تعاریف و اصطلاحات بیمه بدنه به قلم مهندس حسن شاه حسینی

اقتصادناب_تعاریف و اصطلاحات بیمه بدنه

اصطلاحات زیر در بیمه بدنه به این شکل تعریف می‌شوند:

بیمه‌گر: شرکت بیمه‌ای که در ازای دریافت مبلغ مشخصی، پوشش‌های مختلف را برای خودرو ارائه می‌دهد.

‌بیمه‌‌گذار: دارنده خودرو، مالک حقیقی یا حقوقی که قرارداد بیمه بدنه را با شرکت بیمه منعقد می‌کند و در ازای پرداخت مبلغی مشخص، پوشش‌های بیمه بدنه را برای خودرو خریداری می‌کند.

ذی‌نفع: فرد یا افرادی که نام آن‌ها توسط بیمه‌گذار در بیمه‌نامه ذکر می‌شود تا بتوانند از خسارات و پرداخت‌های بیمه استفاده کنند.

حق‌بیمه: مبلغ مشخصی که با توجه به عوامل مختلف تعیین می‌شود و بیمه‌گذار باید به صورت دوره‌ای آن را به شرکت بیمه پرداخت کند.

موضوع بیمه: خودرو یا وسیله نقلیه‌ای که طبق شرایط بیمه‌نامه تحت پوشش بیمه بدنه قرار می‌گیرد.

فرانشیز: بخشی از خسارت که به عهده بیمه‌گذار است و مبلغ آن با توجه به نوع خسارت و شرکت بیمه مشخص می‌شود.

مدت اعتبار ‌بیمه‌نامه: مدت زمانی که بیمه‌نامه اعتبار دارد. به طور معمول اعتبار بیمه بدنه یکساله است.

بیمه بدنه خودرو چه خسارت‌‌هایی را پوشش می‌دهد؟

به حوادثی که بیمه بدنه برای آن خسارت پرداخت می‌کند، پوشش بیمه بدنه گفته می‌شود. به طور کلی در بیمه بدنه دو نوع پوشش وجود دارد؛ پوشش اصلی و پوشش اضافی که در ادامه همه این پوشش‌ها را توضیح می‌دهیم.

پوشش‌های اصلی بیمه بدنه

پوشش‌های اصلی بیمه بدنه پوشش‌هایی هستند که که در حداقل‎ترین حالت ممکن ارائه می‌شوند. این پوشش‌ها در تمامی شرکت‌ها یکسان و با قیمت پایه بیمه بدنه قابل خریداری هستند.

• حوادث

پوشش حوادث به معنای پوشش هرگونه تصادف ناشی از برخورد خودرو به اجسام ثابت یا متحرک، سقوط یا واژگونی خودرو است.

• آتش‌سوزی

این پوشش خودرو را در برابر آتش‌سوزی، صاعقه و انفجار بیمه می‌کند.

• سرقت کلی

سرقت کلی به معنای سرقت کامل خودرو به همراه تمام قطعات و لوازم آن است. در این شرایط باید حداقل ۱ماه از زمان سرقت گذشته باشد تا در صورت یافت نشدن خودرو بیمه خسارت بدهد.

• خسارات ناشی از انتقال و نجات خودرو

اگر در جریان انتقال و نجات خودرو از شرایط خطرناک، خسارتی به خودرو وارد شود، بیمه این خسارت را تا سقف معینی پوشش می‌دهد.

• خسارت باتری و لاستیک

خسارت باتری و لاستیک در اثر حادثه یا موارد دیگر تا سقف معین (به طور معمول ۵۰% قیمت نو) توسط بیمه بدنه جبران می‌شود.

خسارت‌های فرعی؛ پوشش‌های اضافی بیمه بدنه

پوشش‌های فرعی یا پوشش‌های اضافی در بیمه بدنه، با پرداخت حق بیمه اضافی به قرارداد بیمه بدنه اضافه می‌شوند. داشتن این پوشش‌های اضافی امکان جبران خسارت در شرایط گوناگون را فراهم می‌کند.

پوشش‌های فرعی بیمه بدنه عبارتند از:

سرقت درجا

سرقت درجا یا سرقت لوازم و قطعات، به معنی سرقت قطعات فابریک و لوازم اضافه خودرو بدون سرقت کلی خودرو است. بیمه بدنه شرکت‎‌های مختلف این پوشش را با سقف متفاوتی ارائه می‌کند.

بلایای طبیعی

این پوشش خودرو را در برابر حوادث طبیعی مانند سیل، زلزله، آتش‌فشان و …. بیمه می‌کند

شکست شیشه

این پوشش خسارت شکست شیشه را جبران می‌کند، البته در شرایطی که شکسته شدن شیشه خودرو بدون برخورد جسم خارجی و به صورت خودبخود (شکستن در اثر تغییرات دما و …) اتفاق افتاده باشد.

رنگ، مواد شیمیایی و اسیدی

در صورت آسیب‌دیدن خودرو در اثر پاشیدن رنگ، مواد شیمیایی یا اسیدی، این پوشش خسارت را جبران می‌کند.

ایاب و ذهاب

در صورتی که به دلیل هر یک از حوادث تحت پوشش بیمه و تعمیرات خودرو، نتوانید از خودروی خود استفاده کنید، با داشتن پوشش ایاب و ذهاب، بیمه روزانه (به مدت محدود) مبلغی را به عنوان هزینه ایاب و ذهاب به شما پرداخت خواهد‌ کرد.

نوسانات قیمت (نوسانات بازار)

با افزایش قیمت خودرو، قیمت لوازم، قطعات و در نتیجه تعمیرات خودرو افزایش می‌یابد. اگر در مدت بیمه‌نامه، قیمت خودرو در بازار نسبت به قیمت ذکر شده در بیمه‌نامه افزایش پیدا کرد، شرکت بیمه هزینه خسارت را طبق بیمه‌نامه پرداخت می‌کند که کمتر از مبلغ روز خسارت است.

برای جلوگیری از چنین اتفاقی می‌توان از پوشش نوسانات قیمت استفاده کرد که افزایش قیمت را تا حدی پوشش می‌دهد. البته اگر افزایش قیمت بیشتر از درصد پوشش نوسانات قیمت باشد، باید از الحاقیه و افزایش حق بیمه استفاده کنید.

کشیدن میخ و اشیای نوک‌تیز مشابه

با داشتن این پوشش خسارات ناشی از کشیدن میخ و اشیای نوک‌تیز روی بدنه خودرو جبران می‌شود.

حمل مواد منفجره

با داشتن این پوشش، خودروهایی که وظیفه آنها حمل و نقل مواد منفجره است، در برابر انفجار و خسارات ناشی از آسیب‌های این مواد بیمه می‌شوند.

حذف استهلاک (افت قیمت)

این پوشش افت قیمت خودرو در اثر گذشت زمان یا تصادفات را پوشش می‌دهد.

آزمایش سرعت و مسابقات اتومبیلرانی

خرید این پوشش برای اتومبیل‌های مسابقه‌ای و یا خودروهای تست سرعت مناسب است و شرکت بیمه خسارات ایجاد شده در چنین شرایطی را جبران می‌کند.

ترانزیت

در حالت عادی، بیمه بدنه خسارات و حوادث را فقط در داخل مرز ایران پوشش می‌دهد. اما با داشتن پوشش ترانزیت، پوشش‌های بیمه بدنه (بجز سرقت و حوادث کلی) در خارج از مرز ایران نیز تحت پوشش شرکت بیمه قرار می‌گیرند.

حذف فرانشیز

با خرید این پوشش فرانشیز پرداختی در خسارت‌های مختلف حذف و به شرکت بیمه واگذار خواهد شد.

توقف خودرو

این پوشش مخصوص خودروهای بارکش و اتوکار است و در آن خسارات مالی ناشی از عدم استفاده از وسیله نقلیه به دلیل وقوع حوادث یا تعمیرات جبران می‌شود.

البته باید به این نکته توجه کنید که شرکت‌های بیمه تمام این پوشش‌ها را به طور کامل ارائه نمی‌دهند و معمولا در تعدادی از پوشش‌ها باهم متفاوت هستند. بهتر است با توجه به نیاز و شرایط خود پوشش‌های اضافه را انتخاب و خریداری کنید.

خسارت‌هایی که تحت پوشش بیمه بدنه قرار نمی‌گیرند

در قرارداد بیمه بدنه، برخی از خسارات از جانب بیمه مرکزی غیرقابل ارائه هستند، به این معنی که هیچ‌کدام از شرکت‌های بیمه نمی‌توانند برای این خسارات پوشش ارائه کنند.

استثناهای بیمه بدنه عبارتند از:

• خسارات ناشی از جنگ، اعتصابات و شورش
• خسارات ناشی از مصرف الکل، مواد مخدر و روان‌گردان
• خسارات عمدی ایجاد شده توسط بیمه‌گذار، راننده یا سایر افراد ذی‌نفع بیمه‌نامه
• خسارات (مستقیم یا غیرمستقیم) ناشی از تشعشعات و انفجار هسته‌ای
• خسارات ناشی از بکسل کردن خودروی دیگر (به شکل اشتباه و در حالتی خارج از حالت مجاز تعیین شده توسط بیمه‌گر)
• خسارات ناشی از حمل بار غیر‌مجاز یا بیش از حد تحمل خودرو
• خسارات بخش‌های الکترونیکی و الکتریکی به دلیل نقص کارکرد
• خسارات وارد شده در اثر فرار از پلیس (بجز مواقعی که خودرو توسط فرد غیرقانونی هدایت می‌شود مانند زمان سرقت)
• خسارات وارد شده به خودرو اگر راننده خودرو فاقد گواهینامه باشد یا گواهینامه باطل شده باشد

تعیین مقدار خسارت و دریافت خسارت بیمه بدنه

مقدار و مبلغ خسارت وارد‌شده به خودرو، توسط کارشناسان ارزیابی و خسارت شرکت بیمه تعیین می‌شود. خسارات به طور کلی به دو دسته کلی و جزیی تقسیم می‌شوند.

خسارات کلی

اگر در اثر حادثه خودرو کاملا از بین برود و یا هزینه تعمیر و تعویض قطعات آسیب‌دیده بیشتر از ۷۵% ارزش خودرو باشد یا خودرو تا ۶۰ روز پس از سرقت پیدا نشود، خسارت به عنوان خسارت کلی شناخته می‌شود.

خسارتی که برای حوادث کلی پرداخت می‌شود بستگی به قیمت روز خودرو دارد و حداکثر تا ارزش درج شده در بیمه‌نامه است. بنابراین باید دقت کنید که در زمان خرید بیمه‌نامه، ارزش واقعی خودرو را اعلام کنید و در صورت افزایش قیمت نیز با استفاده از الحاقیه سرمایه را افزایش دهید.

در این حالت پس از تایید خسارت کلی، سند خودرو به شرکت بیمه منتقل و مبلغ نهایی خسارت پس از کسر فرانشیز پرداخت می‌شود. همچنین پس از پرداخت خسارت قرارداد بیمه بدنه منحل می‌شود.

خسارات جزیی

اگر خسارت وارد شده کمتر از میزان تشخیص خسارت کلی باشد، به آن خسارت جزیی گفته می‌شود. مبلغ نهایی خسارت جزیی پس از ارزیابی خسارت، محاسبه کارمزد، فرانشیز، استهلاک و … تعیین و پرداخت می‌شود. استهلاک برای قطعات تعویضی (بجز شیشه و شیشه چراغ‌ها) پس از سال پنجم به صورت سالیانه ۵ درصد (حداکثر ۲۵درصد) محاسبه می‌شود.

مهلت پرداخت خسارت توسط شرکت بیمه

شرکت بیمه باید تا حداکثر ۱۵ روز پس از ارزیابی خسارت و تکمیل اطلاعات، مبلغ خسارت را به بیمه‌گذار پرداخت کند. البته در سرقت کلی زمان پرداخت ۶۰ روز بعد از اعلام سرقت و پیدا نشدن خودرو است.

شرکت بیمه می‌تواند به جای پرداخت نقدی، در صورت امکان خودرو را تعمیر و یا با خودروی مشابه (هم قیمت خسارت) تعویض کند و به بیمه‌گذار تحویل دهد.

اگر مبلغ درج شده در بیمه‌نامه کمتر از ارزش روز خودرو باشد، بر اساس قانون نسبی، مبلغ خسارت از نسبت ارزش روز خودرو و ارزش خودرو در زمان شروع بیمه‌نامه پرداخت می‌شود.

وظایف بیمه‌گذار در هنگام وقوع خسارت

اعلام خسارت

فرد باید در صورت وقوع حادثه تا حداکثر ۵ روز خسارت را به شرکت بیمه اطلاع دهد.

صداقت در اعلام خسارت

فرد باید میزان خسارت را به دقت و درستی اعلام کند. اگر خسارت اعلام شده کمتر یا بیشتر از مقدار واقعی خسارت باشد ممکن است در روند دریافت خسارت وقفه ایجاد شود.

جلوگیری از وقوع حادثه

فرد باید تمام تلاش خود را بکند تا از وقوع حادثه و خسارت جلوگیری کند و در صورت ایجاد خسارت نیز تا حد امکان از گسترش آن جلوگیری کند.

عدم جابجایی خودرو

پس از وقوع حادثه فرد به هیچ عنوان نباید خودرو را جابجا کند. (بجز در مواقعی که دستور نیروی انتظامی باشد)

عدم تعمیر خودرو

فرد نباید خودروی آسیب دیده را بدون هماهنگی با شرکت بیمه تعمیر کند چراکه این امر می‌تواند در روند دریافت خسارت مشکل ایجاد کند.

انواع فسخ قرارداد بیمه بدنه

در چهار حالت امکان فسخ قرارداد بیمه بدنه وجود دارد:

فسخ بیمه از سمت شرکت بیمه

شرکت بیمه در شرایط زیر می‌تواند قرارداد بیمه بدنه را فسخ کند:

• عدم پرداخت به موقع حق‌بیمه توسط مشتری (پرداخت قسطی): در صورتی که مشتری حق‌بیمه را به موقع پرداخت نکند، شرکت می‌تواند قرارداد بیمه بدنه را فسخ کند.
• تشدید خطر (مگر در شرایطی که طرفین به توافق رسیده‎‌اند): مشتری باید در صورت افزایش ریسک و تغییر شرایط، این تغییرات را به شرکت بیمه اطلاع دهد و در صورت نیاز با افزودن الحاقیه، مبلغ حق‌بیمه را افزایش دهد. در غیر اینصورت شرکت بیمه می‌تواند خسارت را پرداخت نکند و یا قرارداد را فسخ کند.
• مشتری عمدا یا سهوا برخی از اطلاعات مهم در بیمه بدنه را در اختیار شرکت بیمه قرار ندهد: در صورتی که مشتری در هنگام خرید بیمه بدنه، اطلاعات اشتباه به شرکت بیمه تحویل دهد و شرکت اطمینان پیدا کند که اطلاعات اشتباه است می‌تواند قرارداد بیمه بدنه خودرو فرد را فسخ کند.

فسخ بیمه از سمت بیمه‌گذار (مشتری)

در شرایط زیر بیمه‌گذار (مشتری) می‌تواند قرارداد بیمه بدنه را فسخ کند:

• کاهش شرایط خطر (کاهش ریسک در شرایطی که شرکت بیمه حاضر به کم‌کردن حق‌بیمه نباشد)
• توقف فعالیت شرکت بیمه به هر دلیلی

اگر شرکت بیمه به دلایل دیگری خواستار لغو قرارداد باشد، مبلغ باقیمانده از اعتبار بیمه‌نامه محاسبه و به مشتری برگردانده می‌شود.

فسخ خودبه‌خودی قرارداد

اگر خودرو در حادثه‌ای خارج از پوشش بیمه از بین برود، قرارداد به صورت خودبه‌خود فسخ می‌شود.

فسخ بیمه بدنه به دلیل انتقال مالکیت خودرو

در صورتی که فرد قصد انتقال مالکیت خودرو را داشته باشد، می‌تواند قرارداد را فسخ کرده و باقیمانده مبلغ حق‌بیمه را با احتساب قیمت روزشمار از شرکت بیمه دریافت کند. در غیر اینصورت با انتقال مالکیت اگر مالک جدید نیز به تعهدات قرارداد پایبند باشد، بیمه تا پایان زمان قرارداد معتبر است.

نحوه فسخ قرارداد بیمه بدنه

برای فسخ قرارداد بیمه بدنه، درخواست باید به صورت رسمی و کتبی اعلام شود. پس از فسخ قرارداد بیمه بدنه تا ۱۰ روز اعتبار دارد. با فسخ بیمه بدنه، مبلغ باقیمانده از مدت زمان قرارداد محاسبه شده و به مشتری برگردانده می‌شود. (جز در مواردی که بیمه‌نامه از جانب شرکت و به دلایل گفته شده فسخ شود)

لازم به ذکر است که اگر بیمه‌نامه دارای ذی‌نفع باشد، رضایت ذی‌نفع برای فسخ قرارداد لازم است.

با توجه به نکات گفته شده و اهمیت داشتن بیمه بدنه، بهترین کار برای پیشگیری از زیان مالی خرید بیمه بدنه با پوشش‌های مناسب است. با داشتن بیمه بدنه مناسب و تا حد امکان با بیشترین پوشش‌ها، ریسک هزینه‌های ناشی از تصادفات کاهش چشمگیری خواهد داشت. به عبارتی حق بیمه‌ی پرداختی در قبال پوشش‌های دریافتی بسیار مناسب است و می‌تواند جلوی ضرر مالی بزرگ در صورت وقوع تصادف را بگیرد.