بیمه اتکایی و هرآنچه که یک مدیرعامل شرکت بیمه باید از آن بداند

در حوزه مفاهیم اتکایی، منابع و کتب زیادی موجود است. اصولا مدیران عامل شرکت­های بیمه، با این مفاهیم بیگانه نیستند. از اینرو، در این متن سعی بر آن است بطور خلاصه مفاهیم کاربردی مهمتری تشریح شود که به آنها در منابع موجود ( بر اساس مشاهدات اینجانب) کمتر اشاره شده است.

واحد فنی شرکت­های بیمه بر اساس استانداردهای داخلی، عملیات صدور بیمه ­نامه را انجام می­دهند. در شرکت­های بیمه با توجه به مهارت و دانش بخش فنی، سطح ریسک صدور شرکت قابل سنجش خواهد بود. شرایطی را در نظر بگیرید که تمام اصول اساسی و حرفه­ای رعایت شده باشد. در چنین شرایط ایده ­آلی، می­توان ادعا داشت که مدیریت استاندارد ریسک در سطح بیمه­ نامه (underwriting risk) بدرستی انجام شده است.

سطح دیگری از مدیریت ریسک صدور، زمانی اعمال می­شود که واحدهای فنی بر اساس ظرفیت نگهداری شرکت و یا کیفیت ریسک در بیمه­ نامه، از واحد اتکایی درخواست خرید پوشش اتکایی مورد نیاز را انجام می­دهد. در شرکت­های بیمه کشور این روش نیز کم و بیش در حال اجرا است. نباید از این مهم غافل شد که کیفیت اجرای دو روش یاد شده، خود تاثیر مستقیم و آشکاری در سودآوری عملیات بیمه ­گری دارد.

مدیریت ریسک­های تجمیع ریسک یکی از ریسک­های اساس شرکت بیمه است که عموما سیاست­گذاری کلان آن توسط مدیران ارشد شرکت انجام می ­شود.

جریان ورود ریسک به شرکت از منابع متفاوت است که مشخصه و کیفیت یکسانی ندارند. برای کنترل توانگری و مدیریت تجمیع ریسک، لازم است بر اساس مشخصات، ریسک­ها دسته ­بندی شوند و در صورت نیاز به انتقال بخشی از ریسک­ در هر دسته به خارج از شرکت، در خصوص ماهیت و چگونگی این انتقال، تصمیم گیری درست انجام شود. گاها لازم است این انتقال در چند سطح و لایه صورت پذیرد. این مهم در شرایط قابل انجام است که شرکت، برنامه اتکایی مناسبی را طراحی نموده باشد. و بصورت دوره­ای (سالانه) آن را بازنگر کند.

یکی از امن ترین روشهای محافظت بیمه ­ای از پرتفوی شرکت طراحی برنامه اتکایی است که در ادامه نمونه­ هایی از این طراحی توضیح داده می­ شود.

موضوع نفع بردن یک قرارداد اتکایی از قرارداد اتکایی دیگر، یکی از مباحثی است که می­ توان از آن به عنوان ابزار مناسب مدیریت ریسک در سطح کلان شرکت یاد کرد. مفهوم inuring در قراردادهای اتکایی به این موضوع اشاره دارد. زمانی که انواع مختلف پوشش­های اتکایی خرید می­شود، اثرمتقابل پوشش­های اتکایی و ترتیب اعمال آنها بسیار مهم خواهد بود که توسط این مفهوم پیاده­ سازی می­ شود. ترتیب اعمال پوشش، نتایج مالی متفاوتی را دربر داشته و منجر به ایجاد سود/زیان عملیات بیمه ­گری در شرکت خواهد شد. در هر قرارداد اتکایی باید ترتیب inuring مشخص شود. در این روش، از پرداخت حق بیمه مضاعف و تجمیع خسارت جلوگیری می­کند. همچنین این روش، شکاف بین پوشش­ های مختلف اتکایی را پر کرده و موجب نرخ دهی کارآمد نیز خواهد شد.

برای نمونه سه قرارداد اتکایی Per Risk XoL، Quota Share و Cat Xol نمایش داده شده در شکل زیر را در نظر بگیرید. ترتیب insuring  آنها طبق قرارداد نمایش داده شده است.

حال برای درک بهتر موضوع شرایطی را در نظر بگیرید که بخاطر یک رخداد فاجعه آمیز، ۱۸ خسارت به شرح ذیل اتفاق افتاده باشد. در این شکل محاسبه گام به گام سهم نگهداری و واگذاری خسارت بر اساس ترتیب inuring انجام شده است و می­توان تاثیر ترکیب قراردادهای اتکایی در شرکت را مشاهده نمود.

طراحی reinsurance programme یکی دیگر از ابزارهای کلیدی هست که در شرکت­های خارج، مکرر مورد استفاده قرار می­گرفت. مفهوم inuring در دل طراحی برنامه اتکایی قرار دارد.

در ادامه به نمونه ­هایی اشاره می­شود تا اهمیت موضوع مشخص گردد. در شرکت­های بیمه مستقیم، گاهی سیاست گسترش پرتفوی در جغرافیای جدید در پیش گرفته می­شود، یا سیاست کاهش پرتفوی در یک رشته موجود و یا ورود به رشته بیمه­ ای جدید در اولویت قرار می­گیرد. این امر به دلیل روبرو شدن با عدم قطعیت­های جدید، پرتفوی شرکت را دچار شوک می­کند.

همچنین شرکت­های اتکایی و شرکت­های بیمه مستقیم که مجوز قبولی دارند، با جریانی از پرتفوی ورودی (بخصوص در قراردادهای Treaty) روبرو هستند که صدور بیمه نامه­ های مربوطه توسط متخصصین این شرکت­ها انجام نشده است. باید برای چنین شوکها و عدم قطعیت­ها چاره­ای اندیشید.

در چنین حالتی برای محافظت از منافع شرکت، لازم است ساختاری طراحی شود تا از این طریق برای هر بخش خوشه بندی شده از پرتفوی بیمه­ ای، سیاست protection مناسبی درنظر گرفته شود. همانند نظریه بازی، باید ساختار برنامه اتکایی بگونه­ ای چیده شود که ضمن نگهداشت حداکثری حق بیمه، در زمان رخداد بلایای فاجعه بار، تاب آوری مالی شرکت بالا رود.

در پایان لازم است شرکت­هایی که قدرت چانه ­زنی بالایی دارند، از  ابزار common account XL  برای محافظت از پرتفوی خود (هم نگهداری و هم واگذاری) داشته باشند تا از این طریق مزیت رقابتی ایجاد کرده و شرکای تجار (قبول کنندگان اتکایی) را مشتقاق به تعامل نمایند