعددی در این باب مطرح شده است. پیش‌بینی‌ها این است که اقتصاد کشور بین ۵/۷ تا ۳۰ درصد GDP با زیان مواجه می‌شود.

بسیاری معتقدند که رشد اقتصادی دنیا نیز کاهش پیدا خواهد کرد البته صنعت بیمه شاید به سرعت تحت تاثیر این وضعیت قرار نگیرد.

با بررسی صنعت بیمه ایران در دو ماه اخیر به نظر می‌رسد که شرکت‌های بیمه رشد را تجربه کرده‌اند، من به عنوان مدیر بیمه دانا رشد ۷۰ درصدی را در فروش تجربه کرده‌ام؛ اما این سوال مطرح می‌شود که آیا کرونا بر صنعت بیمه تاثیر نگذاشته است؟ اگر قرار بود تاثیر بگذارد چرا با رشد فروش بیمه‌نامه مواجه شده‌ایم؟ در آنالیز این روند متوجه می‌شویم بخش اعظم رشد به دو رشته بیمه‌ای بازمی‌گردد؛ رشته شخص ثالث که قانون‌گذار آن را اجبار کرده است و مسافرت‌ها به دلیل محدودیت‌های اعمال‌شده کاهش یافت، همچنین مراجعه به مراکز درمانی به دلیل ترس از کرونا و مراقبت‌های بهداشتی کاهش یافته است.

از طرفی کرونا با وقفه‌ای بر درآمد مردم همراه بوده و احتمال دارد در فصل‌های بعدی اثربخشی کرونا بر درآمد بیشتر مشخص شود. معتقدم اثر ملموس کرونا را در فصل سوم و چهارم خواهیم دید کسی که امروز شغل خود را از دست داده است مطمئناً با وقفه‌ای بر هزینه او اثر خواهد گذاشت. پیش‌بینی‌ این است که در فصل سوم و چهارم اثرگذاری کرونا بر بیمه بیشتر شود.

اگر بخواهیم به صورت رشته‌ای بررسی کنیم، مردم باید بیمه اجباری را خریداری و هزینه آن را پرداخت کنند و قانون‌گذار نیز ۲۵ درصد رشد حق بیمه لحاظ کرده است؛ به تعبیر دیگر علاوه بر آنکه سهم بیمه شخص ثالث در سبد بیمه‌ای بالاست؛ ۲۵ درصد هم رشد خواهد داشت. نکته دیگر اینکه بیمه درمان نیز رشد دارد و رشد درمان هم نشأت‌گرفته از این است که سازمان‌ها این ریسک را پذیرفته‌اند که کرونا بر زندگی کارکنان اثر می‌گذارد و هزینه‌ها را افزایش می‌دهد؛ بنابراین خرید بیمه درمان هم افزایش پیدا می‌کند.

اما در لایه‌های دیگر مثل بیمه‌های مهندسی، پیمانکاری و… با رشد منفی مواجهیم؛ چون برای این قضیه بودجه عمرانی اختصاص پیدا نکرده است؛ به تعبیر دیگر پروژه عمرانی عملیاتی نشده است. هرچه جلوتر می‌رویم با توجه به کاهش فروش و قیمت نفت مطمئناً برای تخصیص بودجه عمرانی با مشکل مواجه خواهیم شد و متعاقباً حق بیمه‌ها در این زمینه کاهش پیدا می‌کند.

فروش بیمه عمر نیز رشدی منفی دارد. درآمدی که شرکت‌های بیمه ثبت می‌کنند مبالغی است که از مردم می‌گیرند نه اینکه حق بیمه صادره یک ساله بیمه‌گذار را ثبت کنند؛ بنابراین مطمئن باشید این رشته بیمه‌ای نیز در طول زمان و در فصل‌های بعدی به دلیل نداشتن توانایی مردم برای پرداخت حق بیمه آن رشد منفی خواهد داشت؛ البته تا الان هم رشدی منفی دارد و بعید نیست که دو فصل بعدی به بازخریدی برسد و اثر اقتصادی کرونا بر سبد درآمدی و سبد مصرفی آن کاملاً ملموس خواهد شد در این حالت بیمه‌گذاران آن را حذف می‌کنند. یکی از بیمه‌هایی که در کشورمان کشش درآمدی‌اش بزرگ‌تر از واحد و به عنوان بیمه لوکس معروف است بیمه‌های زندگی است، مردم یا آن را نمی‌خرند یا قسط‌هایش را پرداخت نمی‌کنند.

نکته دیگر اینکه بزرگترین ریسکی که پدیده کرونا می‌تواند برای شرکت‌های بیمه ایجاد کند، «کاهش نقدینگی» است؛ در این صورت بیمه‌گذاران نمی‌توانند اقساط خود را پرداخت کنند؛ از سوی دیگر بنگاه‌های اقتصادی در مواجهه با مشکلات شروع به تعدیل نیرو می‌کنند. کاهش تعداد پرسنل، یعنی قرارداد باید الحاق برگشتی بخورد. به نظرم در فصل‌های بعدی با اثرات بیشتری از کرونا مواجه خواهیم بود.

* آقای مولوی از نظر شما چه سناریوهایی پیش روی اقتصاد ایران و جهان هستند؟

مولوی: اقتصاد ایران از سال ۹۷ به سمت رکود تورمی سوق پیدا کرد و هزینه ریسک‌های آن با توجه به نقدینگی بالا و تحریم بسیار شدید طی دو سال اخیر به بالاترین حد می‌رسید. اما تشدید مشکلات اقتصادی ما با بروز کرونا سرعت بیشتری گرفت؛ بنابراین با دو موضوع مواجهیم؛ یکی مشکل ساختاری اقتصادی و دوم بحران کرونا، از هر دو این موارد هیچ صنعتی نمی‌تواند بی‌تاثیر باشد. رشد اقتصادی کشور در سال ۹۸، حدود ۱۰ درصد منفی بود، امسال هم بین ۵ الی۶ درصد منفی خواهد بود. تمام بازارهایی که می‌خواهند کار کنند از جمله بیمه‌گران اعم از اتکایی، چه غیراتکایی، و چه حوزه‌های اجباری با یک مشکل بزرگ یعنی عدم استقرار روبه‌رو هستند. بیمه را برای این انجام می‌دهیم که بتوانیم عدم استقرار را کنترل کنیم. ولی وقتی شرایط به سمتی می‌رود که عدم استقرار شدت می‌گیرد دو اتفاق می‌افتد اول اینکه ما قصد داریم با استفاده از بیمه ریسک را کاهش دهیم؛ اما در اقتصادی که در حال کوچکتر شدن است ریسک‌ها مدام اوج می گیرد و این به معنی عدم استقرار بیشتر است. البته برخی حوزه‌ها اتفاقاً در همین شرایط در حال رشد هستند؛ مانند حوزه خدمات کشاورزی و یک‌سری حوزه‌ها در حال افت است مانند حوزه پیمانکاری که در حال کوچک شدن است که همه اینها در صنعت بیمه هم اثرگذار است.

دوم اینکه صنعت بیمه در گذشته در حوزه‌هایی دچار مشکل بود و امروز نیز با مشکلات بیشتری در این حوزه‌ها مواجه است؛ مثل سیستم بانکی که شرکت‌های بیمه باید با یک‌سری قیمت‌های مشخص‌شده و از پیش تعیین‌شده بیمه‌نامه ارائه دهند. این روند رقابت را کاهش می‌دهد.

در اینجا  مقایسه‌ای بین ایران با جهان انجام بدهم. شرکت‌های بزرگ بیمه در کشور اسپانیا اولین کاری که کردند این بود که پلتفرم‌های آنلاین‌ خود را به سرعت تقویت کردند. تا قبل از شیوع کرونا ۳۰ درصد خدمات بیمه ای که به صورت دستی داده می‌شد امروز به صورت ماشینی داده می‌شود. این می تواند برای ما درس باشد.

* لطفاً به محور دوم بپردازید و اگر نکته‌ای دارید بیان کنید.

شهریار: تحلیل صنعت بیمه به لحاظ ساختاری با صنایع دیگر متفاوت است. بیمه خرید و فروش ریسک است. ما چیزی می‌فروشیم که دیده نمی‌شود. در ابتدا پول را دریافت می‌کنیم بعد منتظر هزینه آن می‌شویم. در همه تحقیقات در حوزه‌های مختلف، درآمد و سود به عنوان خروجی در نظر گرفته می‌شوند؛ اما در تحقیقاتی که در مورد کارایی و بهره‌وری صنعت بیمه انجام می‌شوند اغلب مبلغ خسارت به عنوان خروجی در نظر گرفته می‌شود؛ درآمد و سود در صنعت بیمه منبع ریسک محسوب می‌شوند؛ چون ما از سمت بدهی کسب درآمد می‌کنیم؛ اما شرکت‌ها در صنایع دیگر از سمت دارایی‌ها کسب درآمد می‌کنند. ریسک‌های شرکت‌های بیمه بیشتر سمت بدهی‌هاست نه سمت دارایی‌ها، بنابراین هنگام تحلیل باید مولفه‌های ریسک را تفکیک کرد.

هنگام فروش بیمه‌نامه حق بیمه برای آن تعیین می‌کنیم. این حق بیمه مبتنی بر ارزیابی ریسک است خواه این ارزیابی ریسک، غلط یا درست باشد؛ بنابراین رفتار شدت ریسک با فراوانی ریسک متفاوت می‌شود. پس می‌توان نتیجه گرفت که متوسط حق بیمه که به شدت به نرخ حق بیمه وابسته است ممکن است یک الگوی رفتاری و تعداد بیمه‌نامه‌ای که می‌فروشیم نیز یک الگوی رفتاری دیگری داشته باشند؛ از طرف دیگر ممکن است حتی با یکدیگر همبستگی هم داشته باشند؛ ولی کاری که برای پیش‌بینی در سندیکای بیمه‌گران انجام دادیم این است که اثر متغیرهای اقتصادی روی تعداد بیمه‌نامه‌ای که فروخته می‌شود را از اثر متغیرهای اقتصادی بر متوسط حق‌بیمه‌ای که دریافت می‌شود و عمدتاً نرخ تعیین‌کننده آن است، از هم تفکیک کردیم. به طور مثال وقتی بیان می‌شود، در سال ۱۳۹۹، ۲۵ درصد در متوسط حق بیمه شخص ثالث افزایش یافته است و بنابراین انتظار آن است که در سال ۱۳۹۹، در حق بیمه کل این رشته بیمه ۲۵ رشد داشته باشیم؛ این در حالی است که تحلیل‌های آماری نشان می‌دهند که تعداد فروش این رشته در حال کاهش است؛ اما حق بیمه آن افزایش یافته است؛ چون مبلغ حق بیمه تحت تاثیر عوامل دیگری است. اثر رشد اقتصادی که بر بیمه‌نامه‌ها اثر بلندمدت‌تر می‌گذارد ممکن است با اثر تورمی خنثی شود برای همین صنعت بیمه در سرویس‌های بیشتری قرار می‌گیرد.

* به نظرتان اثرات تخریبی روی صنعت بیمه از صنایع دیگر کمتر است؟

شهریار: کمتر از صنایع دیگر است. از سال ۱۳۸۲ با بحران‌های مختلفی روبه‌رو بودیم؛ مثلاً رشد حق بیمه‌مان هیچ‌وقت از ۱۳ الی ۱۴ درصد پایین‌تر نیامده است. آقای دکتر مولوی بیان کردند که سیستم بازار سرمایه فقط به اقتصاد حقیقی ما متصل نیست؛ بلکه به اقتصاد پولی و تورم و نرخ ارز بیشتر متصل است. برای شرکت‌های بیمه که جزئی از واسطه‌گران پولی و مالی هستند نیز همین موضوع وجود دارد. به جرأت می‌توان گفت تا زمانی که با نرخ تورم بالا یا رشد بالای نرخ ارز مواجهیم بیمه‌ها به عنوان واسطه‌گران پولی و مالی اگرچه ممکن است در شرایط فعلی با افت فروش بیمه‌نامه روبه‌رو شوند اما از طرف دیگر به دلیل نرخ تورم بالا با رشد مثبت متوسط حق بیمه مواجه می‌شوند؛ یعنی افت فروش بیمه‌نامه توسط شرکت‌های بیمه ناشی از افت فعالیت‌های اقتصادی توسط افزایش نرخ تورم و نرخ ارز جبران می‌شود. امروز بیمه‌نامه‌هایی که می‌فروشیم حق بیمه‌های گران‌‌تری دارند.

* با این روند امکان دارد که بیمه‌نامه‌های کمتری از شما خریداری کنند.

شهریار: بله اما اثر آن را نرخ تورم بالا جبران می‌کند؛ وقتی از تحلیل‌های آماری، اکچوئری و اقتصادسنجی استفاده می‌کنیم این موضوع را می‌توانیم از مقایسه اثر نهایی رشد اقتصادی ولو با میزان بیکاری بالا در مقایسه با اثر نهایی نرخ تورم مشاهده کنیم. محاسبات ما نشان می‌دهد که اثر نهایی رشد اقتصادی نسبت به اثر نهایی نرخ تورم بر رشد حق بیمه صادره شرکت‌های بیمه کمتر است. مرکز پژوهش‌ها در گزارشی (شماره ۱۷۰۱۱) اعلام کرد که ۸/۲ میلیون نفر در سناریوی خوش‌بینانه تا ۴/۶ میلیون نفر در سناریوی بدبینانه به بیکاران کشور اضافه خواهند شد؛ اما بسیاری از این بیکاران حتی بیمه بیکاری ندارند که احتمالاً مشمول بیمه‌نامه‌های اشخاص بازرگانی هم نمی‌شوند. کسی که در تامین اجتماعی بیمه نمی‌شود احتمال زیاد از ما هم بیمه عمر نمی‌خرد یا در شرکتی که کار می‌کند احتمالاً مشمول بیمه درمان گروهی، عمر وحوادث گروهی هم نمی‌شود؛ چون اولاً قدرت اقتصادی وی پایین است و ثانیاً دارای شغل موقت بوده و لزوماً تحت پوشش سایر بیمه‌های اشخاص قرار نخواهد گرفت. بنابراین معتقدم باید این دو اثر در کنار هم دیده شوند؛ یک اثر اقتصاد حقیقی و دوم اثر اقتصاد اسمی و پولی که نماینده آن در ایران نرخ تورم و نرخ ارز است و اثر اینها بر دو مولفه یکی تعداد بیمه‌نامه و دیگری مبلغ حق‌بیمه‌ هر بیمه‌نامه. رفتار اینها کاملاً متفاوت است.

* آقای دکتر کاردگر از فرصت‌ها بگویید؟

کاردگر: در ابتدا باید بگویم کاملاً مشخص است که کرونا کدام بخش اقتصادی را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ این بیماری بیشتر بر بخش خدمات تاثیر می‌گذارد. شیوع این بیماری با وقفه‌ای بخش صنعت و بخش کشاورزی را تحت تاثیر قرار خواهد داد؛ البته ممکن است بعضی از بخش‌ها سود کنند؛ مثلاً بسیاری از کارخانه‌های شوینده و الکل و بهداشتی و… حال صنعت بیمه به کدام بخش‌ها نزدیک‌تر است؟ بخش خدمات بیمه ندارند و بیکاری آنها بر صنعت بیمه تاثیری نمی‌گذارد.

نکته دیگر در مورد خسارت است. کرونا سفر نوروزی را محدود کرد. مطمئناً اگر در شهریورماه پیک دومی اتفاق بیافتد سفر شهریور را هم محدود می‌کند. سفر محدود برابر است با حادثه کمتر و خسارت کمتر. این روند نباید در مقطع یک ماه یا دو ماه مبنا قرار گیرد. برخی نمایندگان مجلس درباره کاهش قیمت شخص ثالث به دلیل کاهش تصادفات سخن می‌گویند؛ این در حالی است که نمی‌توان با یک ماه برای رشته‌ای که ضریب آن بالای صد است تصمیم‌سازی کرد.

اما اگر بخواهیم از فرصت‌ها سخن بگوییم معتقدم؛ صنعت بیمه می‌تواند از این فرصت طلایی استفاده و از بیمه سنتی به سمت بیمه دیجیتال حرکت کند؛ طرحی نیز درباره موضوع بیمه دیجیتال و آینده بیمه به وزارت اقتصاد ارائه کردیم. با این روند یک توسعه دیجیتالی در صنعت بیمه ایجاد می‌شود که هزینه شرکت‌های بیمه را کاهش و بهره‌وری را افزایش می‌دهد. از طرفی با ابلاغی بیمه مرکزی مبنی بر حذف نسخ فیزیکی ثالث این اقدام به صورت جدی در دستور کار شرکت‌های بیمه قرار گرفته است.

 آقای دکتر مولوی بیان کردند که در اسپانیا از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند ما نیز در شرکت بیمه دانا از ابزار هوش مصنوعی برای کشف تقلب و تخلف استفاده می‌کنیم.

* اقای دکتر کاردگر سوال دیگری که در اینجا مطرح می‌شود این است که طی دو ماه اخیر بسیاری از مدیران عامل که نامه‌های شفاف‌سازی برای بورس ارسال کردند بسیار خوش‌بینانه بوده و از سودآوری گفته‌اند نظر شما چیست؟

کاردگر: به هر حال ماه‌های اخیر برای بیمه‌گران سودآور بوده است. شاخص بورس افزایش یافته است و برخی از شرکت‌های بیمه، به سود سال خود رسیده‌اند؛ به عبارتی اتفاقی در بورس رخ داده که اگر شرکت‌های بیمه بخواهند امروز صورت مالی ارائه دهند بدون شک سودآور است. اما معتقدم اگر مدیران شرکت بیمه‌ اطلاعات دقیقی از شرکت خود داشته باشند می‌توانند خسارت معوق خود را برآورد کنند و هوشمندانه‌ترین اقدام یک مدیر در وضعیت امروز بورسی کشور این است که خسارت معوق خود را ارزیابی و عدد آن را استخراج کند و به دنبال پرتفوی سرمایه‌گذاری‌ بزرگتر نباشند بلکه از طریق درآمد در بازار بورس و خسارت مردم را پرداخت و خود را سبک‌بال کند؛ اگر چنین کاری کند موفق خواهد بود.

* آقای مولوی، آقای کاردگر به نکاتی اشاره کردند و وارد حوزه بورس شدند لطفاً از این زاویه به مساله بپردازید و یک زمان‌بندی هم برای این سناریو اعلام کنید.

مولوی: معتقدم؛ اقتصاد ایران می‌تواند از فضای عدم استقرار به نحو احسن استفاده کند؛ به ویژه وقتی بازارها در حال بهبود و نوسان هستند. کسانی که کارشان سرمایه‌گذاری است به دنبال این هستند که ریسک سرمایه‌گذاری‌شان به حداقل برسد طبعا حاضرند بابت بیمه در حد بالا هزینه‌ کنند. اگر در این زمینه محصولات جذاب ارائه شود بسیاری در ایران از آن استقبال خواهند کرد.

البته در سطح جهان چنین اتفاقی بسیار زیاد به چشم می‌خورد. مگر با‌ثبات‌تر از اقتصاد سوئیس هم داریم؟ پیشرفته‌ترین و دقیق‌ترین انواع بیمه در حوزه طلا و جواهر در این کشور مشاهده می کنیم همچنین، انواع مختلف بیمه‌ها در حوزه‌های ریسک ارائه می‌شود. در کشور ما هم این بیمه نامه ها می تواند عرضه شود. و من خیلی خوشحال هستم که می‌بینم از ابزارهایی که آقای دکتر اشاره کردند استفاده می‌شود. در اقتصاد، هرچه تورم بالاتر باشد خلق کردن پول راحت‌تر است، من به عنوان اقتصاددان نمی‌توانم این نکته را بپذیرم اما به عنوان سرمایه‌دار راحت می‌توانم از آن فرصت بسازم. لذا  فضای عدم استقرار در شرایط فعلی به شرط ارائه بسته‌های قابل فهم و کنونی می‌تواند  به بیمه‌ها کمک کند.

 الان همه چیز آنلاین است این یک قدم مهم رو به جلو است. در سایه این امر فرصت‌هایی در حوزه سلامت، ثروت و دارایی‌ها، و در حوزه سهام و قراردادها به وجود آمده ولی فرهنگش در جامعه ما وجود ندارد. چرا چون اصلاً ذهنیتش ریسکی نیست، در صورتی که این اتفاق در سوئیس هر کاری می‌کند بیمه کنارش هست. پیوست تمام قراردادها، قرارداد بیمه‌ای وجود دارد. از جمله قرارداد فاینانس که قرارداد بیمه‌ای دارد. لذا  فضای عدم استقرار می‌تواند به عبارتی اقیانوس آبی برای بیمه ها باشد.

فناوری اطلاعات و اقتصاد دیجیتالی که این همه راجع به آن صحبت می‌کنیم و شعار در مملکت می‌دهیم یکی از بهترین جاهایی است که بیمه می‌تواند در آن حضور پیدا کند. شرایط فعلی در صنعت بیمه به نظرم این سکوی پرتاب است.

 همانطور که گفتم در دنیا کرونا به نوعی انتقال از بیمه سنتی به آنلاین است.،الان این فرصت و مصلحت هست که به این سمت برویم.

* شرکت‌های بیمه چطور می‌توانند هم در تنوع محصول و هم در بحث ابزار و هم مقررات به سمت نوآوری حرکت کنند. این سوال به نوعی محورهای دیگر این میزگرد را هم پوشش می‌دهد؛ چون نیاز است که هم سندیکا و هم شرکت‌های بیمه و هم بیمه مرکزی با این مساله درگیر شوند.

شهریار: واقعیت این است که بیمه مرکزی می‌تواند نقش بسیار تسهیل‌کننده‌تری را در دوره شیوع بیماری کرونا ایفا کند. من به عنوان کسی که همیشه عضو کمیته‌های ریسک بودم و در دپارتمان‌های ریسک حضور داشتم به تیم مدیریت شرکت‌های بیمه بیان می‌کردم که مدیریت ریسک آمده است به افزایش کارایی شرکت کمک کند نه اینکه دست و بال بخش عملیاتی شرکت را ببندد و نگذارد کار کنند؛ با این تشابه، بیمه مرکزی به عنوان نهاد ناظر با ابزارهایی که در اختیار دارد می‌تواند برای شرکت‌های بیمه بسیار کمک‌کننده باشد.

امروز بهترین فرصت است که مهاجرتی که آقای دکتر مولوی به آن اشاره کردند، انجام دهیم. شرکت‌های بیمه می‌توانند همه فرآیندهای خود را به سمت دیجیتالی‌شدن سوق دهند؛ اگر شرکت‌های بیمه منابع خود را در این حوزه سرمایه‌گذاری نکنند، مطمئن باشید که با تعمیق رکود اقتصاد حقیقی کشور در سال ۱۳۹۹، در سال آینده شرکت‌های بیمه نیز اثر آن را می‌بینند.

* چه اقداماتی باید انجام داد؟

شهریار: بیمه مرکزی چندین آیین‌نامه دارد که باید به سرعت آنها را بازنگری کند؛ مثلاً می‌خواهیم محصول جدیدی مثل «بیمه‌های عمر متصل به سرمایه‌گذاری-ULI» ارائه کنیم؛ آیا می‌توان با آیین‌نامه ۶۸ چنین محصولی ارائه کرد؟ در حالی که این محصول بیمه‌ای، فروش بیمه‌های عمر را در تمام دنیا دچار تحول کرده است. بارها این موضوع را بررسی کردیم؛ ولی به نتیجه‌ای قابل قبولی نرسیدیم.

نکته دیگر ذخیره مثلثی است. ذخیره مثلثی سبب افت منابع می‌شود. آیا منطقی است که پول خود را برای ذخیره‌گیری مثلثی که دارای ایرادات زیادی است و موجب بیش‌برآورد ذخایر خسارت معوق می‌شود، هزینه کنیم و به تبع آن سود شرکت بیمه به شدت کاهش یابد یا در عوض از هیات‌مدیره مجوز بگیرم و فروش دیجیتالی و پرداخت خسارت دیجیتالی شرکت را راه‌اندازی کنیم؟

تاکنون بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران شعار حمایت از کسب‌وکار دیجیتالی را داشت که صحیح هم هست. اکنون وقت تحقق بخشیدن به این شعارهاست.

* قوانین و مقررات در کوتاه‌مدت قابل اصلاح نیستند. امروز زمان کوتاهی داریم به نظرتان در کوتاه‌مدت چه باید کرد؟

شهریار: نکاتی که اشاره کردم قطعاً در کوتاه‌مدت انجام‌پذیر هستند؛ مثلاً ذخیره‌گیری مثلثی ذخیره خسارت معوق بیمه‌های شخص ثالث اتومبیل، دستورالعملی است که در هیات عامل بیمه مرکزی تصویب و ابلاغ شده است؛ در حالی که این مقررات ایرادات بسیاری دارد؛ از جمله گذشته‌نگر است و به ترکیب جدید پرتفوی بیمه‌نامه‌های این رشته توجهی ندارد، بزرگ‌نمایی دارد (با نرخ تورم ناشی از افزایش دیه تعدیل نمی‌شود) و همه هزینه‌هایی که قرار است پنج سال دیگر پرداخت کنیم را با ارزش اسمی برآوردی پنج سال آینده، امروز در صورت‌های مالی شرکت‌های بیمه قرار می‌دهد (با نرخ تنزیل مناسب نیز باید تنزیل شود) و… . این دستورالعمل به سرعت می‌تواند اصلاح شده و به تصویب هیات عامل بیمه مرکزی برسد.

اوراق حوادث فاجعه‌آمیز باید به شدت پیگیری شوند. انتشار این اوراق ۲۰ سال است که در کل دنیا پیاده می‌شود. ظرفیت پذیرش ریسک را به شدت افزایش می‌دهد، البته مجوز آن صادر شده و در قانون بودجه سال ۱۳۹۹ دولت نیز تا سقف ۱۰۰ میلیارد تومان برای آن در نظر گرفته شده است.

یک استراتژی بسیار مفید برای شرکت‌های بیمه در این شرایط استراتژی اقیانوس آبی است. در مورد اقیانوس آبی باید بگویم که ما باید به دنبال پوشش دادن ریسک‌هایی که امروز برای آحاد جامعه با توجه به شرایط اقتصادی و شیوع بیماری کرونا به وجود آمده است باشیم و محصولاتی مبتنی بر آنها و نیاز فعلی جامعه طراحی کنیم؛ از جمله این ریسک‌ها می‌توان به ریسک سرمایه‌گذاری‌های مولد کوچک (سرمایه‌گذاری واقعی و نه سوداگرانه در کسب‌وکارهای کوچک) و ریسک‌های اعتباری این کسب‌وکارها، انواع ریسک‌های شرکت‌های دانش‌بنیان و… اشاره کرد.

ولی تا زمانی که بیمه مرکزی مقررات و دستورالعمل‌هایش را اصلاح نکند، این امر امکان‌پذیر نیست. بیمه مرکزی در کوتاه‌مدت می‌تواند مقررات خود را اصلاح کند.

نکته دیگر اینکه شرکت‌های بیمه باید نقداً هزینه اتکایی را به بیمه مرکزی پرداخت کنند در این شرایط بد اقتصادی که حجم مطالبات و ریسک نکول شرکت‌های بیمه به دلیل افزایش فروش اقساطی، افزایش می‌یابد و به تبع آن ریسک نقدینگی آنها نیز افزایش خواهد یافت؛ اگر قرار است با ریسک نکول در حوزه فروش اقساطی روبه‌رو شویم بیمه مرکزی هم در این ریسک باید شریک شرکت‌های بیمه باشد و در مورد هزینه‌های اتکایی با شرکت‌های بیمه کنار بیاید.