سال ۹۸ رکوددار محصولات نوین بیمه ای/ کدام شرکتهای بیمه در صدر ارائه دهندگان محصولات نوین بودند؟+نمودار و جداول

به گزارش اقتصادناب به نقل از بیمه داری نوین، تدوین محصول بیمه‌ای جدید باید تحت دستورالعمل ارائه‌شده توسط بیمه مرکزی که مبتنی بر ۷ ماده است، انجام گیرد. علاوه بر این، فرآیند تدوین طرح محصول جدید مبتنی بر ۷ مرحله است. شرکت‌های بیمه‌ای ابتدا باید پایه و اساس بیمه‌نامه و قرارداد را برای محصول مورد نظر پایه‌ریزی کرده و تعاریف و اصطلاحات را به روشنی برای بیمه مرکزی و برای درج در قرارداد بیمه‌نامه تشریح کنند. سپس موضوع بیمه و ابعاد مورد پوشش آن به طور مفصل بیان شده که می‌تواند شامل دارایی‌های مادی و معنوی، و مشهود و نامشهود شده یا شامل شخص حقیقی یا حقوقی شود.

سپس وظایف و تعهدات بیمه‌گذار و بیمه‌گر برای کاهش تخلف و مسائل حقوقی به طور شفاف بیان شده و در نهایت باید به تشریح استثنائات، خسارات غیر قابل جبران، نحوه فسخ قرارداد و سایر مقررات ویژه محصول پرداخته شود (شکل ۱).

محصولات ارائه‌شده در ۱۵ سال گذشته

طی ۱۵ سال گذشته در کشور بیش از ۷۰ طرح محصول بیمه‌ای جدید توسط شرکت‌های بیمه به بیمه مرکزی ارائه شده است که سال ۹۸ با ۱۴ محصول ارائه شده توسط شرکت‌ها رکورددار این مدت است.

سالانه به طور متوسط در حدود ۴ طرح توسط شرکت‌های بیمه به بیمه مرکزی ابلاغ می‌شد که بر اساس آمارها، استقبال شرکت‌های بیمه در زمینه نوآوری و طرح‌های نوین از سال‌های ۸۵ و ۸۶ کلید خورده است (شکل ۲).

ارزیابی تمرکز طرح‌های نوین صنعت بیمه کشور در سال‌های گذشته نشان می‌دهد که عمده طرح‌های مطروحه توسط شرکت‌های بیمه در ۴۴ رشته اصلی درمان، مسئولیت، حوادث و خودرو ارائه شده است و ۲۱ درصد از طرح‌ها در زیر مجموعه سایر رشته‌های بیمه طبقه‌بندی می‌شود.

بر اساس این طبقه‌بندی، شرکت‌های بیمه در تمامی رشته‌های بیمه‌ای موجود در کشور به جز رشته‌های باربری، پول، کشتی، هواپیما و نفت و انرژی طرح جدید ارائه کرده‌اند. علاوه بر این، ۲ طرح توسط شرکت‌های بیمه ارائه شده است که ترکیبی از بیمه عمر و درمان است که می‌تواند به عنوان شاخه‌ای جدید از صنعت بیمه در کشور ارائه شود. رشته عمر و درمان در بسیاری از کشورهای پیشرفته در زمره رشته‌های پرطرفدار محسوب می‌شود (شکل ۳).

ارزیابی تعداد طرح‌ها به تفکیک رشته در هر سال نشان می‌دهد که در سال‌های ۸۶ تا ۹۰ بیشتر تمرکز شرکت‌های بیمه بر توسعه محصولات جدید در رشته حوادث بوده است؛ اما در مقاطع کوتاه (۹۳ تا ۹۵) رشته خودرو و در برخی از سال‌ها رشته درمان (۹۲ و ۹۸) بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. در سال ۹۸ برای اولین بار در رشته زندگی ۳ طرح توسط شرکت‌های بیمه پیشنهاد شده است و جالب آنکه طرح‌های ترکیبی رشته ترکیبی عمر و درمان در این سال ارائه شده‌اند (شکل ۴).

وضعیت شرکت‌ها در ارائه طرح‌های نوین بیمه‌ای

طرح‌های ذکرشده در بالا توسط ۲۱ شرکت بیمه‌ای توسعه داده شده و به بیمه مرکزی ارائه شده‌اند. بیمه ایران به عنوان سردمدار شرکت‌های طراح با ارائه ۱۵ طرح طی سال‌های گذشته بیش از یک‌پنجم طرح‌های نوین را به بیمه مرکزی ارائه کرده است. بیمه سینا و ملت نیز به ترتیب ۷ و ۶ طرح ارائه کرده‌اند. در مجموع، بیش از ۵۰ درصد از طرح‌های جدید ارائه‌شده در صنعت بیمه تنها توسط ۵ شرکت بیمه فعال در سطح کشور ارائه شده است (شکل ۵).

تقسیم‌بندی طرح‌های جدید بیمه از نظر تعداد در رشته‌های مختلف در بین شرکت‌ها نشان می‌دهد که عمده شرکت‌ها توانسته‌اند در بسیاری از رشته‌ها طرح نوین ارائه کنند. اما تنها دو شرکت بیمه ایران و رازی بیمه ترکیبی عمر و درمان ارائه کرده‌اند. علاوه بر این، تنها بیمه توسعه و سینا هر کدام یک طرح جدید در رشته مهندسی ارائه کرده‌اند. بیمه‌های درمان، حوادث و مسئولیت در زمره رشته‌هایی هستند که بسیاری از شرکت‌ها طرح‌های جدید ارائه کرده‌اند (شکل ۶).

میزان اعتبار مجوز طرح‌ها

طرح‌های جدید تصویب‌شده توسط بیمه مرکزی معمولاً مدت اعتبار مشخصی دارند که در این مدت باید مورد آزمایش قرار گرفته و وارد مرحله تجاری‌سازی شوند. طبق آمارهای بیمه مرکزی ۵۵ طرح که بیش از سه‌چهارم طرح‌های ارائه‌شده را تشکل می‌دهند دارای مدت اعتبار یک ساله بوده‌اند. ۱۰ طرح نیز مدت اعتبار ۲ ساله داشته و ۶ طرح نیز دارای ۵ سال اعتبار بوده‌اند (شکل ۷).

گروه‌بندی طرح‌ها بر اساس رشته و مدت اعتبار نشان می‌دهد که بخش قابل توجهی از طرح‌های درمان مدت اعتباری بیش از یک سال داشته‌اند و اعتبار ۵ طرح نیز ۵ ساله بوده است. طرح‌های دو ساله نیز هم در بیمه مسئولیت و هم درمان مشاهده شده است و جالب اینکه از ۲ طرح بیمه عمر و درمان یک طرح آن ۵ ساله است. این موضوع اهمیت طولانی‌مدت بودن اعتبار این رشته از بیمه را نشان می‌دهد. این در حالی است که عمده رشته‌های دیگر دارای مدت اعتبار یک سال بوده‌اند (شکل ۸).

اهمیت نوآوری در آینده بیمه و بیمه‌پذیر کردن ریسک‌ها

با حرکت بیمه‌ها به سمت دیجیتالی شدن و کاهش هزینه‌های عملیاتی، بسیاری از شرکت‌ها، به ویژه شرکت‌های خارجی توانسته‌اند هزینه و منابع قابل توجهی از سرمایه‌های خود را روی شخصی‌سازی و تخصصی‌تر کردن محصولات بیمه‌ای خود کنند. این امر در کشور ما نیز اجتناب‌ناپذیر است؛ زیرا آینده تمامی صنایع جهان تنها بر محوریت مشتری می‌چرخد.

بنابراین شرکت‌های بیمه از همین حالا باید شروع به ایجاد و آزمایش رشته‌های جدید کرده و آن را بر اساس مدل کسب و کار خود مورد آزمایش قرار دهند. این امر منجر می‌شود تا شرکت‌های بیمه نه تنها محصولات جدید را در مدل کسب و کار کنونی خود مورد ارزیابی قرار دهند؛ بلکه بتوانند پتانسیل مدل کسب و کار کنونی خود را در جهت توسعه محصولات جدید بیمه ارزیابی کرده و میزان انعطاف‌پذیری و پایداری مدل کسب و کار را تعیین کنند.

محدودیت‌های بیمه‌پذیری

هر ریسکی در هر زمانی قابل بیمه شدن نیست. هنگامی که پوشش بیمه‌ای برای ریسک خاصی در دسترس نیست، آن ریسک، بیمه‌ناپذیر نامیده می‌شود. برای فهمیدن اینکه چرا این اتفاق می‌افتد، بررسی ویژگی‌های ریسک‌هایی که بیمه‌پذیر هستند، می‌تواند مفید باشد.

معیار بیمه‌پذیری

اگرچه ایجاد یک فرمول دقیق یا چک‌لیست برای تشخیص اینکه چه ریسکی بیمه‌پذیر است و چه ریسکی نیست، آسان نیست، جدول ۱ بر اساس نظریات برلاینر، یازده معیار بیمه‌پذیری را ارائه می‌دهد.

جدول ۱

برای بیمه‌پذیر بودن، ریسک باید قابل اندازه‌گیری باشد؛ مثلاً برای این موضوع، می‌توان به خطری که به احتمال زیاد دارای عدم اطمینان آتی است مانند تکنولوژی جدیدی که در مورد میزان پذیرش آن در بازار عدم اطمینان وجود دارد، اشاره کرد که میزان تأثیرات احتمالی آن برای سال‌های آتی مشخص نیست. ریسک‌های موجود در یک پورتفوی نباید بیش از حد به بقیه ریسک‌ها مرتبط باشند. خسارت کلی بالقوه مربوط به هر حادثه خاص، برای بیمه‌گر باید قابلیت مدیریت شدن داشته باشد. صدق کردن قانون اعداد بزرگ برای ایجاد یک پورتفوی ریسک الزامی است. این عامل موجب می‌شود تا عملکرد واریانس کمتر و قابلیت پیش‌بینی بیشتری داشته باشد. حوادث با فراوانی بالا و شدت پایین مثل حوادث خودرو در مقابل حوادثی با فراوانی کم و شدت بالا مانند اتفاقات هسته‌ای برای بیمه کردن مناسب‌تر هستند.

آخرین معیار آماری به اطلاعات نامتقارن توجه می‌کند که شامل ایجاد دانش مناسب نسبت به ریسک‌های بیمه‌گذاران است. خطر اخلاقی و انتخاب معکوس، مثال‌های کلیدی از اطلاعات نامتقارن هستند. خطر اخلاقی زمانی بروز می‌کند که رفتار بیمه‌گذاران به دلیل وجود بیمه تغییر می‌کند، مانند راندن یک ماشین اجاره‌ای با بی‌احتیاطی بعد از بیمه کردن وسیله نقلیه. انتخاب معکوس زمانی رخ می‌دهد که طرف‌های پرریسک نسبت به طرف‌های کم ریسک، بیشتر بیمه می‌خرند. خطر اخلاقی و انتخاب معکوس ممکن است موجب وارد آمدن خسارات بیمه‌گر شوند.

معیار بعدی از سه معیار بیمه‌پذیری بازتابی از موقعیت در محدوده بازار بیمه است. نرخ حق بیمه‌ها باید توسط بیمه‌گذاران قابل پرداخت باشد. در عین حال برای بیمه‌گران هم یک بازگشت سرمایه کافی و متناسب با ریسک‌هایی که تحمل می‌کنند، داشته باشد. بیمه‌گران باید بتوانند محدودیت‌های پوشش قابل قبولی را مانند شرایط بیمه‌گری، قوانین و محدودیت‌ها برقرار کنند. در نهایت باید ظرفیت صنعت برای پوشش ریسک درخواستی کافی باشد. دو معیار نهایی بیمه‌پذیری، به عوامل اجتماعی توجه دارند. برای اینکه یک ریسک بیمه‌پذیر باشد، میزان پوشش آن باید متناسب با ارزش‌های اجتماعی جامعه باشد؛ همچنین پوشش ریسک نباید منع قانونی داشته باشد.

این موضوع که چه ریسک‌هایی بیمه‌پذیرند و کدام یک نیستند، از قبل قابل بررسی و تحلیل نیست. ریسکی که یک بیمه‌گر، بیمه‌ناپذیر می‌پندارد، ممکن است برای بیمه‌گر دیگر، بیمه‌پذیر باشد. این موضوع ناشی از ظرفیت بیشتر شرکت دوم، ترکیب بازاریابی متفاوت و شناخت بیشتر از ریسکی است که شرکت دوم را در موقعیتی متفاوت قرار می‌دهد. عامل دیگری که بر تمایل یک بیمه‌گر بر بیمه کردن یک ریسک تأثیر دارد، ریسک‌پذیری با توجه به دیدگاه شرکت، نسبت به کیفیت ریسک و اینکه چقدر با اهداف پورتفوی بیمه‌گر با توجه به تنوع دارایی‌ها و بدهی‌ها مناسب است، بر می‌گردد. در نهایت تفاوت‌های قوانین بین‌المللی، عدالت، سیاست و سیستم‌های اجتماعی و دورنمای ریسک می‌تواند ریسک را برای یک کشور بیمه‌پذیر کند؛ ولی برای کشور دیگر، بیمه‌ناپذیر جلوه دهد.

تغییر در وضعیت بیمه‌پذیری

بیمه‌پذیری ریسک‌ها در طول زمان تغییر می‌کند. نمونه‌های مختلفی از ریسک‌های به وجود آمده در زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی وجود دارد که صنعت بیمه، راه‌هایی برای پوشش آن پیدا کرده است یا در مورد ریسکی که در ابتدا بیمه‌ناپذیر بود و امروزه بیمه‌پذیر است یا یک ریسک نوظهور که منافع آتی آن برای بیمه‌گران خصوصی اهمیت بالقوه دارد. برخی از این ریسک‌ها که در طول زمان بیمه‌پذیر شده‌اند شامل موارد زیر هستند:

• بیمه ماشین‌آلات
• بیمه غرامت کارگران
• ریسک اتمی
• بیمه شورش
• بیمه وقایع طبیعی

ریسک‌هایی که به سختی قابلیت بیمه شدن دارند، در آینده‌ای نزدیک بیمه‌پذیر می‌شوند. هنگامی که یک ریسک به وجود می‌آید، بیمه‌گران باید با آن تطبیق یابند. رویکردی که با توسعه بیمه ماشین‌آلات، کار کردن با دولت، همکاری مشترک بخش خصوصی و دولت، محدودیت‌های بیمه‌پذیری در بخش‌هایی خاص شامل دستمزد کارگران، ریسک اتمی و آشوب گسترش یافته و به معرفی انواع جدیدی از پوشش‌های بیمه منجر شده است.

بازار و روندهای بیمه‌پذیری

روند اساسی که توانایی صنعت را برای پوشش ریسک‌های طولانی مدت و گسترده به تحلیل می‌برد، روابط متغیر بین بیمه‌گران اولیه و بیمه‌گران اتکایی است. بیمه اتکایی عموماً بر اساس پرداخت غرامت و مناسب نیازهای شرکت واگذارنده است. بیمه اتکایی سنتی براساس یک روابط تجاری قراردادی بین بیمه‌گر و بیمه‌گذار قرار داده شده است. قراردادهای بیمه اتکایی بر اساس یک فهم ضمنی است که خسارت‌ها در طی یک رابطه بلندمدت تقسیم خواهند شد. خسارت‌های عمده، قیمت‌های اتکایی بالاتر را ایجاد می‌کند که ترازنامه‌های بی‌نقص و سرمایه قابل اطمینان شرکت‌های تازه‌وارد، آنها را قادر می‌سازد که قراردادهایی را با قیمت‌های پایین‌تر از آنچه بیمه‌گران اتکایی برقرار کرده‌اند، بنویسند. این موقعیت نیاز به راه‌حلی جدید به منظور بهبود روشی که بیمه‌گران اتکایی سنتی با شرکت‌های بیمه مستقیم کار می‌کنند را پیشنهاد می‌کند.

چشم‌انداز آتی

بیمه ریسک و عدم اطمینانی را که مشتریان با آن مواجه‌اند، کاهش می‌دهد؛ ولی همۀ ریسک‌ها بیمه‌پذیر نیستند و برای اینکه یک ریسک بیمه‌پذیر شود، باید قابل اندازه‌گیری، محدود و به طور منطقی در حد عرف اجتماعی و قانونی باشد. برای اینکه در یک دنیای به سرعت متغیر، ریسک‌ها بیمه‌پذیر باقی بمانند، بیمه‌گران باید به جمله‌بندی و زمان بیمه‌نامه‌های جدید توجه زیادی کنند؛ اگر طرح قرارداد و جمله‌بندی آن نتواند به روشنی محدودیت‌های ریسک را بیان کند، بیمه‌گران ممکن است آن را پوشش ندهند.

بیمه‌گران، دولت و بازارهای سرمایه همه در گسترش حیطۀ بیمه‌پذیری ریسک‌ها نقش پررنگی دارند. توسعۀ خدمات جدید در صنعت بیمه مشابه همان چیزی است که در شرکت‌های تولیدی آن را تحقیق و توسعه می‌نامند؛ اما با توصیف یک بسته خدمات به عنوان خدمتی که قابل تحویل است، طرح خدمات از فرآیند خلاقیت و ویژگی‌های سیستم تحویل پیروی می‌کند. طراحی فرآیند ارائه خدمت، نیازمند دیدگاهی بلندمدت به محیط درونی و بیرونی است که فرصت‌های جدید پیش رو را برای سازمان نمایش می‌دهد.

الزام نوآوری در بیمه

برای بیمه‌پذیر نگه داشتن ریسک‌ها، صنعت باید به نوآوری برای پاسخ به نیازهای مردم، کسب و کار و جامعه ادامه دهد. موفقیت آینده بیمه‌گران به توانایی‌شان در تطبیق با برآورده کردن این نیازها به توسعه خدمات جدید و ورود به بازارهای جدید بستگی دارد. یک عامل کلیدی برای بالابردن قابلیت انطباق بیمه‌گران، انعطاف‌پذیری بیمه‌نامه‌های سنتی است. شرایط بیمه مانند فرانشیز، پرداخت مشترک و محدودیت‌های بیمه‌نامه کمک می‌کند که مطمئن شویم ریسک به طور عادلانه تقسیم می‌شود. چنین مشخصه‌هایی اگرچه ساده به نظر می‌رسند؛ اما بسیار مؤثرند.

نوآوری در خدماتی مانند بیمه به ندرت به تغییر در ویژگی‌های خود محصول خدماتی اشاره دارد. معمولا نوآوری با ارائۀ الگوی جدید توزیع محصول و تعامل با مشتری، کنترل و تضمین کیفیت و مواردی از این قبیل محقق می‌شود؛ اما تفاوت عمده‌ای بین الگوهای خاص وجود دارد. چیزی که برای ارائۀ یک محصول جدید به بازار مهم است، ممکن است کاملاً برای سایر محصولات متفاوت باشد. ارائۀ یک محصول کاملاً جدید ممکن است با ارائۀ محصول موجود از طریق یک کانال توزیع جدید متفاوت باشد. در عمل به نظر می‌رسد که بسیاری از نوآوری‌ها حاصل ترکیبی از تغییرات و تطابق محصولات خدماتی جدید است. بنابراین، برای توسعه و فروش محصول جدید شرکت‌های بیمه نه تنها باید به بیمه‌پذیر بودن آن فکر کنند، بلکه با ایجاد کانال‌های فروش جدید به واسطۀ توسعۀ تکنولوژی، باید کانال مناسبی را برای فروش محصول انتخاب کنند تا بتوانند مقیاس محصول جدید را اقتصادی کنند.