از دانشگاه سوربون فرانسه تا نجف آباد اصفهان
در لابلای خاطرات بنیانگذار بیمه شخص ثالث و اولین دبیر کل سندیکای بیمه گران ایران
اقتصادناب_طرح بیمه شخص ثالث از سال ۴۴ در دست تهیه و تدوین بود و در نهایت به مجلس رفت و دو سال تمام به همراه آقای دکتر فرهنگ‌مهر، مدیرعامل شرکت بیمه ایران به مجلس شورای ملی آن زمان و مجلس سنا رفت و آمد داشتیم تا این طرح در نهایت در دی ماه ۴۷ تصویب شد ./به همراه آقای محمدولی جوهریان که اکچوئر (محاسب فنی) بود این بیمهنامه را طراحی و به بازار عرضه کردیم. اولین بیمه‌شده دانش‌آموزی از کودکستان و دبستان آزموده در خیابان پیچ‌شمیران است .
به گزارش اقتصادناب به نقل از بیمه داری نوین، دکتر جان علی محمود صالحی از پیش کسوتان صنعت بیمه است که بیش از اینکه نام او مطرح شده باشد، رد پای خدماتش در صنعت بیمه به چشم می خورد.
وی که نامش در لیست ده نفره عازمان به سوربون فرانسه از سوی دکتر مشرف نفیسی، از ینیان گذاران صنعت بیمه دیده می شود، با تحصیل در حقوق و بیمه این دو رشته تخصصی را بهم پیوند زد و کتاب حقوق بیمه که با دستان وی نگارش یافته همچنان هم در دانشگاههای برخی کشورها چون مصر تدریس می شود.
دکتر صالحی که پایه گذار بیمه شخص ثالث و پوشش بیمه ای دانش اموزی در ایران است، رئیس اداره نظارت بر شرکتهای بیمه و اولین دبیر کل سندیکا هم بوده است.
وی اگر چه خدمات منحصر بفردی را در صنعت بیمه ایران رقم زده اما در سالهای اخیر عمر که گردنه ۸۰ سالگی را رد کرده در شهر نجف اباد اصفهان ساکن است .
اینکه چرا ایشان این مسیر را انتخاب کرده، خود، داستانی طولانی دارد اما استاد صالحی در شهرستان نجف اباد اصفهان به تاسیس فرهنگسرا و کتابخانه و چندین مکان فرهنگی ممارست ورزید، تا نامش همچنان زنده بماند.
گفتگو با وی ازپی می آید:
* چطور شد تصمیم گرفتید در سوربن فرانسه ادامه تحصیل بدهید و اساساً چرا رشته حقوق را انتخاب کردید؟
در سال ۳۸ دولت در اطلاعیه‌ای اعلام کرد؛ برای کسانی که با رتبه ممتاز فارغ‌التحصیل شوند آزمونی برگزار خواهد شد و ۱۰ نفر از برگزیدگان برای ادامه تحصیل به انگلستان، سوئیس یا فرانسه فرستاده می‌شوند؛ اما بعد از برگزاری این آزمون تصمیم عوض و قرار شد برگزیدگان فقط به کشور فرانسه اعزام شوند؛ به این ترتیب ما را به فرانسه فرستادند و تعدادی از ما در رشته پزشکی و تعدادی در رشته هتل‌داری و تعدادی هم در رشته بیمه ادامه تحصیل دادند.
* چرا رشته بیمه را انتخاب کردید؟
در آن زمان بیمه رشته شناخته‌شده‌ای نبود. مرد بزرگی به نام دکتر مشرف نفیسی که از پایه‌گذاران صنعت بیمه محسوب می‌شود اعلام کرد که تعدادی را با هزینه دولت به فرانسه می‌فرستیم تا بیمه بخوانند و این صنعت را در ایران دگرگون کنند و همین‌طور هم شد. من و چند تن از دیگر افراد نخبه آن زمان پس از گزینش در آزمون، راهی فرانسه شدیم تا بیمه بخوانیم.
همان‌طور که می‌دانید بیمه آمار و احتمالات است. به کمک آمار و احتمالات، آمار مردم را سر و سامان می‌دهیم و به خود آنها بازمی‌گردانیم؛ به این ترتیب آمار، تضمین‌گر سلامت و عمر و تندرستی و اقتصاد و تجارت است.
* همراه شما چه کسان دیگری بودند و هنگام تحصیل در فرانسه چطور گذشت. اساتید و فضای دانشگاه را چطور دیدید؟
سوربن مانند بیشتر مراکز علمی معتبر جهان یک فضای باز و آزاد علمی و دانشگاهی بود از همه جای جهان در آنجا به دانشجویی و دانش‌پژوهشی مشغول بودند یک مرکز معتبر جهانی است.
* آیا از قبل با رشته بیمه آشنایی داشتید.
من در رشته حقوق تحصیل کردم؛ اما این دولت بود که تصمیم گرفت در سطوح عالی در رشته بیمه کارشناس داشته باشد.
* اکنون اگر به سال ۳۸ بازگردید همچنان رشته بیمه را انتخاب می‌کنید؟
رشته بیمه را به عنوان یک نیاز تخصصی کشور دولتمردی به نام دکتر حسن مشرف نفیسی انتخاب کرد من هم این رشته را برگزیدم و همچنان نیز آن را برمی‌گزینم. از انتخاب خود شادمان هستم؛ چون موفقیت خدمت در صنعت بیمه و کاربرد اصول و فنونی که در فرانسه آموختیم چشمگیر بود.
* واکنش شما در قبال تصمیم دولت چه بود؟ منظورم اعزام دانشجو به خارج برای تحصیل است.
من هم رشته بیمه و هم رشته حقوق خواندم و هیچ کس مانع من نشد. پرفسور نورالدین نوری که وابسته فرهنگی دولت بود سرپرستی ما را بر عهده گرفت و ما را هم در هنرستان ناسیونال مدرسه بیمه و هم در دانشگاه سوربن فرانسه ثبت نام کرد و من توانستم دو رشته را با هم بخوانم.
* درباره هنرستان ناسیونال مدرسه بیمه و تجربیاتی که آنجا کسب کردید هم توضیحاتی بدهید؟
هنرستان ناسیونال که مدرسه بیمه نیز بخشی از آن است یک مرکز در مجتمع علمی بود که وظیفه آموزش تخصص‌‌های حرفه‌ای مورد نیاز جامعه را بر عهده داشت.
* فارغ از تعاریف آکادمیک، اساساً نگاه شما به بیمه چگونه است؟ به اتصال حقوق و بیمه بیشتر بپردازید.
بیمه دو پایه اساسی دارد؛ یکی آمار و حساب و احتمالات و دیگری حقوق است؛ چون در بیمه با مردم قرارداد می‌بندیم این قرارداد در قالب حقوقی قرار می‌گیرد؛ بنابراین بیمه باید مدیریت ریسک و ریسک‌شناسی کند؛ از طرفی به وسیله بیمه که پایه آمار و احتمالات دارد تعاون بیمه‌گذاران را سر و سامان می‌دهیم تا در روزی که خسارات وارد می‌شود از محل حق بیمه جمهور جامعه خسارت جبران شود. این روند سازمان‌یافته بر پایه آمار و حساب احتمالات است که از طریق انعقاد قرارداد با بیمه‌گذاران، متعهد و تضمین‌گر ریسک‌ها و خطرات می‌شود؛ به تعبیر دیگر بیمه پشتوانه اقتصادی جامعه است.
* حال و هوای دانش بیمه در فرانسه چطور بود و وقتی با ایران مقایسه می‌کردید چقدر فاصله وجود داشت؟
در ایران در دوره وزارت مرحوم علی‌اکبر داور، فردی به نام الکساندر آقایان که از هموطنان ارمنی کشورمان بود در شرکتهای روسی مشغول به کار بود و بیمه را از آنها یاد گرفت و به تشویق و پیشنهاد او و تأیید علی‌اکبر داور، وزیر دارایی وقت و پایه‌گذار دارایی و دادگستری در ایران شرکت سهامی بیمه ایران ایجاد شد و به مرور صنعت بیمه در ایران گسترش پیدا کرد؛ اما اصلاً دو کشور قابل مقایسه نیستند. فرانسه یک کشور پیشرفته است و در زمینه‌های حقوق، ادبیات و … بسیار پیش‌روست و نمی‌توان آن را با ایران مقایسه کرد. کشور ما در حال توسعه است؛ ولی آنها توسعه‌یافته هستند. ما بیمه آموختیم تا اصول بین‌المللی بیمه را در ایران پیاده کنیم و آن را گسترش دهیم و انواع بیمه را راه‌اندازی کنیم.
* چه سالی به ایران بازگشتید؟
من سال ۱۳۴۱ به ایران بازگشتم.
* وضعیت بیمه در سال ۱۳۴۱ چطور بود؟
در آن سال هفت الی هشت شرکت بیمه فعالیت و مختصر درآمدی داشتند. تولید حق بیمه آنها زیاد نبود. با بررسی بیلان شرکتهای بیمه متوجه خواهید شد که وضعیت شرکتهای بیمه در سال ۱۳۴۱ چه بود و سالهای بعد چگونه شد و چقدر رشد و پیشرفت کردند. این پیشرفت‌ها به برکت ارائه طرح‌های جدید و سازماندهی و نوسازی و تجدید سازمان صنعت بیمه بود. در سال ۴۸، ۱۶۰ نفر را پذیرش و آنها را تربیت کردیم و آموزش دادیم.
* کمی درباره ۱۶۰ نفری که آموزش دادید، بگویید؛ نحوه انتخاب چطور بود؟ چه چیزی آموختند؟ و بعدها چقدر بر توسعه صنعت بیمه اثرگذار بودند؟
۱۶۰ نفر جوانی که به آن اشاره کردید به دستور شادروان فرهنگ مهر مدیرعامل وقت بیمه ایران برای اجرای قانون بیمه اجباری شخص ثالث استخدام شدند و من و دکتر علی‌آبادی و دیگر همکاران گرامی در بیمه ایران افتخار آموزشگری آنها را داشتیم تا آنها برای اجرای قانون بیمه اجباری در سال ۱۳۴۸ آماده شوند.
* شما فردی هستید که زمینه اجباری کردن رشته شخص ثالث را از ابتدای سال ۴۸ فراهم کردید. در سالهای ۴۱ تا ۴۸ این رشته چطور بود؟
در آن سال‌ها با صدور بیمهنامه بدنه در واقع یک بیمهنامه شخص ثالث به مردم می‌فروختند. این طرح از سال ۴۴ در دست تهیه و تدوین بود و در نهایت به مجلس رفت و دو سال تمام به همراه آقای دکتر فرهنگ‌مهر، مدیرعامل شرکت بیمه ایران به مجلس شورای ملی آن زمان و مجلس سنا رفت و آمد داشتیم تا این طرح در نهایت در دی ماه ۴۷ تصویب شد و از اول سال ۱۳۴۸ در طبقه ۱۲ ساختمان آلومینیوم با ۱۶۰ نفر کارمند به مرحله اجرا گذاشته شد.
* چالش‌های آن زمان چه بود؟ چرا تصویب این طرح، دو سال طول کشید؟ آیا مقاومت هم کردند؟
به دلیل تشریفات مجلس، دو سال طول کشید. آنها مقاومت نمی‌کردند؛ حتی از بالا هم دستور آمد که در کشورمان در این زمینه خلأ وجود دارد. همه کشورها بیمه شخص ثالث اجباری دارند؛ اما ایران ندارد. سوئد از سال ۱۹۲۹ بیمه شخص ثالث اجباری داشت؛ اما ایران در سال ۱۳۴۸ آن را تصویب کرد.
آقای دکتر فرهنگ مهر برای این امر زحمت بسیاری کشیدند من در خدمت ایشان بودم و به عنوان مشاور ایشان به مجلس می‌رفتم و در کمیسیون‌ها توضیح می‌دادیم و در نهایت به مجلس سنا رفتیم و در آنجا همه بزرگان و نخست‌وزیران پیشین و سناتورها و افراد با تجربه کشورمان حضور داشتند که این طرح تصویب شد و به مجلس شورای ملی بازگشت و در آنجا نیز مورد تصویب نمایندگان قرار گرفت و در نهایت از اول سال ۱۳۴۸ به مرحله اجرا گذاشته شد.
* در آن زمان هم راننده‌محوری مطرح بود؟
مطرح بود؛ ولی نه به شدت امروز. در آنجا بیان شده بود که هر کس بیمه‌گذار است و با اجازه بیمه‌گذار و با داشتن صلاحیت رانندگی وسیله نقلیه را برعهده بگیرد مشمول این قانون است.
* از سال ۴۱ که از دانشگاه سوربن به ایران بازگشتید تا سال ۵۱ که بیمه مرکزی تأسیس شد مسائل و مقررات بیمه‌ای چقدر متحول شد و اساساً چالش‌ها چه بودند؟
بیمه ایران بیمه‌های دولتی و خصوصی را اداره می‌کرد و بر شرکتهای بیمه نظارت داشت. اولین کسی که به عنوان رئیس اداره نظارت بر شرکتهای بیمه انتخاب شد من بودم. قبل از تصویب بیمه مرکزی اداره‌ای به نام اداره نظارت بر شرکتهای بیمه‌ای در بیمه ایران شکل گرفت و من رئیس این اداره بودم که بیمه مرکزی تأسیس شد و آقایان دکتر فرهنگ مهر، دکتر علی‌آبادی، دکتر رفیعیان، دکتر جباری و غیره در ایجاد آن دخیل بودند.
* لطفاً از ایده شکل‌گیری آن بگویید.
نطفه بیمه مرکزی در بیمه ایران بسته شد. اولین بار پرفسور نورعلی نوری که سرپرست فنی بیمه ایران بود این ایده را مطرح کرد بعد از ایشان با اقدامات آقایان دکتر مشایخی، دکتر علی‌آبادی، دکتر رفیعیان، دکتر جباری و دکتر ایزدپناه جهرمی. بیمه ایران این طرح را با راهنمایی دکتر فرهنگ مهر تهیه کرد. متأسفانه در دوره ما تاریخ تحریف می‌شود؛ اما باید نام اشخاصی که به این صنعت خدمت کردند برده شود. آقایان دکتر الکساندر آقایان و دکتر مشرف نفیسی از اولین کسانی بودند که خدمات بسیاری به صنعت بیمه کردند به حق دکتر مشرف نفیسی پدر صنعت بیمه است ایشان ما را به اروپا فرستاد تا در این رشته تحصیل کنیم و بعد از ایشان دکتر فرهنگ مهر خدمات شایان ذکری برای این صنعت انجام دادند؛ از جمله اجباری کردن بیمه شخص ثالث و تأسیس بیمه مرکزی و مدرسه عالی بیمه.
* شما اولین رئیس نظارت بر شرکتهای بیمه در بیمه ایران بودید قطعاً شکل‌گیری آن با زحمات بسیاری همراه بوده و هم فعالیت در آن لطفاً کمی در این‌باره توضیح دهید.
من رئیس اداره نظارت بر شرکتهای بیمه و امور سندیکای بیمه‌گران در شرکت بیمه ایران بودم. از همین طریق هم یک دوره دبیرکل سندیکا شدم.
* زمانی که رئیس اداره نظارت بر شرکتهای بیمه شدید چند شرکت فعالیت داشتند و نقش نظارتی شما چه بود؟
هفت الی هشت شرکت بودند و ما بیلان‌های‌شان را دریافت و آنها را بررسی می‌کردیم. بسیاری از بیمه‌های دولتی برای بیمه ایران بودند و مانده‌ای از بخش خصوص را هم دریافت می‌کرد و بقیه شرکتهای بیمه خصوصی با یک درآمد تولید کم فعالیت می‌کردند. شرکت بیمه ایران بیمه‌های دولتی و بخش مهمی از بیمه‌های بخش خصوصی را هم در فعالیت خود داشت.
* نسبت پرتفوی آنها با بیمه ایران چقدر بود؟
بسیار اندک و ناچیز بود. بزرگ‌ترین آنها بعد از بیمه ایران، شرکت بیمه ملی و بعد از آن البرز بود.
آخرین کتابی که در زمینه بیمه نوشته شده کتاب دانشنامه بیمه است من در این کتاب ۱۴ مقاله دارم. من اولین فرهنگ بیمه و بازرگانی را نوشته‌ام که چهار بار تجدید چاپ شده است.
* شما در حوزه نگارش و ترجمه کتاب هم ید طولایی دارید و خیلی به صنعت بیمه کمک کرده‌اید. اگر ممکن است در این مورد توضیحاتی بیان کنید.
من نویسنده ۱۳ کتاب و یک دانشنامه با ۱۴ مقاله هستم. کتاب «حقوق بیمه» شامل ۵۰۰ صفحه و برنده جایزه کتاب مرجع است. کتاب حقوق بیمه در کشور مصر تدریس می‌شود.
کتاب «حقوق زیان‌دیدگان» اولین کتابی است که در دانشگاه تهران برای یک رشته تازه‌تأسیس که آن را پی‌ریزی کردم تدریس می‌شود.
سال ۱۳۷۱ بود که عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران شدم قبل از آن عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد بودم. کتاب «حقوق زیان‌دیدگان» را دانشگاه تهران و «حقوق بیمه» را پژوهشکده بیمه چاپ کرده است.
* از میان کتاب‌های‌تان کدام یک بیشتر بر توسعه صنعت بیمه اثر گذاشت و چرا؟
کتاب حقوق بیمه یک کتاب مرجع است؛ اول به شکل جزوه‌های درسی بود و سالهای سال تدریس می‌شد از سال ۱۳۴۸ جمع‌آوری شد و به شکل کتاب درآمد. کتاب جای خود و تأثیر به خصوص خود را دارد؛ ولی کتاب‌های همکاران دیگر و دوستان دیگر در صنعت بیمه نیز تأثیر بسیار زیادی در توسعه صنعت بیمه داشت باید از آنها نیز یاد کنیم.
* زمانی که مدیر کل نظارت بر شرکتهای بیمه بودید به یاد دارید تخلفات به چه شکل بود و شرکتهای بیمه چقدر حد اعلای حسن نیت را رعایت می‌کردند؟
نظارت این اداره عملی و قانونی نبود؛ این اداره فقط به این دلیل که بیمه ایران سابقه و تجربه داشت ایجاد شد تا بر کار شرکتهای بیمه نظارت کند؛ این اداره بیلان‌های شرکتهای بیمه را دریافت و آنها را بررسی می‌کرد ما هیچ‌گاه به شرکت بیمه نمی‌رفتیم و نظارت عملی و قانونی نداشتیم. فقط به آنها آموزش می‌دادیم؛ چون سرمایه‌گذاران شرکتهای بیمه افراد متنفذی بودند و به هیچ کس حساب پس نمی‌دادند. اقدامات شرکتهای بیمه منضبط و قانونمند نبود. تعدادی شرکت بیمه فعالیت می‌کردند؛ اما پس از تنظیم قانون بیمه مرکزی و با ورود آقای جواد منصور، کارها شکل قانونی و انضباطی به خود گرفت.
* لطفاً به تأسیس بیمه مرکزی بپردازید و بگویید که مسئولیت‌تان چه بود و چقدر به تأسیس آن کمک کردید؟
آقای دکتر نورعلی نوری اولین بار این طرح را تهیه کرد و آقای دکتر علی‌آبادی روی آن زحمت بسیاری کشید و دکتر فرهنگ مهر در تصویب این قانون نقش عمده داشت؛ همان‌طور که در تصویب بیمه شخص ثالث نقش پررنگی داشت.
* بنابراین به بیمه مرکزی نرفتید؟
خیر. من در بیمه ایران ماندم و بیمه مرکزی تفکیک شد. بیمه ایران ۵۰ میلیون تومان سرمایه داد و بیمه مرکزی تأسیس کرد و آقای جواد منصور، رئیس کل بیمه مرکزی شد و تعدادی از همکارانم در بیمه ایران به آنجا منتقل شدند و بیمه مرکزی را راه انداختند. بیمه مرکزی از شکم بیمه ایران بیرون آمد. امروز بیمه مرکزی سازمان بزرگی است و ما نیز به وجود آن افتخار می‌کنیم؛ ولی نباید فراموش کنیم که بیمه ایران بود که طرح بیمه مرکزی را تهیه کرد و به آن سرمایه داد و راه‌اندازی کرد.
* بنابراین شما برای همیشه در بیمه ایران ماندید.
بله.
* آخرین سمتی که در بیمه ایران داشتید چه بود؟
من مدیر کل صندوق بیمه محصولات کشاورزی بودم که تأسیس این اداره را نیز به بیمه ایران واگذار کرده بودند.
* برای چه سالی بود؟
سال ۵۷ تا ۶۰.
* چطور شد این محصول طراحی شد؟
آقای اعرابی، رئیس کل بیمه مرکزی بیان کردند که بیمه کشاورزی، بیمه بزرگی است که شرکتهای بیمه تجاری نمی‌توانند آن را پیاده و عملیاتی کنند؛ به همین دلیل هفت الی هشت ماه به بانک کشاورزی می‌رفتم و به این ترتیب بیمه کشاورزی را به بانک کشاورزی منتقل کردیم و بانک کشاورزی هم صندوق بیمه محصولات کشاورزی را توسعه داد؛ البته جای آن هم آنجا بود؛ به همین دلیل من به عنوان مدیر کل و پایه‌گذار بیمه محصولات کشاورزی هم محسوب می‌شوم.
* این رشته بیمه به شدت حمایتی است.
بله بیشتر با حمایت دولت است.
* یکی از چالش‌ها این است که کشاورزان خیلی از این بیمه یا آگاه نیستند یا خیلی استقبال نکرده‌اند.
چون فرهنگ‌شان پایین است. فقر بزرگ ما فقر مالی نیست؛ بلکه فقر فرهنگی است.
وقتی به اصفهان آمدم، دو نفر از مدیر کل‌ها به استقبالم آمدند از آنها پرسیدم برای چه آمدید؟ گفتند؛ ما می‌دانیم شما در سال ۵۵ مدیر کل صندوق بیمه کشاورزی بودید و پایه‌گذار آن هستید قصد داریم از شما تجلیل کنیم به این ترتیب برای این امر از من تجلیل کردند.
* در مورد صندوق بیمه کشاورزی بیشتر صحبت کنید.
در سال ۵۵ قانونی در مجلس مصوب شد که بیمه ایران صندوق کشاورزی را به این دلیل که دستگاهی دولتی، مجرب و در این زمینه با تجربه است راه بیندازد. آنها من را به عنوان مدیر کل صندوق بیمه محصولات کشاورزی و دامی انتخاب کردند. در آن زمان یک ماشین‌نویس و یک اتومبیل به همراه راننده و فردی به نام آقای طباطبایی را به عنوان معاون در اختیار من قرار دادند تا کار را آغاز کنم که انقلاب شد و متأسفانه این موضوع پیگیری نشد و راکد ماند تا اینکه رئیس کل بیمه مرکزی تشخیص داد که این کار، تجارتی نیست و آن را به بانک کشاورزی واگذار کرد. من هفت الی هشت ماه به بانک کشاورزی رفت و آمد کردم و قانون جدیدی نوشتیم و بیمه کشاورزی را به بانک کشاورزی واگذار کردیم و در سال ۱۳۶۴ قانون تصریح کرد که به جای بیمه ایران، بانک کشاورزی متصدی این امر است و سرمایه داد و آن را راه انداخت و صندوق بیمه کشاورزی تأسیس شد.
* ایده بیمه دانش‌آموزی چطور در ذهن شما شکل گرفت و در نهایت طراحی شد؟
بیمه دانش‌آموزی سال ۱۳۴۳ شکل گرفت. من به همراه آقای محمدولی جوهریان که اکچوئر (محاسب فنی) بود این بیمهنامه را طراحی و به بازار عرضه کردیم. اولین بیمه‌شده دانش‌آموزی از کودکستان و دبستان آزموده در خیابان پیچ‌شمیران است که به نام پسر من صادر شد و دومین نفر نیز هوشیار تمدن نام داشت.
* این بیمهنامه را اغلب بیمه ایران عرضه می‌کند؟
این بیمهنامه یکی از طرح‌های شرکت بیمه ایران بود. بعد هم با وزارت آموزش و پرورش طرح را امضا کردیم.
* امروز هم با امضای آموزش و پرورش به مدارس منتقل می‌شود.
هر سال ۱۸ میلیون با همین بیمهنامه بیمه می‌شوند.
* چطور شد احساس کردید وجود این بیمهنامه ضروری است؟
جامعه به آن احتیاج داشت. ما نیازسنجی کردیم که جامعه چه خوراک بیمه‌ای نیاز دارد. در آن زمان به این نتیجه رسیدیم که دانش‌آموزان به این نوع بیمهنامه نیاز دارند.
* چطور شد به سندیکا رفتید و دبیرکل سندیکا شدید؟
من در ابتدا منشی سندیکا بودم و بعد از انقلاب که شرکتهای بیمه ملی شدند من مدیر عامل شرکت بین‌المللی ایران ـ آمریکا بودم شرکتهای بیمه دور هم جمع و خواستار احیای سندیکا شدند به این ترتیب سال ۵۹ یا ۶۰ به اتفاق آراء مدیران عامل شرکتهای بیمه به عنوان دبیر کل سندیکا انتخاب شدم.
* حال و هوای آن زمان سندیکا چطور بود و بیشتر چه چیزهایی را هدف قرار می‌داد؟
وقتی شرکت‌ها خصوصی بودند بهتر می‌شد کار کرد؛ وقتی شرکت‌ها ملی شدند یکنواخت شد تا مدت‌ها سندیکا هم تعطیل بود. سال ۵۹ یا ۶۰ بود که مدیران عامل شرکت‌ها دور هم جمع شدند و به اتفاق آرا به ریاست من بر سندیکا رأی دادند و من دبیر کل سندیکای بیمه‌گران شدم؛ ولی قبل از انقلاب منشی سندیکا بودم.
* از حال و هوای سندیکا در آن زمان بگویید.
بعد از انقلاب، سندیکای بیمه‌گران نقش مهمی نداشت. بیمه مرکزی بیشتر نقش داشت.
* قبل از انقلاب چطور؟
قبل از انقلاب نقش پررنگ‌تری داشت. دبیر کل سندیکا همیشه مدیرعامل بیمه ایران بود. نقش اول را داشت در بیمه ایران تأسیس می‌شد و هفت الی هشت شرکت به آنجا می‌آمدند.
* سندیکا چقدر در حل و فصل مشکلات شرکتهای بیمه مؤثر بود؟
شرکتهای بیمه به دنبال سهم‌خواهی بودند؛ ولی بین‌شان همکاری وجود داشت و بیمه ایران هم پیشکسوتی و راهنمایی شرکتهای بیمه را بر عهده داشت؛ چون اکثر بیمه‌ها دولتی بودند و بیمه ایران سهم بزرگی را داشت. بخش خصوصی قوی نبود. اقتصاد باید توسعه یابد و فرهنگ جامعه بالا برود تا مردم به سراغ بیمه بیایند. ما هنوز کمبود داریم و هنوز خیلی از مردم بیمه را نمی‌شناسند.
* آیا خاطره‌ای در بحث بیمه زندگی و عمر که بیمه ایران نقش بسیار پررنگی در آن داشت، دارید؟
قرارداد بیمه عمر و حوادث کارکنان وزارت آموزش و پرورش در زمان من بسته شد که طی آن ۳۰۰ هزار نفر بیمه شدند این قرارداد بزرگ‌ترین قرارداد جمعی بود که آن زمان بسته شد. طراح آن من بودم. این بیمهنامه بیمه عمر و حوادث کارکنان وزارت آموزش و پرورش اعم از آموزشی و اداری بود. این قرارداد با حضور وزیر وقت امضا شد و موفقیت بسیار بزرگی برای صنعت بیمه محسوب می‌شد؛ چون سالی شش میلیون تومان حق بیمه دریافت می‌کردیم. همین بیمه به بیمه عمر و حوادث کارکنان دولت نیز تبدیل شد.
* آیا این بیمه با بیمه عمر یکی است؟
خیر دو بیمهنامه است. بیمه عمر و حوادث.
* یعنی در یک بیمهنامه یا دو بیمهنامه جداگانه؟
در یک بیمهنامه.
* مقوله بیمه عمر و زندگی با بیمه حوادث متفاوت است.
بله همه آنها بیمه اشخاص هستند؛ ولی بیمه عمر از نظر تکنیک، جدول و … متفاوت است. قرارداد بیمه عمر و حوادث کارکنان آموزش و پرورش بیمه خطر فوت بود نه بیمه عمر پس‌انداز. بیمه عمر و پس‌انداز نوعی از بیمه‌های عمر محسوب می‌شود. بیمه‌های عمر انواع مختلفی دارند؛ از جمله بیمه عمر خطر فوت، بیمه عمر پس‌انداز، بیمه مختلط که هم خطر فوت و هم پس‌انداز را شامل می‌شود.
* چرا بیمه‌های زندگی در ایران توسعه پیدا نکردند با اینکه شرکتهای بیمه و حتی بیمه ایران به سرعت به سمت آن رفتند؟
تا زمانی که مردم درآمد کافی نداشته باشند پول به بیمه نمی‌دهند از طرفی به علت تورم کسی بیمه عمر نمی‌خرد؛ چون سرمایه آنها به علت تورم به قدری تنزل می‌یابد که اصلاً مقرون به صرفه نیست. باید بیمه عمر و پس‌انداز را در جامعه‌ای پیاده کرد که نرخ تورم در آن زیاد نباشد.
* بسیاری از مردم بیمه تأمین اجتماعی هستند و می‌توانند در کنار آن یک بیمه عمر پس‌انداز داشته باشند و به این ترتیب مخارج‌شان را تأمین کنند.
تأمین اجتماعی ۳۱ درصد دریافت می‌کند که بخشی از آن ۳۱ درصد را کارگر و بخشی را کارفرما و مقداری را دولت می‌پردازد و اجباری و دولتی است. در حالی که بیمه‌های بازرگانی شخص قصد پس‌انداز دارد و چون تورم وجود دارد برایش مقرون به صرفه نیست؛ چون سرمایه‌اش پس از ۱۰ سال تنزل می‌یابد.
* این امر یکی از عوامل منفی محسوب می‌شود.
در یک اقتصاد کم تورم می‌شود بیمه عمر از نوع پس‌انداز فروخت؛ ولی در چنین اقتصادی فقط می‌توان بیمه عمر خطر فوت به مردم فروخت.
* به نظرتان در کشوری مانند ایران که نرخ تورم در آن بالاست فروش بیمه‌های زندگی دشوار است؟
در ترکیه شرکت‌ها بر پایه نرخ تورم حق بیمه دریافت می‌کنند و بر اساس نرخ تورم سرمایه می‌دهد؛ چنین روندی درست است؛ ولی در ایران مرکزی برای محاسبه نرخ تورم وجود ندارد دولت نرخ تورم واقعی را اعلام نمی‌کند.
* خلاصه‌وار درباره خط سیر شعرهای‌تان و آثار ادبی‌تان بگویید و بیان کنید به چه شاعرانی بیشتر علاقه دارید.
در مورد اشعار و سروده‌هایم باید بگویم که اشعار من بیشتر اجتماعی و فرهنگی و بعضی هم عاشقانه است از میان شاعران بزرگ ایران به فردوسی و سعدی و حافظ علاقه دارم و با عشق و علاقه اشعار آنها را می‌خوانم و فیض می‌برم.
* درباره روانشناسی فردی و اجتماعی نیز آثار مختلفی دارید در این حوزه هم به اختصار توضیح دهید که از نظر شما روان انسان قرن حاضر و در این میان انسان ایرانی نیازمند توجه و دردشناسی است؟
در مورد کتاب‌های روانشناسی از دو کتاب «حسادت من» و «روابط انسانی» استقبال شده است و برخی آنها را کتاب‌های مفیدی می‌دانند.
* در جمع‌بندی صحبت‌های‌تان به نظر شما چطور می‌توانیم به مردم کمک کنیم که از خدمات بیمه بیشتر و بهتر بهره ببرند؟
به همدردی و همیاری و مددکاری همه نیروهای تأمین‌گر سلامت جامعه نیاز داریم. جامعه پزشکی، صنعت بیمه، سازمان تأمین اجتماعی و به طور کلی همه تأمین‌گران و همه سازمان‌ها و تشکیلاتی که کار مهم تأمین سلامت جامعه را بر عهده دارند. برای شما آرزوی سلامتی میکنم و امیدوارم کاری که در پیش گرفته‌اید برای صنعت بیمه و بیمه‌گذاران، بیمه‌شدگان، بیمه‌گستران و … مفید باشد و جای خود را در جامعه باز کند.
وظیفه خود می‌دانم از همکار گرامی‌ام حمیدرضا کاوه که تصحیح و غلط‌گیری چاپ‌های بعدی حقوق بیمه را بر عهده گرفت و زحمت فراوانی برای آن کشید سپاس‌گزاری کنم.
رزومه کاری استاد جان علی صالحی
۱-جان‌علی محمود صالحی، فرزند بهرام علی و ماه بیگم محمود صالحی، متولد سال ۱۳۱۳ در مسجد سلیمان
۲-تحصیلات:
*دوره ابتدایی در آغاجری، اول دبیرستان در هفتکل، دوم دبیرستان در بهبهان، سوم دبیرستان در مسجد سلیمان، چهارم و پنجم دبیرستان در اهواز و دیپلم دبیرستان علمیه تهران، ورود به دانشکده حقوق دانشگاه تهران.
*دانش آموخته‌ی دانشگاه تهران(دانشکده حقوق) سال ۱۳۳۸
*دارای دکترای حقوق از دانشگاه سربن فرانسه و دانشنامه تخصصی در بیمه‌شناسی از هنرستان ناسیونال ژاریس و بورس تخصصی در دانشگاه وین(اتریش) و دارای مجوز تدریس در المان(۱۳۶۹)
۳-فعالیت ها:
*سال‌ها خدمت و مدیریت در صنعت بیمه، مدیرکل صندوق بیمه محصولات کشاورزی(۱۳۵۶-۵۸)
*مدیرعامل شرکت بیمه بین‌المللی(۱۳۵۸-۶۰) و مشارکت موثر در ژایه‌گذاری بیمه اجتماعی روستاییان
*تهیه طرح مقدماتی بیمه اجباری شخص ثالث(۱۳۴۴) و مشارکت در تهیه طرح نهایی و مدیریت اجرای قانون مصوب ۱۳۴۸ با راهنمایی دکتر فرهنگ‌مهر و همکاری دکتر علی‌آبادی
*مشارکت در تهیه طرح بیمه دانش‌اموزان و اجرای آن( نخستین بیمه‌شدگان این طرح، فرزند ایشان فریدون محمودصالحی و هوشیار تمدن هستند.)
*تهیه و اجرای بیمه روشندلان
*تهیه و اجرای بیمه فرهنگیان و کارمندان دولت(۱۳۵۲)
*دارنده مدال کار و کوشش با تصویب هیئت وزیران
*سه‌وهشت سال سابقه تدریس در دانشگاههای کشور(از سال ۱۳۴۸ تا ۱۳۸۶)، از جمله عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران
*نماینده دانشکده مدیریت دانشگاه تهران در شورای پژوهشی دانشگاه تهران و عضو شورای پژوهشی پژوهشکده بیمه وابسته به بیمه مرکزی ایران
*نظارت علمی بر ۳۵ ژایان‌نامه کارشناسی ارشد و دکتری و نظارت بر چند طرح پژوهشی(حقوقی-بیمه‌ای)
۴-آثار:
شامل کتاب‌های متعدد(تالیف و ترجمه) در زمینه‌های حقوقی، روانشناسی، بیمه‌شناسی و ادبیات به شرح زیر:
*فرهنگ بیمه و بازرگانی، نشر پژوهشکده بیمه
*حقوق زیان‌دیدگان و…، نشر دانشگاه تهران ۱۳۷۲و۱۳۸۳
*حقوق بیمه(۵۰صفحه) کتاب مرجع دانشگاهی، برنده جایزه اول در جشنواره شرکت بیمه ایران در سال ۱۳۸۳
*نیروهای درون(روانشناسی)، نشر عطایی تهران، ۱۳۷۲و بعد۱۳۹۳
*روابط انسانی(روانشناسی، ترجمه)، نشر سایه مهر، ۱۳۸۹
*بیمه عمر(ترجمه)، نشر پژوهشکده بیمه، چاپ پنجم، ۱۳۹۳
*پیوندها و پیمان‌ها، نشر سایه مهر، ۱۳۸۹
*یادمان‌های زندگی من، نشر سایه مهر، ۱۳۸۹
*با تو دارم سخنی(شعر)، نشر دارخوین، ۱۳۹۶
*با حقوق خود آشنا شویم، نشر دارخوین، ۱۳۹۶
*روانشناسی حسادت، نشر دارخوین،۱۳۹۶
*فرهنگ گفت‌وشنود، نشر پژواک کلام، ۱۳۹۴
*روایت یک زندگی، نشر دارخوین، ۱۳۹۶
*ماهنامه فرهنگی(فصلنامه) پژواک زردکوه، نوبت اول ۱۳۸۳ و نوبت دوم در سال ۱۳۹۳ که ادامه دارد.
*نظارت علمی بر انسیکلوپدی بیمه(دانشنامه بیمه، ۱۰۸۰صفحه) و نگارش سیزده مقاله در آن
۵-مدال، تندیس، عنوان ها و لوح تقدیر:
*کسب مدال کار و کوشش با تصویب هیئت وزیران(۱۳۵۲)
*کسب عنوان «چهره ماندگار و فرزانه صنعت بیمه» در سال۱۳۹۳ در همایش بین‌المللی و ملی برگزار شده در سالن صداوسیما با حضور معاون رئیس جمهوری و وزیر اقتصاد(نشریه تازه‌های بیمه در دوهزار نسخه)
*تندیس افتخار اهدایی از سوی دانش‌اموختگان دانشکده مدیریت دانشگاه تهران(مهرماه۱۳۹۶) در «همایش تجلیل از استادان دانشکده مدیریت»
*کسب چندین لوح تقدیر از سوی: رئیس دانشگاه آزاد اسلامی دهاقان، معاون استاندار اصفهان و فرماندار شهرستان ویژه نجف‌آباد، گروه مردمی نیک‌نامان اخلاق شهر، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و…
*تجلیل به عنوان پایه‌گذار و مدیرکل صندوق بیمه کشاورزی و اهداء لوح تقدیر به عنوان چهره ماندگار بیمه کشاورزی در ایران، دی‌ماه ۱۳۹۸
*چهره ماندگار صنعت بیمه برای بار سوم در اذرماه ۱۳۹۹
۶-احداث ساختمان فرهنگسرا:
تاسیس بنیاد فرهنگی دکتر محمود صالحی در یزدان شهر نجف‌آباد. این فرهنگسرا در سال ۱۳۹۵ به‌طور رسمی و مردمی گشایش یافت. این بنیاد، نخستین مرکز فرهنگی بخش خصوصی در استان‌های اصفهان و چهارمحال و بختیاری است که پایه‌گذار آن از محل فروش خانه مسکونی خود، انرا ساخته و آماده بهره‌برداری کرده است.
این فرهنگسرا شامل بخش‌های زیر است:
*کتابخانه عمومی(بهرام علی)
*موزه(ماه بیگم)
*آتلیه هنری صنایع دستی(بانو مدرسی)
*آمفی تئاتر
*اتاق فکر و پژوهش
*کلاس‌های آموزشی
«انجمن فرهنگ نان‌ونمک» که از سوی پایه‌گذار این فرهنگسرا تاسیس شده، در محل ساختمان «بنیاد فرهنگی دکتر محمودصالحی» هر ماهه با حضور ادیبان، نویسندگان، شاعران و هنرمندان و جمع کثیری از علاقه‌مندان تشکیل می‌شود و در آن با نان‌وپنیر از حاضران پذیرایی می‌شود.
